Na podstawie art. 52 ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r., poz. 568) znowelizowano art. 195 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. z 2019 r. poz. 1115, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o p.p.p.f.t”. poprzez wydłużenie terminu na zgłoszenie informacji o beneficjentach rzeczywistych do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych, zwanego dalej „CRBR” przez spółki, które zostały wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego przed dniem wejścia w życie przepisów dotyczących CRBR (tj. przed 13 października 2019 r.). Nowelizacja art. 195 ustawy o p.p.p.f.t. zakłada, że termin zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych ww. spółek do CRBR zostanie przedłużony z 6 miesięcy do 9 miesięcy liczonych od dnia wejścia w życie przepisów rozdziału 6 ustawy o p.p.p.f.t. tj. do 13 lipca 2020 r.
Czym jest CRBR
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) to system, w którym są gromadzone i przetwarzane informacje o beneficjentach rzeczywistych, tj. osobach fizycznych sprawujących bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad spółką.
Jednym z głównych zadań CRBR jest przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Posiadanie dokładnych i aktualnych danych o beneficjentach rzeczywistych ma kluczowe znaczenie dla zwalczania tych zjawisk, ponieważ uniemożliwia przestępcom ukrycie swojej tożsamości w skomplikowanej strukturze korporacyjnej. Publiczny charakter rejestru, umożliwiający każdemu nieodpłatny dostęp do informacji o beneficjentach rzeczywistych, zapewnia również większą kontrolę informacji przez społeczeństwo obywatelskie oraz przyczynia się do zwiększenia zaufania do rynku finansowego i uczestników obrotu gospodarczego.
Jakie dane zawiera CRBR
Rejestr gromadzi dane dotyczące beneficjentów rzeczywistych spółek:
- jawnych,
- komandytowych,
- komandytowo-akcyjnych,
- z ograniczoną odpowiedzialnością;
- prostych spółek akcyjnych (od 1 marca 2021 r.)
- akcyjnych, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 623).
Kim jest beneficjent rzeczywisty spółki
To osoba fizyczna lub osoby fizyczne:
- sprawujące bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad spółką poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez spółkę, lub
- w imieniu których są nawiązywane stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcja okazjonalna.
W przypadku spółki – osoby prawnej, innej niż spółka, której papiery wartościowe są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym, podlegającym wymogom ujawniania informacji na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej lub odpowiadającym im przepisom prawa państwa trzeciego, beneficjentem rzeczywistym spółki jest:
- osoba fizyczna będąca udziałowcem lub akcjonariuszem spółki, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej,
- osoba fizyczna dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
- osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji spółki, lub łącznie dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie spółki, także jako zastawnik albo użytkownik, lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu,
- osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad spółką przez posiadanie w stosunku do niej uprawnień, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2019 r. poz. 351), lub
- osoba fizyczna zajmująca wyższe stanowisko kierownicze w organach spółki w przypadku udokumentowanego braku możliwości ustalenia lub wątpliwości co do tożsamości osób fizycznych określonych w powyższych punktach oraz w przypadku niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.
Ustawa definiuje jeszcze 2 przypadki, w których instytucje obowiązane identyfikują beneficjentów rzeczywistych swoich klientów:
- w przypadku klienta, który jest osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, wobec którego nie stwierdzono przesłanek lub okoliczności mogących wskazywać na sprawowanie kontroli nad nim przez inną osobę fizyczną lub osoby fizyczne przyjmuje się, że taki klient jest jednocześnie beneficjentem rzeczywistym,
- w przypadku klienta będącego trustem przyjmuje się, że beneficjentem rzeczywistym jest założyciel, powiernik, nadzorca (jeśli został ustanowiony), beneficjent trustu i/lub inna osoba, która sprawuje kontrolę nad trustem.
Jednak w tych przypadkach informacja o beneficjentach rzeczywistych (trustów i osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą) nie jest przekazywana do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Pełna definicja beneficjenta rzeczywistego znajduje się w art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. 2019 r. poz. 1115, z późn. zm.).
Podstawa prawna
Utworzenie Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych stanowi realizację przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (tzw. IV dyrektywa AML). Przepisy Unii Europejskiej zobowiązują państwa członkowskie do przechowywania informacji na temat beneficjentów rzeczywistych w centralnym rejestrze oraz do udostępniania tych informacji właściwym organom i jednostkom analityki finansowej, a także podmiotom zobowiązanym (w ramach stosowania środków należytej staranności wobec klienta).
