Podatnicy rozpoczynający w ciągu roku działalność opodatkowaną VAT korzystają z uprawnień małego podatnika. Oznacza to, że mają prawo składać deklaracje kwartalne oraz rozliczać podatek metodą kasową.
Drobni przedsiębiorcy wykonujący czynności podlegające opodatkowaniu VAT są zainteresowani korzystaniem z prawa do odliczenia podatku naliczonego.
Rozpoczęcie działalności
Zgodnie z przepisami art. 104 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.) ustawodawca nakazał stosowanie do podatników rozpoczynających w ciągu roku podatkowego wykonywanie czynności opodatkowanych, przepisów dotyczących małych podatników. Prawodawca ograniczył równocześnie stosowanie takich przepisów tylko do podatnika:
• u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej kwocie 800 000 euro,
• prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami powierniczymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu – jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej kwocie 30 000 euro.
Do podatników rozpoczynających w ciągu roku działalność opodatkowaną mają zastosowanie przepisy dotyczące:
• wyboru metody kasowej rozliczenia,
• zasad obniżenia podatku należnego o podatek naliczony,
• zasad związanych ze składaniem deklaracji na potrzeby VAT,
• zasad zapłaty podatku.
Należy pamiętać również o tym, że w przypadku przekroczenia wymienionych kwot, podatnik traci prawo do rozliczania się metodą kasową oraz do dokonywania kwartalnych rozliczeń. Dzieje się tak począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym nastąpiło to przekroczenie, oraz w następnym roku podatkowym.
Prawo do odliczenia
Odrębne zasady ustawowe zostały wprowadzone w odniesieniu do podatników należących do grona tzw. małych podatników w zakresie korzystania z prawa do odliczenia podatku naliczonego. Mogą oni obniżyć kwotę podatku należnego w rozliczeniu za kwartał, w którym:
• uregulowali całą należność wynikającą z otrzymanej od kontrahenta faktury,
• dokonali zapłaty podatku wynikającego z dokumentu celnego, z uwzględnieniem kwot wynikających z decyzji ustalającej podatek w prawidłowej wysokości, gdy organ celny nie pobrał go wcale lub pobrał go w kwocie niższej od należnej.
Dokonanie potrącenia kwoty podatku naliczonego możliwe jest nie wcześniej jednak niż z dniem otrzymania faktury lub dokumentu celnego. Wspomniana zasada nie ma zastosowania do podatku naliczonego wynikającego z faktur i dokumentów celnych otrzymanych i odliczonych od podatku należnego w rozliczeniu za okres poprzedzający kwartał, za który mały podatnik będzie rozliczał się metodą kasową.
Należy pamiętać również o tym, że u małych podatników, którzy zrezygnowali ze stosowania metody kasowej lub utracili prawo do jej stosowania, podatek naliczony wynikający z faktur lub dokumentów celnych otrzymanych w okresie, kiedy rozliczali się metodą kasową, i nieodliczonych od podatku należnego do końca tego okresu, podlega odliczeniu w okresie rozliczeniowym, w którym:
• uregulowali oni kontrahentowi całą należność wynikającą z otrzymanych faktur – w przypadku podatku wynikającego z faktur,
• dokonali zapłaty podatku – w przypadku podatku wynikającego z dokumentów celnych,
• dokonali zapłaty podatku wynikającego z decyzji ustalającej podatek w prawidłowej wysokości, gdy organ celny nie pobrał go wcale lub pobrał go w kwocie niższej od należnej.
Metoda kasowa
Podatnicy, którzy rozpoczęli działalność w trakcie roku i nie przekroczyli w proporcji do okresu prowadzonej działalności kwoty 800 00 zł lub 30 000 zł, mogą korzystać z praw małego podatnika. Oznacza to, że mogą wybrać metodę kasową rozliczenia podatku lub składanie kwartalnych deklaracji VAT. Mali podatnicy, którzy wybrali metodę kasową, składają w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy kwartalne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale.
Mali podatnicy, którzy nie wybrali metody kasowej, mogą również składać kwartalne deklaracje podatkowe po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego. Muszą to zrobić w terminie do końca kwartału poprzedzającego kwartał, za który będzie po raz pierwszy składana kwartalna deklaracja podatkowa.
Wojciech Maruchin
Autor jest doradcą podatkowym, działającym pod firmą Dr Wojciech Maruchin Kancelaria Doradztwa Podatkowego