Polecamy: Samochód po zmianach od 1 kwietnia 2014 - multipakiet
Trybunał odrzuca, Komisja zaleca
Ministerstwo Finansów pod koniec ubiegłego roku opublikowało projekt założeń nowelizacji Ordynacji Podatkowej. Jednym z kluczowych i dyskusyjnych rozwiązań jest próba ponownego przywrócenia klauzuli o unikaniu opodatkowania. Poprzednią regulację zakwestionował Trybunał Konstytucyjny orzekając jej niezgodność z art. 2 (demokratyczne państwo prawne) w związku z art. 217 (dopuszczalność wprowadzania zmian podatkowych wyłącznie w drodze ustawy) konstytucji. Trybunał nie był jednak zbytnio restrykcyjny, gdyż w zaleceniach dla rządu pozostawił furtkę do wprowadzenia jeszcze raz, tym razem poprawionych przepisów. Zachęca do tego ponadto zalecenie Komisji Europejskiej 2012/772/UE z 6 grudnia 2012 roku.
Przedawnienie zobowiązań podatkowych - zmiany w Ordynacji podatkowej
Rozwiązywanie problemów, które się wcześniej wytworzyło
Ministerstwo górnolotnie uzasadnia konieczność wprowadzenia proponowanych zmian. Poza kontekstem międzynarodowym podnoszone są argumenty o konieczności zapewnienia równego traktowania podatników na płaszczyźnie stanowienia, ale i stosowania prawa. Zakłada się odejście od formalnej subsumcji na rzecz oceny treści realnego zdarzenia gospodarczego. W ocenach publicystów będzie to kolejna furtka dla organów skarbowych, aby oceniać co będzie można wliczyć w koszty i co będzie potrzebne przedsiębiorcy do prowadzenia działalności, a co nie.
Zmiany w ordynacji podatkowej - rekomendacje Ministerstwa Gospodarki
Zmiany od strony technicznej
Od strony technicznej zastosowanie klauzuli ma wiązać się obligatoryjnie ze wstrzymaniem z mocy prawa wykonania decyzji do czasu zakończenia sporu. To Minister Finansów ma być organem właściwym do wydawania decyzji o zastosowaniu klauzuli. Podatnik będzie uprawniony do skorygowania deklaracji w toku postępowania podatkowego. Przedmiotowo korekta będzie jednak ograniczona do rozliczeń stanowiących unikanie opodatkowania. Postuluje się również wprowadzenie nowej instytucji opinii zabezpieczających. Ich istotą ma być zajęcie przez organ skarbowy pisemnego stanowiska w kwestii istnienia przesłanek do zastosowania klauzuli. Poza przepisami prawa mają one uwzględniać dodatkowo aspekty gospodarcze planowanych działań w relacji do korzyści podatkowych. Oceniana ma być sytuacja, a nie stanowisko wnioskodawcy. Opinie będą mogły ulegać zmianie z urzędu tylko w przypadku „milczących” opinii, a kompetentny do wszczęcia procedury będzie wyłącznie minister właściwy do spraw finansów publicznych.
Reorganizacja urzędów i portal podatkowy
Biorąc pod uwagę fakt, iż rozpatrywany wniosek dotyczyć będzie również aspektów ekonomicznych - podobnie jak w przypadku cen transakcyjnych - projekt zakłada istotnie wysokie opłaty- 15 000 zł dla rezydentów i 30 000 zł dla nierezydentów (które i tak znacząco obniżono w toku konsultacji założeń w ramach Rządowego Centrum Legislacji).
Pakiet podatkowy Ministerstwa Finansów
Kolejny organ- więcej biurokracji
Najbardziej egzotycznym rozwiązaniem jest propozycja utworzenia nowego podmiotu- Rady do Spraw Unikania Opodatkowania. Ma to być kolegialne, eksperckie ciało opiniodawcze w sprawach indywidualnych, w których zastosowano klauzulę. Ministerstwo optymistycznie zakłada, iż jej autorytet przyczyni się między innymi do ujednolicenia praktyki jej stosowania. Członkowie mieliby być powoływani na czteroletnią kadencję. Dwunastu ekspertów z grona specjalistów od spraw podatkowych, gospodarczych i ekonomicznych oraz przedstawicieli najważniejszych organów administracyjno-podatkowych miałoby podejmować niewiążące opinie w sprawach gdzie organy postulowały zastosowanie klauzuli.
Podatki to specyficzna gałąź prawa. Ustawodawca zawsze musi ustalić bezpiecznych dysonans pomiędzy elastycznym (a więc abstrakcyjnym), ale jednocześnie ostrym ( a więc bezpiecznym) definiowaniem pojęć, z których wynikają obowiązki publicznoprawne. Eksperci podnoszą, że proponowane zmiany są niebezpieczne. Granica między omijaniem, a optymalizowaniem będzie nieznaczna natomiast organy skarbowe zyskają nowe narzędzie, które w polskiej praktyce stosowania prawa mogą spowodować, iż wolny rynek będzie drżał przed wszechmogącym urzędnikiem czyhającym z bronią w postaci kodeksu karnego skarbowego i ostrą amunicją- wysokimi karami i dodatkowymi opłatami.