Podatek od dochodów z niezrealizowanych zysków (exit tax) - czym jest
Od początku 2019 roku w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (a także w ustawie o CIT) obowiązują przepisy dotyczące podatku od dochodów z niezrealizowanych zysków, zwanego potocznie exit tax (art. 30da - 30di ustawy o PIT).
Zgodnie z art. 30da ust. 2 ustawy o PIT opodatkowaniu podatkiem od dochodów z niezrealizowanych zysków podlega:
1) przeniesienie składnika majątku poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w wyniku którego Polska w całości albo w części traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia tego składnika majątku, przy czym przenoszony składnik majątku pozostaje własnością tego samego podmiotu;
2) zmiana rezydencji podatkowej przez podatnika podlegającego w Rzeczypospolitej Polskiej nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, w wyniku której Polska w całości albo w części traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia składnika majątku będącego własnością tego podatnika, w związku z przeniesieniem jego miejsca zamieszkania do innego państwa.
Przeniesienie składnika majątku poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o którym mowa w ust. 2 pkt 1, obejmuje w szczególności sytuację, w której:
1) podatnik podlegający w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, przenosi do swojego zagranicznego zakładu składnik majątku dotychczas związany z działalnością gospodarczą prowadzoną na terytorium RP;
2) podatnik podlegający w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, przenosi do państwa swojej rezydencji podatkowej lub do innego niż Polska państwa, w którym prowadzi działalność gospodarczą poprzez zagraniczny zakład, składnik majątku dotychczas związany z działalnością gospodarczą prowadzoną na terytorium Polski przez zagraniczny zakład;
3) podatnik podlegający w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, przenosi do innego państwa całość albo część działalności gospodarczej prowadzonej dotychczas poprzez położony na terytorium Polski zagraniczny zakład.
W przypadku składnika majątku niezwiązanego z działalnością gospodarczą opodatkowaniu podatkiem od dochodów z niezrealizowanych zysków w przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, podlegają tylko składniki majątku stanowiące: ogół praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną, udziały w spółce, akcje i inne papiery wartościowe, pochodne instrumenty finansowe oraz tytuły uczestnictwa w funduszach kapitałowych, zwane dalej „majątkiem osobistym”, jeżeli podatnik ma miejsce zamieszkania na terytorium RP przez łącznie co najmniej pięć lat w dziesięcioletnim okresie poprzedzającym dzień zmiany rezydencji podatkowej.
Opodatkowanie podatkiem od dochodów z niezrealizowanych zysków w wyniku zmiany rezydencji podatkowej, o której mowa w ust. 2 pkt 2, nie dotyczy składników majątku, które po zmianie rezydencji podatkowej pozostają związane z położonym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagranicznym zakładem podatnika, który zmienił rezydencję podatkową.
Ważne!
Dniem przeniesienia składnika majątku poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dzień poprzedzający dzień, w którym składnik ten przestaje być przypisany do działalności prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym poprzez zagraniczny zakład.
Czym jest dochód z niezrealizowanych zysków?
Dochód z niezrealizowanych zysków stanowi nadwyżka wartości rynkowej składnika majątku ustalanej na dzień jego przeniesienia albo na dzień poprzedzający dzień zmiany rezydencji podatkowej ponad jego wartość podatkową. (art. 30da ust. 7 ustawy o PIT)
Wartość rynkową składnika majątku określa się:
1) zgodnie z art. 19 ust. 3 ustawy o PIT – w przypadku składników majątku osobistego i składników majątku, z których przeniesieniem nie wiąże się zmiana istotnych ekonomicznie funkcji, aktywów lub ryzyk;
2) zgodnie z art. 23o ustawy o PIT – w pozostałych przypadkach.
Wartość rynkową składników majątku podatnika objętych małżeńską wspólnością majątkową określa się u każdego z małżonków w wysokości połowy wartości rynkowej tych składników majątku.
Wartość podatkową składnika majątku stanowi wartość, niezaliczona uprzednio do kosztów uzyskania przychodów w jakiejkolwiek formie, jaka zostałaby przyjęta przez podatnika za koszt uzyskania przychodów, gdyby składnik ten został przez niego odpłatnie zbyty. Nie ustala się wartości podatkowej składnika majątku w przypadku, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami, do celów opodatkowania podatkiem dochodowym nie uwzględnia się kosztów uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia tego składnika majątku.
Jeżeli przyjęta przez podatnika do opodatkowania dochodu z niezrealizowanych zysków wartość składnika majątku bez uzasadnionych przyczyn ekonomicznych odbiega od jego wartości rynkowej i w wyniku tego podatnik nie wykazuje dochodów z niezrealizowanych zysków albo wykazuje te dochody w zaniżonej wysokości, dochody podatnika oraz należny podatek od dochodów z niezrealizowanych zysków określa organ podatkowy.
Podstawę opodatkowania podatkiem od dochodów z niezrealizowanych zysków stanowi suma dochodów z niezrealizowanych zysków ustalonych dla poszczególnych składników majątku. W przypadku przeniesienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części dochód z niezrealizowanych zysków dotyczy całego przedsiębiorstwa (jego zorganizowanej części).
Ile wynosi podatek od dochodów z niezrealizowanych zysków?
W myśl art. 30da ust. 1 ustawy o PIT podatek od dochodów z niezrealizowanych zysków wynosi:
1) 19% podstawy opodatkowania – gdy ustalana jest wartość podatkowa składnika majątku;
2) 3% podstawy opodatkowania – gdy nie ustala się wartości podatkowej składnika majątku.
