Główne zasady przyznawania świadczeń pozostają bez zmian. Chodzi tu w szczególności o kwoty wsparcia oraz kryteria, w oparciu o które ustalane jest prawo do świadczeń.
Nowelizacja dotychczasowych przepisów uwzględnia jednak rekomendacje zawarte w „Przeglądzie systemu wsparcia rodzin”, do którego dokonania Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej było zobowiązane na mocy wcześniejszych regulacji. Jedna z tych rekomendacji dotyczyła wyeliminowania nielicznych, aczkolwiek niepożądanych zjawisk, które w uzasadniony sposób godziły w społeczne poczucie sprawiedliwości i praworządności. Zjawiska te polegały m.in. na dopasowywaniu przez rodziców dochodu do kryterium dochodowego uprawniającego do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko, deklarowaniu niezgodnie ze stanem faktycznym samotnego wychowywania dziecka oraz pobieraniu świadczenia wychowawczego przez osoby niezamieszkujące w Polsce.
Okresy zasiłkowe
Prawo do zasiłków ustala się na okresy zasiłkowe. W przypadku świadczeń wychowawczych w ramach rządowego Programu „Rodzina 500 +”, prawo do tej formy wsparcia jest ustalane na okres roku – od 1 października danego roku do 30 września kolejnego roku (jedynie pierwszy, trwający jeszcze okres był dłuższy – rozpoczął się 1 kwietnia 2016 r. i potrwa do 30 września 2017 r.). Taki sam okres obowiązuje w odniesieniu do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Z kolei dla świadczeń rodzinnych okres zasiłkowy zaczyna się 1 listopada i trwa do 31 października następnego roku kalendarzowego.
Jeśli wnioskodawca złoży kompletny i prawidłowo wypełniony wniosek o świadczenie wychowawcze na kolejny okres w terminie do 31 sierpnia, przyznanie i wypłata świadczenia wychowawczego za październik nastąpi do 31 października. Oznacza to, że zostanie zachowana ciągłość wypłat świadczenia także od pierwszego miesiąca nowego okresu. Złożenie wniosku we wrześniu spowoduje, że ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego i jego wypłata za październik i listopad nastąpi nie później niż do 30 listopada. W przypadku gdy wniosek zostanie złożony w październiku, przyznanie i wypłata świadczenia wychowawczego za październik, listopad i grudzień nastąpi nie później niż do 31 grudnia. Gdy wniosek zostanie złożony w listopadzie, ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego oraz wypłata świadczeń przysługujących od miesiąca złożenia wniosku, następuje do dnia 31 stycznia następnego roku.
Gdy wniosek zostanie złożony w okresie od 1 grudnia do 31 stycznia następnego roku, ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego oraz wypłata świadczeń przysługujących od miesiąca złożenia wniosku, następuje do ostatniego dnia lutego następnego roku.
Należy więc pamiętać, że wskutek złożenia wniosku później niż w październiku, prawo do świadczenia wychowawczego zostanie ustalone od miesiąca złożenia wniosku, bez wyrównania za wcześniejsze miesiące w ramach obowiązującego okresu zasiłkowego.
W razie złożenia wniosku o świadczenie z funduszu alimentacyjnego na nowy okres świadczeniowy do 31 sierpnia, ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz wypłata świadczeń przysługujących za miesiąc październik następuje do 31 października. Jeśli wniosek zostanie złożony w okresie od 1 do 30 września, ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz wypłata świadczeń przysługujących za miesiąc październik i listopad następuje do dnia 30 listopada.
Gdy wniosek zostanie złożony w okresie od 1 do 31 października, ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz wypłata świadczeń przysługujących za miesiące od października do grudnia następuje do dnia 31 grudnia. Gdy wniosek zostanie złożony w okresie od 1 do 30 listopada, ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz wypłata świadczeń przysługujących za miesiące od listopada do stycznia następuje do dnia 31 stycznia. Gdy wniosek zostanie złożony w okresie od dnia 1 grudnia do dnia 31 stycznia następnego roku, ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz wypłata świadczeń przysługujących od miesiąca złożenia wniosku, następuje do ostatniego dnia lutego następnego roku.
Polecamy: Monitor prawa pracy i ubezpieczeń
W przypadku gdy osoba ubiegająca się o świadczenia rodzinne na nowy okres zasiłkowy złoży wniosek wraz z dokumentami do dnia 31 sierpnia, ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz wypłata świadczeń przysługujących za miesiąc listopad następuje do dnia 30 listopada. Gdy wniosek zostanie złożony w okresie od 1 września do 31 października, ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz wypłata świadczeń przysługujących za miesiąc listopad i grudzień następuje do dnia 31 grudnia.Gdy wniosek o świadczenia rodzinne na nowy okres zasiłkowy zostanie złożony w okresie od 1 listopada do 31 grudnia, ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz wypłata świadczeń przysługujących od miesiąca złożenia wniosku, następuje do ostatniego dnia lutego następnego roku.
Jak i gdzie złożyć wniosek o świadczenie wychowawcze?
Formularze wniosków i innych dokumentów niezbędnych do ubiegania się o świadczenia wychowawcze udostępnia podmiot realizujący te świadczenia w danej gminie. W praktyce jest to urząd miasta/gminy, ośrodek pomocy społecznej lub inna jednostka organizacyjna wyznaczona wdanej gminie (np. centrum świadczeń), właściwy dla miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się.
Wypełniony wniosek można złożyć osobiście lub listownie. Jednak Ci, którzy chcą ubiegać się o świadczenia wychowawcze bez wychodzenia z domu, mogą to zrobić online. Mają do wyboru aż 4 kanały. Wśród nich: ministerialny Portal Informacyjno-Usługowy Emp@tia, bankowość elektroniczną, PUE ZUS – Platformę Usług Elektronicznych ZUS oraz ePUAP – elektroniczną Platformę Usług Administracji Publicznej.
Podobne udogodnienia obowiązują w odniesieniu do świadczeń rodzinnych oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Wnioski o te świadczenia można składać osobiście, listownie lub przez internet. W tym ostatnim przypadku zainteresowani mają do dyspozycji Portal Informacyjno-Usługowy Emp@tia oraz ePUAP – elektroniczną Platformę Usług Administracji Publicznej. Wnioski w wersji tradycyjnej udostępnia w swojej siedzibie lub na stronie internetowej podmiot realizujący świadczenia w danej gminie (urząd miasta/gminy, OPS lub centrum świadczeń).
Podkreślenia wymaga, że aby otrzymać świadczenia wychowawcze, świadczenia rodzinne lub świadczenia z funduszu alimentacyjnego, do wniosku należy dołączyć odpowiednie, zależne od indywidualnej sytuacji rodziny wnioskodawcy, dokumenty, w tym oświadczenia, niezbędne do ustalenia prawa do danej formy wsparcia.
Warto również zaznaczyć, że – w myśl nowych przepisów – począwszy od 2018 roku zainteresowani będą mogli składać wnioski o wszystkie te świadczenia drogą elektroniczną już w lipcu.