Zmiany dotyczące przesunięcia terminu wejścia w życie przepisów o prostej spółce akcyjnej i eKRS z dnia 1 marca 2021 r. na dzień 1 lipca 2021 r. przewiduje rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 899).
Zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw od 1 lipca 2021 r.
Jak wyjaśnia ustawodawca w uzasadnieniu do projektu, zmiana art. 19 ust. 3 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach (Dz. U. z 2020 r. poz. 1208), o której mowa w art. 2, jest związana z projektowanym przesunięciem terminu wejścia w życie przepisu art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1655, 2020 i 2217 oraz z 2020 r. poz. 288 i 2123) z dnia 1 marca 2021 r. na dzień 1 lipca 2021 r. Zmiana ma charakter porządkujący. Przepisowi art. 19 ust. 3 ustawy o obligacjach należy bowiem nadać brzmienie, które przewidywał uchylony z dniem 16 maja 2020 r. art. 11 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1798 oraz z 2020 r. poz. 288, 875 i 1086). Art. 11 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw został uchylony na mocy art. 43 pkt 1 ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. poz. 875 i 1086; dalej: „ustawa o Tarczy antykryzysowej 3.0”), ponieważ w tym samym dniu miał wejść w życie art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, który wprowadzał analogiczne zmiany, a ponadto przewidywał dodatkowe modyfikacje przepisu dotyczące prostej spółki akcyjnej.
Mając na uwadze, że niniejsza ustawa przekłada termin wejścia w życie art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw na dzień 1 lipca 2021 r., ponownie aktualizuje się potrzeba zmiany art. 19 ust. 3 ustawy o obligacjach. Przepisowi temu należy nadać brzmienie uwzględniające dematerializację akcji, mającą nastąpić z dniem 1 marca 2021 r. na podstawie ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw. Zmiana polega na zastąpieniu użytego w przepisie wyrazu „wydawanych” wyrazem „przyznawanych”.
eKRS od 1 lipca 2021 r.
Obostrzenia wprowadzone w drugiej połowie marca 2020 r. w związku z pandemią spowodowaną wirusem SARS-CoV-2, jak czytamy w uzasadnieniu do projektu, miały negatywny wpływ na dynamikę prac nad elektronicznym postępowaniem rejestrowym, objętych projektem eKRS, które są realizowane na podstawie ustawy z dnia 26 stycznia 2018 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 398 i 650, z 2019 r. poz. 55, 1214 i 2355 oraz z 2020 r. poz. 288 i 1747). Modyfikacji musiały ulec dotychczasowe formy współdziałania przy realizacji projektu między pracownikami Ministerstwa Sprawiedliwości oraz pracownikami wykonawcy systemu teleinformatycznego. Priorytetem stało się bowiem zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa osób biorących udział w realizacji projektu.
Okoliczności powyższe spowodowały wydłużenie zakładanych pierwotnie terminów realizacji poszczególnych etapów prac. W konsekwencji aktualizacji wymagają przepisy dotyczące wejścia w życie elektronicznego postępowania rejestrowego. Konieczne jest przesuniecie zakładanych pierwotnie terminów wejścia w życie przepisów wprowadzających eKRS o cztery miesiące, tj. z dnia 1 marca 2021 r. na dzień 1 lipca 2021 r.
Zmiany ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu 1 lipca 2021 r.
W związku z przesunięciem terminu wejścia w życie przepisu art. 32 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw z dnia 1 marca 2021 r. na dzień 1 lipca 2021 r. modyfikacji wymaga art. 2 ust. 2 pkt 10 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2020 r. poz. 971, 875, 1086 i 2320). Zmiana, o której mowa w art. 4 ustawy, ma charakter porządkowy. Przepisowi temu należy bowiem nadać brzmienie, które przewidywał uchylony z dniem 16 maja 2020 r. art. 14 ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw. Art. 14 ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw został uchylony na mocy art. 43 pkt 2 ustawy o Tarczy antykryzysowej 3.0, ponieważ w tym samym dniu miał wejść w życie art. 32 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, który wprowadzał analogiczne zmiany, a ponadto przewidywał dodatkowe modyfikacje przepisu dotyczące prostej spółki akcyjnej. Mając na uwadze, że niniejsza ustawa przekłada termin wejścia w życie art. 32 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw na dzień 1 lipca 2021 r., ponownie aktualizuje się potrzeba zmiany art. 2 ust. 2 pkt 10 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Przepisowi temu należy nadać brzmienie uwzględniające wprowadzenie z dniem 1 marca 2021 r. rejestru akcjonariuszy na podstawie ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw. Zmiana polega na dodaniu w definicji „klienta” doprecyzowania wskazującego, że w odniesieniu do umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy przez klienta instytucji obowiązanej rozumie się wyłącznie akcjonariusza, zastawnika lub użytkownika akcji wpisanego do tego rejestru. Usuwa wątpliwości co tego, kogo instytucje obowiązane prowadzące takie rejestry powinny traktować jako klientów w związku z prowadzeniem rejestru akcjonariuszy. Wątpliwości mogą wynikać z tego, że umowa o prowadzenie rejestru akcjonariuszy ma być zawierana przez instytucję obowiązaną ze spółką, podczas gdy rejestr umożliwia osobom uprawnionym z akcji wykonywanie wynikających z nich praw oraz rozporządzania nimi. Przypisanie statusu klienta emitentowi akcji (spółce) nie pozwalałoby w sposób prawidłowy zrealizować celów ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, ponieważ w odniesieniu do akcji rejestrowanych w takim rejestrze to nie emitenci będą dokonywać transakcji w rozumieniu tej ustawy, lecz osoby wpisane do tego rejestru, jako osoby uprawnione z akcji. Emitenci akcji powinni zostać w związku z tym uznani za klientów jedynie w przypadku, w którym nabyliby akcje własne lub ustanowione na nich ograniczone prawo rzeczowe. Traktowanie emitenta jako klienta skutkowałoby też brakiem kontroli nad transakcjami realizowanymi przez akcjonariuszy niebędących beneficjentami rzeczywistymi emitenta.
