„Blokada może zabezpieczyć środki nie tylko będące przedmiotem transakcji, ale wszystkie znajdujące się na rachunku”- czytamy w uzasadnieniu projektu. Jak tłumaczu ustawodawca, wstrzymanie podejrzanej transakcji powoduje, że osoby uwikłane w proceder wyłudzeń mogą dokonać innych transakcji w celu ukrycia środków, które nie były zaangażowane, chociaż znajdują się na tym samym rachunku i mogły być użyte w celu pozorowania zapłaty za towar. Stąd pomysł, by zablokować wszystkie środki na rachunkach. Jak będzie wyglądał ten proces?
STIR: Wszystko w rękach szefa KAS
Szef Krajowej Administracji Skarbowej będzie mógł zlecić bankom zablokowanie podejrzanego rachunku przedsiębiorcy. Stanie się tak, gdy posiadanie przez KAS informacje, a w szczególności wskaźnik ryzyka, wskażą, że dany podmiot może wykorzystywać działalność banków lub SKOK-ów do przestępstw skarbowych.
Oszacowaniu takiego ryzyka służyć ma STIR czyli system teleinformatyczny izby rozliczeniowej. Wskaźnik ryzyka ustalany będzie na podstawie opracowanych przez izbę rozliczeniową algorytmów, uwzględniających najlepsze praktyki sektora bankowego i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w zakresie przeciwdziałania wykorzystywaniu ich działalności do przestępstw oraz przestępstw skarbowych, a także – jak wskazano w ustawie- kryteria: ekonomiczne, geograficzne, przedmiotowe, behawioralne, powiązań.
Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry
Procedura. Krok po kroku
Gdy zatem szef KAS stwierdzi, że blokada rachunku podmiotu jest konieczna by zapobiec ewentualnym wyłudzeniom podatku, będzie musiał wystosować odpowiedni postanowienie. Musi w nim zawrzeć numer rachunku bankowego podejrzanej firmy, okres blokady rachunku, podstawę prawną tej blokady i pouczenie, iż w okresie blokady rachunku, wierzytelności z przedsiębiorcy nie mogą być przedmiotem zabezpieczenia rzeczowego.
Kolejnym krokiem jest przekazanie przez szefa KAS żądania blokady rachunku instytucjom finansowym. KAS musi także przekazać naczelnikowi urzędu skarbowego i celno-skarbowego i prokuraturze zawiadomienie o blokadzie rachunku.
Co wówczas muszą zrobić banki lub SKOK-i? Te zobligowane są do blokady rachunku i poinformowania szefa KAS o saldzie tego rachunku w momencie dokonania blokady. Jak określono w ustawie, blokada jest skuteczna również wtedy, gdy podmiot wobec którego skarbówka ma wątpliwości, jest współposiadaczem rachunku. Namierzony podatnik otrzyma wówczas postanowienie sporządzone przez Szefa KAS.
Na jak długo skarbówka może zablokować rachunek?
Co do zasady, szef KAS może zlecić blokadę rachunku na nie dłużej niż 72 godziny. Są jednak wyjątki. W okresie blokady rachunku firmy, szef KAS może wydać postanowienie, w którym ogranicza zakres blokady lub uchyla ją, gdy przesłanka tejże blokady ustała. Wystarczy jednak samo podejrzenie, że namierzony przez skarbówkę podatnik nie wywiąże się z zobowiązań podatkowych, by przedłużyć okres blokady do 3 miesięcy. Szef KAS musi wówczas wydać odrębne postanowienie, przekazać je instytucjom finansowym, naczelnikowi urzędu skarbowego i celno-skarbowego i prokuratorowi.
Co ze środkami zgromadzonymi na rachunku?
Podatnik, wobec którego wydano postanowienie o zablokowaniu rachunku może wnioskować o pozwolenie na wykorzystanie części zgromadzonych na nim środków. Szef KAS może zgodzić się jednak jedynie na wypłatę środków, które zostaną przeznaczone na bieżące wynagrodzenie za pracę wypłacane na podstawie umowy o pracę zawartej co najmniej 3 miesiące przed dniem dokonania blokady rachunku. Wnioskodawca musi jednak wcześniej przedłożyć odpis listy płac i stosownych dokumentów z ZUS, które potwierdzałyby zawarcie umowy o pracę. Bank może wypłacić środki z zablokowanego rachunku także w przypadku, gdy zostaną one przeznaczone na uregulowanie zasądzonych alimentów lub renty o charakterze alimentacyjnym zasądzoną tytułem odszkodowania – po przedłożeniu tytułu stwierdzającego obowiązek danego podmiotu do płacenia alimentów lub renty. Kwota podlegająca wypłacie z zablokowanego rachunku została jednak ograniczona do kwoty nieprzekraczającej kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Bank wypłaci środki z zablokowanego rachunku także, gdy podatnik przeznaczy je na zapłatę zaległości podatkowych. Taka sytuacja będzie miała miejsce w przypadku złożenia przez podmiot deklaracji, korekty deklaracji lub zgłoszenia celnego albo wydania ostatecznej decyzji ustalającej lub określającej wysokość zobowiązania podatkowego lub należności celnej, potwierdzającej istnienie takich zaległości.
Zgodnie z szacunkami Ministerstwa Finansów, na podstawie projektowanych rozwiązań rocznie będzie blokowanych około 4,6 tys. rachunków. Zdaniem ustawodawcy, zmiana w ciągu 10 lat od wejścia w życie, może przynieść budżetowi ponad 47 mld zł.
Podstawa prawna: Projekt ustawy - o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych
Katarzyna Witwicka