Zobacz: Ustawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku
Lepsze systemy oceny zgodności z obowiązującymi wymaganiami
Nowe przepisy mają zapewnić spójność polskich regulacji z systemem europejskim, określonym w Nowych Ramach Prawnych (NLF – New Legal Framework). Ustawa o systemie oceny zgodności z 2002 r. nie zawierała wielu fundamentalnych postanowień zawartych w NLF, przez co na jej podstawie nie można było wdrożyć unijnych dyrektyw sektorowych, określających wymagania dla poszczególnych kategorii produktów, np. zabawek czy maszyn, które są spójne z NLF.
Nowa ustawa zapewnia spójność polskich przepisów z systemem europejskim. Wdraża łącznie 13 unijnych dyrektyw sektorowych i obejmuje takie grupy produktów jak np. zabawki, sprzęt elektroniczny czy fajerwerki.
Nowe regulacje weszły w życie 20 kwietnia 2016 r., z pewnymi wyjątkami. Przepisy wykonawcze wydawane na podstawie art. 12 ust. 1 będą natomiast wdrażały bardziej szczegółowe przepisy dyrektyw dotyczące przede wszystkim wymagań dla wyrobów. Do czasu ich wejścia w życie w mocy pozostają dotychczasowe regulacje dotyczące zasadniczych wymagań dla poszczególnych grup wyrobów. Obowiązują nadal niektóre przepisy ustawy o systemie oceny zgodności, ale tylko w odniesieniu do 11 grup produktów, m.in. maszyn i środków ochrony indywidualnej.
W nowej ustawie określono m.in. zasady przeprowadzania oceny zgodności wyrobów, obowiązki podmiotów gospodarczych, warunki i tryb udzielania akredytacji, zasady i tryb autoryzacji jednostek oceniających zgodność, zadania Polskiego Centrum Akredytacji oraz zasady funkcjonowania systemu nadzoru rynku. Ustawa wdraża przepisy ogólne dyrektyw sektorowych - dotyczące definicji, najważniejszych zasad przeprowadzania oceny zgodności wyrobów, w tym domniemań zgodności czy oznakowania CE, obowiązków podmiotów gospodarczych oraz zasad notyfikacji jednostek oceniających zgodność.
Specjalny system ochrony dla produktów nierolniczych w UE
Celem przepisów o systemach oceny zgodności jest zwiększenie bezpieczeństwa konsumentów. Zgodnie z prawem, każdy producent, importer i dystrybutor (w tym sprzedawca), wprowadzając produkty na rynek, zapewnia, że spełniają one wymagania określone w unijnym prawodawstwie harmonizacyjnym i nie stanowią zagrożenia dla konsumentów lub środowiska.
W zakresie nadzoru rynku celem nowych regulacji jest poprawa skuteczności systemu w obszarze produktów nieżywnościowych (np. zabawek czy maszyn) w Polsce, umożliwiająca jednolite funkcjonowanie unijnego rynku wewnętrznego, którego filarem jest swobodny przepływ towarów. Zanim więc zabawki, maszyny i dźwigi trafią na rynek, ich producenci oraz importerzy muszą zagwarantować, że spełniają one określone wymagania i nie stanowią zagrożenia dla konsumentów. Wyroby takie będzie można sprzedawać we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Zatem dzięki jednolitemu systemowi oceny zgodności produktów z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa, produkty wprowadzone do obrotu na terenie Polski mogą być oferowane także w innych państwach UE. Służy temu oznakowanie CE umieszczone na wyrobach podlegających obowiązkowi oceny zgodności.
System kar
Celem nowej ustawy jest zapewnienie skutecznego, proporcjonalnego i odstraszającego systemu kar, a w konsekwencji wysokiego poziomu ochrony konsumentów oraz środowiska naturalnego. Pozwoli to skutecznie eliminować z rynku nieuczciwe podmioty gospodarcze oferujące wyroby niebezpieczne lub niespełniające unijnych przepisów.
Nowe przepisy wprowadzają zupełnie inny niż dotychczas system kar za wprowadzanie do obrotu wyrobów niezgodnych z wymaganiami. Do tej pory w przypadku stwierdzenia, że produkt nie spełnia wymagań, zastosowanie miały sankcje karne. O naruszeniu powiadamiane były organy ścigania, które prowadziły postępowanie karne, następnie o wysokości grzywny decydował sąd powszechny.
Na podstawie nowej ustawy, zamiast sankcji karnych, nakładane będą kary administracyjne, np. za wprowadzenie wyrobu niespełniającego wymagań, bez przeprowadzenia procedury oceny zgodności, brak oznakowania wyrobu (przykładowo brak podania danych kontaktowych producenta) i odpowiednich dokumentów (w zależności od wymagań może to być przykładowo instrukcja obsługi bądź montażu w języku polskim).
Maksymalny wymiar kary wynosi 100 tys. zł (za wprowadzenie do obrotu lub oddanie do użytku wyrobu niezgodnego z wymaganiami). Na jej wysokość będzie miała wpływ m.in. waga naruszenia. Przedsiębiorca, który udowodni, że skuteczne wyeliminował niezgodności lub zagrożenia, będzie mógł uniknąć kary.
Spory konsumentów ze sklepami internetowymi rozstrzygane online - platforma ODR
Informowanie o produktach niebezpiecznych i eliminowanie zagrożeń
Każdy producent, importer, dystrybutor, który stwierdzi, że udostępnił na rynku produkt stwarzający zagrożenie, winien niezwłocznie informować o podjętych działaniach naprawczych właściwe organy nadzoru rynku.
Zgodnie z nową ustawą, na przedsiębiorcę, który wprowadzi do obrotu wyrób spełniający wymagania, lecz stwarzający zagrożenie, nie będzie nakładana kara pieniężna. Powinien on jednak przedstawić dowody potwierdzające usunięcie zagrożenia: wycofanie z obrotu, zniszczenie lub odzyskanie od użytkowników albo powiadomienie o stwarzanym zagrożeniu. Jeżeli tego nie zrobi, to organ nadzoru rynku może nakazać takie działania.
Żeby ułatwić konsumentom i przedsiębiorcom wyszukiwanie informacji związanych z bezpieczeństwem produktów i ich zgodnością z przepisami, UOKiK prowadzi publicznie dostępny rejestr, do którego wprowadza dane na temat wyrobów niespełniających wymagań bądź stwarzających zagrożenie dla konsumentów, wraz ze wskazaniem przedsiębiorców odpowiedzialnych za ich wprowadzenie na rynek.
Faktury wystawiane konsumentom - zasady i terminy
Organy nadzoru
Kontrole produktów w zakresie spełnienia wymagań lub stwarzanego przez nie zagrożenia przeprowadzają organy nadzoru rynku, do których należą np. Inspekcja Handlowa, Urząd Komunikacji Elektronicznej czy Państwowa Inspekcja Pracy. Działania te podejmowane są z urzędu lub w uzasadnionych przypadkach na wniosek Prezesa UOKiK. Informacje o wyrobach niespełniających wymagań przekazuje on nie tylko instytucjom krajowym i Komisji Europejskiej, ale też Służbie Celnej oraz organom nadzoru rynku innych krajów członkowskich.
Autor: A. Jeleńska
Praktyczne publikacje dla przedsiębiorców, księgowych, doradców podatkowych i kandydatów na doradców podatkowych.