W Polsce podstawą funkcjonowania CRBR jest ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. 2019 poz. 1115, z późn. zm.), która implementuje przepisy IV dyrektywy AML.
Zgłaszanie danych do CRBR
Sposób i tryb składania zgłoszeń do CRBR oraz sposób sporządzania i składania wniosków o udostępnienie informacji, wraz z trybem składania i udostępniania, jest uregulowany w rozporządzeniach Ministra Finansów:
Rozporządzenie Ministra Finansów z 16 maja 2018 r. w sprawie zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych - Dz.U. 2018 poz. 968.
Rozporządzenie Ministra Finansów z 16 maja 2018 r. w sprawie wniosków o udostępnienie informacji o beneficjentach rzeczywistych oraz udostępniania tych informacji - Dz.U. 2018 poz. 965.
Kto zgłasza dane do CRBR
Dane do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) zgłasza wyłącznie osoba uprawniona do reprezentacji spółki.
Nie ma możliwości powierzenia tego zadania innym osobom (zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. 2019 r. poz. 1115, z późn. zm.).
Jak zgłosić dane do CRBR
Zgłoszenie do CRBR składa się bezpłatnie w formie elektronicznej na stronie internetowej crbr.podatki.gov.pl
Na podstawie art. 61 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, mowa jest o zgłoszeniu, które jest składne w formie dokumentu elektronicznego, zgodnie ze wzorem udostępnionym przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
Zgłaszane dane powinny odpowiadać rzeczywistości. Zgłoszenie – opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP – zawiera oświadczenie osoby zgłaszającej o prawdziwości zgłaszanych informacji (jest ono składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia).
Osoba, która zgłasza i aktualizuje dane, ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną zgłoszeniem do CRBR nieprawdziwych danych, a także za niezgłoszenie w ustawowym terminie danych i zmian danych objętych wpisem do rejestru. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą osoba zgłaszająca i aktualizująca informacje o beneficjentach rzeczywistych nie ponosi odpowiedzialności.
Urzędowe poświadczenie odbioru (UPO) zgłoszenia jest wydawane po przeprowadzeniu pozytywnej weryfikacji struktury logicznej zgłoszenia pod względem zgodności ze wzorem dokumentu elektronicznego i spójności danych oraz ważności kwalifikowanego podpisu elektronicznego lub podpisu potwierdzonego profilem zaufanym ePUAP.
Jakie dane zgłosić do CRBR
Zgłoszenie do rejestru obejmuje:
- dane identyfikacyjne spółki:
- nazwa (firma)
- forma organizacyjna
- siedziba
- numer w Krajowym Rejestrze Sądowym
- NIP
- dane identyfikacyjne beneficjenta rzeczywistego i członka organu lub wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółki:
- imię i nazwisko
- obywatelstwo
- państwo zamieszkania
- PESEL albo data urodzenia – w przypadku osób, które nie posiadają PESEL
- informację o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach, które przysługują beneficjentowi rzeczywistemu.
Ile czasu jest na zgłoszenie danych do CRBR
Informacje do rejestru powinny być zgłoszone nie później niż w terminie 7. dni od dnia wpisu podmiotów do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS), a w przypadku aktualizacji przekazanych informacji – w terminie 7. dni od ich zmiany. Do biegu terminów nie wlicza się sobót i dni ustawowo wolnych od pracy.
Wpis konstytutywny i deklaratoryjny
Należy pamiętać, że niektóre zmiany zaczną obowiązywać dopiero w momencie ich wpisu do KRS (wpis konstytutywny), a niektóre już od momentu ich zaistnienia (wpis deklaratoryjny).
Wpis konstytutywny jest ważny dopiero z chwilą wpisu do KRS. Co ważne – nie od dnia złożenia wniosku, a dopiero od dnia aktualizacji wpisu przez sąd rejestrowy.
Wszelkie zmiany umowy spółki, aby były ważne, będą wymagać wpisu konstytutywnego. Wynika to z art. 255 § 1 Kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym zmiany w umowie spółki wymagają łącznie uchwały wspólników i wpisu do KRS.
