Deregulacja usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych 2014

Ustawa o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych - wprowadzająca deregulację w zakresie wydawania certyfikatów księgowych - została uchwalona przez Sejm w dniu 9 maja 2014 r. i 30 maja 2014 r. podpisana przez Prezydenta RP.  Ustawa ta 10 czerwca 2014 r. została opublikowana w Dzienniku Ustaw (poz. 768).

Przepisy weszły w życie w zdecydowanej większości w ciągu 60 dni od daty publikacji ustawy w Dzienniku Ustaw, tj. 10 sierpnia 2014 r.. Ustawa ta przewiduje likwidację instytucji certyfikatu księgowego i tym samym egzaminów uprawniających do uzyskania tego certyfikatu.

Przepisy przejściowe tejże ustawy w art. 23 ust. 2 umożliwiają przystąpienie do egzaminu jedynie osobom, które złożą wniosek o zakwalifikowanie do egzaminu przed dniem wejścia w życie przepisów przedmiotowej ustawy. Ministerstwo Finansów planuje przeprowadzenie takiego egzaminu w październiku 2014 r.

Podyskutuj o tym na naszym FORUM

Deregulacja zawodów księgowych i finansowych w 2014r. - PDF

Zasadnicza zmiana wymogów usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych

25 czerwca 2013 r. Rada Ministrów przyjęła przygotowany w Ministerstwie Sprawiedliwości projekt ustawy o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych. Projekt ten zakładał (co ostatecznie zmaterializowało się w ww. ustawie z 9 maja 2014 r.) zasadnicze zmiany w przepisach regulujących usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych.

Zmiany w ustawie o rachunkowości mają na celu ułatwienie dostępu do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (podmiotów świadczących uslugi w ramach outsourcingu) i zwiększenie ilości osób wykonujących ten zawód.

Obowiązujące do 10 sierpnia 2014 r. zasady nabywania uprawnień do wykonywania zawodu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, odnoszące się do kryteriów merytorycznych, stanowiły oczywiście ograniczenie dostępu do wykonywania tego zawodu.

Dotyczy to praktyki zawodowej oraz alternatywnie specjalistycznego wykształcenia wyższego lub zdania egzaminu państwowego.

Zdaniem ministra sprawiedliwości regulacje dostępu do wymienionego zawodu chronią dobro ekonomiczne, które może bye zabezpieczone przez prawo podatkowe, prawo karne skarbowe, prawo cywilne i ubezpieczeniowe. Obecny poziom wymogów, z punktu widzenia założeń, z jakich wychodzą twórcy projektu jest więc nadmiemy.

Istota zmian w tym zakresie dotyczy likwidacji procesu wydawania certyfikatu księgowego przez Ministra Finansów.

Czynności z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych może (po wejściu w życie ustawy z 9 maja 2014 r., tj. od 10 sierpnia 2014 r.) wykonywać każda osoba, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych i niekaralność za ściśle określony katalog przestępstw, tj. za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo skarbowe oraz za czyn określony w rozdziale 9 ustawy o rachunkowości, a także posiada ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej (OC).

Kalkulatory

Podatki 2014 - Nowy VAT 500 pytań i odpowiedzi na trudne pytania

Czynności, których wykonywanie nie wymaga (po wejściu w życie deregulacji - od 10 sierpnia 2014 r.) posiadania jakiegokolwiek certyfikatu, ani wpisu na listę doradców podatkowych:

1. udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami;

2. prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie;

3. sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie.

Wyłączną domeną doradców podatkowych pozostało natomiast reprezentowanie podatników, płatników i  inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych w sprawach z zakresu ich (podatników, płatników i inkasentów) obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami.

Deregulacja zawodu doradcy podatkowego

Zdaniem ministra sprawiedliwości przyjęte w ustawie wymogi dot. posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych oraz niekaralności, a także obowiązek posiadania ubezpieczenia OC zostały określone na poziomie, który zapewni minimalizację ryzyka w obrocie gospodarczym, a jednocześnie nie będzie stanowić bariery w dostępie do zawodu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Zmiany te mają pozwolić na przejęcie przez rynek procesu weryfikacji księgowych pracujących we własnych biurach księgowych (outsourcing). Przewiduje się, że w przyszłości, na wzór niektórych innych krajów UE (np. Wielka Brytania), funkcję obecnego certyfikatu księgowego MF przejmą poświadczenia wydawane przez instytucje funkcjonujące na rynku.

Konsekwencją wprowadzonych zmian jest m.in. doprecyzowanie brzmienia art. 4 ust. 5 ustawy o rachunkowości w zakresie odpowiedzialności kierownika jednostki i przedsiębiorcy usługowo prowadzącego księgi rachunkowe za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości jednostki oraz dostosowania art. 79 pkt 6 ustawy o rachunkowości w zakresie odpowiedzialności karnej, wobec zniesienia szczególnych wymagań w stosunku do przedsiębiorców (nie oni musieli powierzać wykonywania czynności księgowych osobom w szczególny sposób uprawnionym).

