Nierzetelne regulowanie własnych płatności i narzucanie nadmiernie wydłużonych terminów płatności kontrahentom jest przyczyną wielu problemów wierzycieli, którzy:
- mają problem z regulowaniem własnych zobowiązań,
- ponoszą dodatkowe koszty prowadzenia działalności związane z przeterminowanymi należnościami;
- nie mają kapitału na prowadzenie inwestycji i rozwój swojej firmy;
- są zmuszeni podnosić ceny produktów lub usług lub ograniczać zatrudnienie.
Tym negatywnym zjawiskom mają zapobiegać rozwiązania zawarte w projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych. Mają one wejść w życie już od 1 stycznia 2020 r. Nowe przepisy z pewnością przysłużą się do polepszenia sytuacji wierzycieli czekających na swoje wynagrodzenie, szczególnie sytuacji mikro i małych przedsiębiorców, których pozycja jest słabsza w kontaktach z większymi podmiotami.
Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata
Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry
Wyższe odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych
Obecnie stopa odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych jest równa sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych (na dzień 1 lipca 2019 r. jest to 9,5%). Z danych NBP wynika, że przeciętne oprocentowanie kredytu obrotowego dla przedsiębiorców kształtuje się obecnie na poziomie ok. 10%. W takiej sytuacji koszt kredytu bankowego jest wyższy od kosztów związanych z kredytem kupieckim, czyli zadłużaniem się u własnych kontrahentów. Dla dłużników bardziej „opłacalne” jest więc zadłużenie się u kontrahentów (czyli wstrzymanie się z zapłatą za towar, czy usługę) niż wzięcie kredytu w celu dokonania zapłaty.
Taka sytuacja z pewnością sprzyja powstawaniu zatorów płatniczych. Stąd też w projekcie planuje się podwyższenie wysokości stopy odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych w taki sposób, aby koszt zadłużania u kontrahentów przewyższał koszt kredytu operacyjnego.
Po zmianach, stawka odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych ma być równa sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i dziesięciu punktów procentowych (będzie to 11,5%). Jedynie w przypadku podmiotów publicznych będących podmiotami leczniczymi wysokość odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych ma być pozostawiona na poziomie 9,5%.
Kary za opóźnienie z zapłatą
Dla przedsiębiorców z sektora MŚP (małych i średnich przedsiębiorstw) sama możliwość dochodzenia należności na drodze cywilnoprawnej nie usuwa przyczyny zatorów płatniczych. Nie poprawia też ich sytuacji finansowej. Koszty, które trzeba ponieść w związku z wszczęciem postepowania cywilnego są często przeszkodą nie do zaakceptowania dla słabszej strony transakcji.
Dla tych podmiotów dobrą wiadomością jest, że projektodawcy zdecydowali się na wprowadzenie rozwiązań administracyjnoprawnych, czyli przepisów regulujących postępowanie przed Prezesem UOKiK w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych. Podmioty nadmiernie opóźniające się z regulowaniem swoich zobowiązań będą mogły być ukarane karą administracyjną za stosowanie takich praktyk.
Wysokość kary obliczana będzie jako suma jednostkowych kar za każde niespełnione oraz spełnione po terminie świadczenie pieniężne, które było wymagalne w okresie objętym postępowaniem, z pominięciem świadczeń pieniężnych, w przypadku których termin ich spełnienia upłynął wcześniej niż 2 lata przed dniem wszczęcia postępowania.
Wysokość jednostkowej kary będzie wyliczana według ustawowo określonego wzoru. Obliczanie kary będzie zatem czynnością ściśle matematyczną, a obniżenie kary o 20% lub 10% będzie możliwe wyłącznie wówczas, gdy transakcja zostanie zapłacona nie później niż w terminach wskazanych w ustawie.
Wysokość kary będzie obliczana na podstawie:
- wartości niespełnionego lub spełnionego po terminie świadczenia pieniężnego,
- liczby dni, które upłynęły od dnia wymagalności niespełnionego lub spełnionego po terminie świadczenia pieniężnego, do ostatniego dnia okresu objętego postępowaniem, albo do dnia spełnienia świadczenia, jeżeli świadczenie pieniężne zostało spełnione w okresie objętym postępowaniem,
- wartości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, ustalonej na dzień wydania decyzji o nałożeniu administracyjnej kary pieniężnej.
Przykładowo, kara administracyjna za rok opóźnienia z zapłatą należności w wysokości 100 000 zł wyniesie 11 500 zł.
Skarga i kary w postępowaniu przed UOKiK
Każdy będzie mógł zgłosić Prezesowi UOKiK zawiadomienie dotyczące podejrzenia wystąpienia nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych. W zawiadomieniu zgłaszający będzie musiał podać swoje dane, ale nie będą one podlegały ujawnieniu, podobnie jak treść zawiadomienia. Dokonując takiego zgłoszenia wierzyciele nie będą więc musieli obawiać się, że stracą z tego powodu kontrahenta.
Po otrzymaniu zawiadomienia Prezes UOKiK będzie mógł przeprowadzić u dłużnika kontrolę oraz żądać informacji zarówno od stron transakcji, jak i podmiotów, które nie są stroną kontrolowanej transakcji handlowej. Za uniemożliwianie lub utrudnianie kontroli Prezes UOKIK będzie mógł nałożyć karę w wysokości do 5% przychodu osiągniętego przez ten podmiot w roku podatkowym (nie więcej niż 50 mln euro). Kara w tej wysokości będzie groziła również za nie udzielenie informacji na żądanie Prezesa UOKiK, albo udzielenie informacji nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd.
Nowe rozwiązania mają obowiązywać od 1 stycznia 2020 r. i dotyczyć transakcji zawieranych od tego dnia. Mogą też dotyczyć transakcji zawartych przed 1 stycznia 2020 r., ale które stały się wymagalne po wejściu w życie nowych przepisów.
Rozwiązywanie problemów z płatnościami to codzienna rzeczywistość osób zajmujących się rozliczeniami firm. Biura, które szukają wsparcia merytorycznego oraz sposobu na pozyskiwanie nowych klientów powinny wiedzieć, że mogą je uzyskać przyłączając się nieodpłatnie do Ogólnopolskiej Sieci Certyfikowanych Biur Rachunkowych (www.oscbr.pl) stworzonej przez firmę Cash Director we współpracy z mBankiem.
Źródło: Ustawa z 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych – druk sejmowy nr 3475
Ewa Sławińska, prawnik, redaktor naczelna MONITORA księgowego
Artykuł opracowany we współpracy z mBankiem i Ogólnopolską Siecią Certyfikowanych Biur Rachunkowych