Do zmian wymagających wpisu konstytutywnego będą zatem należeć wszelkie zmiany umowy spółki, m.in.:
- zmiana siedziby spółki (miasta),
- zmiana firmy (nazwy) spółki,
- podwyższenie lub obniżenie kapitału spółki,
- zmiana sposobu reprezentacji spółki,
- poszerzenie PKD.
Wpis deklaratoryjny to taki, który jest ważny już od momentu podjęcia uchwały, zaś jego aktualizacja w KRS stanowi jedynie potwierdzenie danego stanu rzeczy.
Przykładami wpisów deklaratoryjnych będą:
- powołanie i/lub odwołanie prezesa zarządu, wiceprezesa zarządu, członków zarządu,
- powołanie i/lub odwołanie prokurenta,
- zmiana adresu spółki bez zmiany siedziby,
- zmiana PKD przeważającego i/lub 9 pozostałych, ujawnionych w KRS, bez zmiany umowy spółki,
- sprzedaż udziałów w spółce ( zmiana wspólników).
Zatem zmiany informacji przekazanych do CRBR należy zgłaszać w terminie 7. dni od ich zmiany:
- w przypadku zmian mających charakter konstytutywny od ich wpisania do KRS,
- w przypadku zmian mających charakter deklaratoryjny od momentu ich zaistnienia.
Awaria
W przypadku awarii lub zakłóceń funkcjonowania systemu teleinformatycznego minister właściwy do spraw finansów publicznych informuje o ich wystąpieniu i usunięciu na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów (BIP MF). W takim przypadku do biegu terminów nie wlicza się okresu od chwili wystąpienia awarii lub zakłócenia, wskazanych w informacji zamieszczonej w BIP MF, do chwili zamieszczenia informacji o ich usunięciu.
Przykład:
Zmiana deklaratoryjna miała miejsce w spółce 2 października 2019 r. (środa). Siedmiodniowy termin na zgłoszenie do CRBR upływa w 11 października 2019 r. – w piątek (7 dni liczone bez soboty i niedzieli).
Jeśli w BIP MF 7 października ukaże się komunikat o wystąpieniu awarii funkcjonowania systemu teleinformatycznego CRBR (awaria od godziny 10.00 7 października 2019 r.), a następnie 7 października ukaże się komunikat o usunięciu awarii funkcjonowania systemu teleinformatycznego CRBR (awaria usunięta o godzinie 13.00 7 października 2019 r.), to siedmiodniowy termin na zgłoszenie do CRBR upływa 14 października 2019 (7 dni liczone bez soboty i niedzieli przedłużone o jeden dzień awarii).
Korekta
W przypadku stwierdzenia oczywistej omyłki w złożonym zgłoszeniu podmiot składa niezwłocznie, nie później niż w terminie 3. dni roboczych od dnia stwierdzenia oczywistej omyłki, skorygowane zgłoszenie z poprawnymi danymi.
W przypadku stwierdzenia przez organ właściwy w sprawach CRBR, że zgłoszenie zostało złożone z naruszeniem art. 58-61 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu lub zawiera oczywiste omyłki, podmiot składa ponownie zgłoszenie w terminie 3. dni roboczych od dnia wpływu albo udostępnienia żądania ponownego złożenia zgłoszenia przekazanego temu podmiotowi – w formie pisemnej, przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Składane ponownie zgłoszenie powinno zawierać poprawne dane.
Okres przejściowy związany z uruchomieniem rejestru
Spółki, które zostały wpisane do KRS przed dniem wejścia w życie przepisów dotyczących Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (13 października 2019 r.), mają obowiązek zgłosić informacje o beneficjentach rzeczywistych do 13 lipca 2020 r.
Podmioty, które zostały wpisane do KRS po 13 października 2019 r., mają obowiązek zgłosić dane beneficjenta rzeczywistego nie później niż w terminie 7. dni od dnia wpisu do KRS.
Informacje o CRBR
Informacje nt. CRBR znajdują się na:
Polecamy: Przedsiębiorca w kryzysie (PDF)
Polecamy: Tarcza antykryzysowa – Podatki i prawo gospodarcze. Pakiet 5 ebooków
Promocja: INFORLEX Twój Biznes Jak w praktyce korzystać z tarczy antykryzysowej Zamów już od 98 zł