Traktowanie emitenta akcji jako klienta instytucji obowiązanej byłoby niewłaściwe również dlatego, że w razie niemożności zastosowania wobec spółki jednego ze środków bezpieczeństwa finansowego instytucja obowiązana, zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, byłaby zobowiązana do niezawierania z nim umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy albo do rozwiązania takiej umowy. Prowadziłoby to do uniemożliwienia wykonywania praw z akcji wszystkim akcjonariuszom, w tym także takim, którzy nie spełniają warunków do uznania ich za beneficjentów rzeczywistych emitenta i którzy nie wzbudzają wątpliwości w zakresie celów realizowanych przez ww. ustawę, co w dalszej perspektywie mogłoby prowadzić do pozbawienia emitenta możliwości dalszego funkcjonowania. Akcjonariusze pozbawieni takiego rejestru nie byliby bowiem w stanie wykazać swoich uprawnień do wykonywania praw z akcji.
Prosta spółka akcyjna od 1 lipca 2021 r.
Zmiana wprowadzana w art. 36 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw jest związana z proponowanym przesunięciem terminów wejścia w życie przepisów wprowadzających elektroniczne postępowanie rejestrowe. Polega ona na przesunięciu na dzień 1 lipca 2021 r. przepisów wprowadzających do polskiego porządku prawnego prostej spółki akcyjnej. Projektując rozwiązania normatywne wprowadzające do polskiego porządku prawnego prostą spółkę akcyjną, założono, że postępowania rejestrowe dotyczące podmiotów działających w tej formie prawnej będą prowadzone wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego wdrażanego w ramach projektu eKRS. Modyfikacja takiego założenia oznaczałaby konieczność wprowadzenia w okresie od dnia 1 marca 2021 r. do dnia 1 lipca 2021 r. rozwiązań umożliwiających prowadzenie postępowań rejestrowych dotyczących prostej spółki akcyjnej z wykorzystaniem papierowych formularzy oraz istniejących dotychczas systemów teleinformatycznych. Wiązałoby się to z koniecznością poniesienia na ten cel znacznych nakładów, co wobec spodziewanego wprowadzenia w dniu 1 lipca 2021 r. rozwiązań objętych projektem eKRS jest rozwiązaniem nieracjonalnym, niecelowym i niezasadnym ekonomicznie.
Zmiana modyfikująca art. 23 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw polega na przesunięciu terminu wejścia w życie art. 2, art. 4, art. 5 oraz art. 8 pkt 6 lit. e ustawy z dnia 28 lutego 2021 r. na dzień 1 marca 2021 r. Wobec przesunięcia terminów wejścia w życie przepisów dotyczących prostej spółki akcyjnej na dzień 1 lipca 2021 r. nie ma potrzeby, aby ww. przepisy wchodziły w życie dzień wcześniej niż pozostałe przepisy dotyczące dematerializacji akcji.
Celem proponowanej zmiany art. 23 polegającej na dodaniu w tym przepisie pkt 6 jest przesunięcie terminu wejścia w życie tych przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, które modyfikują regulacje dotyczące prostej spółki akcyjnej (tj. art. 1 pkt 2–4 i 47). Oczywiste jest bowiem, że regulacje te nie mogą wejść w życie wcześniej niż przepisy, w których brzmienie ingerują.
Zmiana art. 24 ustawy z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 288 i 875) polega na tym, że przesuwa się termin wejścia w życie art. 5 pkt 3, 4 i 5 lit. b oraz art. 18 tej ustawy z dnia 1 marca 2021 r. na dzień 1 lipca 2021 r. Przepisy te odwołują się w swojej treści do regulacji ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. dotyczących prostej spółki akcyjnej, a więc powinny wejść w życie w tym samym czasie co pozostałe regulacje dotyczące tej formy prawnej.
oprac. Adam Kuchta