Termin złożenia deklaracji i zapłaty podatku od dochodów z niezrealizowanych zysków - aktualny stan prawny
Na podstawie art. 30da ust. 14 ustawy o PIT, podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym deklaracje, według ustalonego wzoru (PIT-NZ albo PIT-NZS), o wysokości dochodu z niezrealizowanych zysków do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym łączna wartość rynkowa przenoszonych składników majątku przekroczyła kwotę 4 000 000 zł, oraz w tym terminie wpłacić podatek należny.
Natomiast jeżeli po miesiącu, w którym łączna wartość rynkowa przenoszonych składników majątku przekroczyła kwotę 4 000 000 zł, przenoszone są kolejne składniki majątku, to podatnicy mają obowiązek składać deklarację do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przenoszone są składniki, oraz w tym terminie wpłacić podatek należny.
W dniu 27 czerwca 2019 r. Minister Finansów wydał rozporządzenie w sprawie przedłużenia terminu do wpłaty przez podatników podatku dochodowego od osób fizycznych podatku należnego od dochodów z niezrealizowanych zysków (Dz.U. z 2019 r. poz. 1204), którym przedłużył termin do wpłaty podatku należnego od dochodu z niezrealizowanych zysków, o którym mowa w art. 30da ust. 14 ustawy PIT. Zgodnie z tym rozporządzeniem termin zapłaty podatku należnego od dochodu z niezrealizowanych zysków, wynikających z miesięcznych deklaracji składanych za okresy rozliczeniowe od 1 stycznia 2019 r. do 30 listopada 2021 r., został przedłużony do 31 grudnia 2021 r.
Natomiast sytuacji, gdy podatnik przed 1 grudnia 2021 r. utraci w całości lub części składnik majątku, wówczas jest obowiązany wpłacić podatek z niezrealizowanych zysków należny z tytułu przeniesienia utraconych składników majątku, w terminie do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym doszło do tej utraty.
Przedłużenie terminu zapłaty podatku - projekt
W dnu 17 listopada 2021 r. na stronach Rządowego Centrum Legislacji został opublikowany projekt rozporządzenia Ministra Finansów, który przewiduje przedłużenie terminu do wpłaty podatku należnego od dochodów z niezrealizowanych zysków o kolejne 2 lata.
Zgodnie z tym projektem podatek należny od dochodów z niezrealizowanych zysków wynikających z miesięcznych deklaracji składanych za okresy rozliczeniowe od 1 stycznia 2019 r. do 30 listopada 2023 r. podatnik będzie płacił do 31 grudnia 2023 r.
A podatek z niezrealizowanych zysków od składników majątku, które zostaną utracone przed 1 grudnia 2023 r. będzie płatny do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła utrata przez podatnika w całości lub części tego składnika majątku.
Jak czytamy w uzasadnieniu tego projektu, przedłużenie terminu zapłaty podatku od dochodów z niezrealizowanych zysków do czasu zbycia składnika majątku lub jego utraty w inny sposób (np. umorzenia lub wykupu) ma na celu ułatwienie podatnikom wykonania zobowiązania podatkowego (zapłaty podatku) do czasu otrzymania przez nich środków pieniężnych (w przypadku, gdy utrata ma charakter odpłatny) lub gdy podatnicy zdecydują się nieodpłatnie przekazać majątek (np. w formie darowizny).
Ministerstwo Finansów wskazuje, że taki sposób realizacji poboru podatku od dochodów z niezrealizowanych zysków znajduje aprobatę w orzecznictwie TSUE, choć nie sposób na obecnym etapie uznać, że linia orzecznicza jest w tym zakresie ugruntowana. Jak wynika z orzecznictwa TSUE, określony przepisami prawa krajowego pobór podatku od niezrealizowanych zysków związanych z przeniesieniem majątku do innego państwa członkowskiego, już w chwili tego przeniesienia, w przypadku, gdy w tym samym państwie w przypadku nieprzeniesienia majątku pobór podatku następuje dopiero w chwili zrealizowania zysków (np. zbycia takich składników majątku) stanowi naruszenie prawa wspólnotowego (np. wyrok TSUE z dnia 26 lutego 2019 r. w sprawie C-581/17 Wächtler).
Jak zapowiada resort finansów, przedłużenie terminu zapłaty podatku, da czas ustawodawcy na analizę i dokonanie stosownych zmian legislacyjnych w ustawie regulującej przepisy dotyczące podatku dochodowego od dochodów z niezrealizowanych zysków. Jest to klarowna zapowiedź zmian przepisów w tym zakresie.
Termin powstania zobowiązania podatkowego i zasady obliczania podatku - bez zmian
Ministerstwo Finansów zaznacza jednocześnie, że przedłużenie terminu płatności podatku nie modyfikuje zasad powstania zobowiązania podatkowego ani obliczania podatku od dochodów z niezrealizowanych zysków.
Zobowiązanie podatkowe w podatku od dochodów z niezrealizowanych zysków – tak jak obecnie – powstaje w terminie określonym w ww. art. 30da ust. 14 ustawy PIT. W tym terminie podatnicy są obowiązani obliczyć oraz wykazać zobowiązanie podatkowe w deklaracji o wysokości dochodów z niezrealizowanych zysków (PIT-NZ albo PIT-NZS). Deklarację tę podatnicy składają do właściwego urzędu skarbowego w przypadku wystąpienia zdarzeń określonych w art. 30da ust. 2 ustawy PIT lub art. 30dh, a więc w przypadku przeniesienia składnika majątku poza terytorium RP (bez zmiany właściciela) lub zmiany rezydencji podatkowej związanej z utratą przez Polskę prawa do opodatkowania dochodów ze zbycia składników majątku.
Termin wejścia w życie rozporządzenia
Projektowane rozporządzenie ma wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Stanie się to z pewnością przed końcem 2021 roku.
oprac. Paweł Huczko