Dereglamentacja usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych nastąpiła z dniem wejścia w życie ustawy deregulacyjnej, tj. 10 sierpnia 2014 r.. 

Zakres czynności z zakresu doradztwa podatkowego zastrzeżonych dla określonych grup podmiotów w stanie prawnym do 10 sierpnia 2014 oraz od 10 sierpnia 2014 r.:

W art. 23 w ust 2-4 deregulacyjnej uwzględniono sytuację osób, które będą znajdowały się w trakcie procedury egzaminacyjnej bezpośrednio przed dniem wejścia w życie ustawy deregulacyjnej i nie zdążą złożyć wniosku o wydanie certyfikatu księgowego.

Art. 23. 1. Do postępowań w sprawach o wydanie certyfikatu księgowego, wszczętych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.

2. Osoby, które przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy złożyły wniosek o zakwalifikowanie do egzaminu sprawdzającego na podstawie art. 76f ustawy zmienianej w art. 2, w brzmieniu dotychczasowym, przystępują do tego egzaminu na zasadach dotychczasowych. W przypadku złożenia egzaminu sprawdzającego z wynikiem pozytywnym, osoby te mogą wystąpić z wnioskiem o wydanie certyfikatu księgowego na podstawie art. 76b ustawy zmienianej w art. 2, w brzmieniu dotychczasowym, nie później jednak niż w ciągu 3 miesięcy od dnia przystąpienia do egzaminu; przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio. Przepisy art. 76c-76e, art. 76f ust. 2 - 6 oraz przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 76i ustawy zmienianej w art. 2 stosuje się w brzmieniu dotychczasowym, z zastrzeżeniem, że nie mają zastosowania wymogi dotyczące minimalnej i maksymalnej liczby osób przystępujących do tego egzaminu.

3. Opłaty egzaminacyjne osób, o których mowa w ust. 2, które na podstawie przepisów ustawy zmienianej w art. 2, w brzmieniu dotychczasowym, podlegałyby zaliczeniu na poczet egzaminu przeprowadzonego w terminie późniejszym podlegają zwrotowi przez organizatora.

4. Osoby, które przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy zdały egzamin sprawdzający, mogą wystąpić z wnioskiem o wydanie certyfikatu księgowego na podstawie art. 76b ustawy zmienianej w art. 2, w brzmieniu dotychczasowym, nie później jednak niż w ciągu 3 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy; przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio.

5. Osoby, które przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy przystąpiły do egzaminu sprawdzającego, mogą odwołać się od wyniku egzaminu na zasadach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 76i ustawy zmienianej w art. 2, w brzmieniu dotychczasowym. W przypadku gdy w wyniku odwołania Komisja Egzaminacyjna rozstrzygnie, że odwołujący się złożył egzamin z wynikiem pozytywnym, może on wystąpić z wnioskiem o wydanie certyfikatu księgowego na podstawie art. 76b ustawy zmienianej w art. 2, w brzmieniu dotychczasowym, nie później jednak niż w ciągu 3 miesięcy od dnia otrzymania rozstrzygnięcia Komisji; przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio.

6. Osoby, które posiadają certyfikaty księgowe wydane na podstawie art. 76b ustawy zmienianej w art. 2, w brzmieniu dotychczasowym, mogą się nimi posługiwać w celu poświadczenia swoich kwalifikacji zawodowych.

Wykaz osób, które przed dniem wejścia w życie ustawy deregulacyjnej, uzyskały certyfikat księgowy będzie nadal publikowany na stronie internetowej Ministra Finansów w brzmieniu dotychczasowym, tj. zawierającym:
1) imię i nazwisko;
2) numer certyfikatu księgowego. 

Umożliwi to w łatwy i powszechnie dostępny sposób weryfikację autentyczności okazywanych certyfikatów księgowych, którymi nadal będzie można się posługiwać w celu poświadczenia swoich kwalifikacji zawodowych (ale już nie w celu wykazania prawa do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych).

W uzasadnieniu projektu ustawy deregulacyjnej podkreśla się też, że w sytuacji gdy w danym kraju Unii Europejskiej wykonywanie określonego zawodu wymaga certyfikacji przez organizację branżową (np. usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych w Wielkiej Brytanii), dereglamentacja zawodu w Polsce nie wpłynie niekorzystnie na możliwość wykonywania tego zawodu przez Polaków certyfikowanych przez ojczyste organizacje.

Przykładowo w aktualnie obowiązującym stanie prawnym Polak posiadający certyfikat Ministra Finansów, uprawniający go do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych może świadczyć takie usługi w Wielkiej Brytanii, jesli zostanie zarejestrowany przez jedno ze stowarzyszen zrzeszających księgowych.

Przykładowo, The Institute of Certified Bookkeepers, największa i najbardziej renomowana instytucja tego typu, wymaga w tym celu od kandydata zdania odpowiedniego egzaminu.

Należy jednak zauważyć, że po polskiej dereglamentacji, osoby posiadające certyfikat gwarantujący posiadanie odpowiedniego poziomu kwalifikacji zawodowych wystawiony przez organizację zrzeszającą polskich księgowych, będą traktowani w ten sam sposób.