Nowe przepisy antymobbingowe
Modyfikacje w prawie pracy, które weszły w życie 7 września, obejmują między innymi przepisy o równym traktowaniu pracowników i mobbingu. – Nowelizacja dopuściła formułowanie roszczeń o odszkodowanie za mobbing także w czasie trwania stosunku pracy. Do tej pory warunkiem żądania odszkodowania było „rozwiązanie umowy wskutek mobbingu". Obecnie pracownik będzie mógł skierować do sądu roszczenie odszkodowawcze także przeciwko aktualnemu pracodawcy, wskazując na to, że padł ofiarą zachowań mobbingowych w firmie – mówi Ewelina Włodarczyk, ekspert do spraw kadrowo-podatkowych w firmie inFakt.
Zmiany w związku ze stosowaniem RODO
Inna duża nowelizacja kodeksu pracy miała miejsce 4 maja 2019 roku. Odnosiła się przede wszystkim do zasad przetwarzania danych osobowych, czyli jakie dane osobowe pracodawca może przetwarzać u kandydata, a jakie u pracownika. – Zgodnie z wprowadzonymi zmianami od kandydata można żądać wyłącznie danych kontaktowych, które ten samodzielnie wskaże, a nie jak dotychczas – danych, które narzucał pracodawca, m.in. adresu zamieszkania. Wszystkie inne dane osobowe wolno przetwarzać wyłącznie za dobrowolną i świadomą zgodą tego, kto ubiega się o zatrudnienie lub pracownika. Ustawodawca przewidział wyjątek dla danych o niekaralności, które muszą zostać podane, kiedy przewidują to powszechne przepisy – wyjaśnia Ewelina Włodarczyk.
Majowa nowelizacja kodeksu pracy uporządkowała też zasady przetwarzania danych wrażliwych, tj. biometrycznych i o stanie zdrowia. Wolno je przetwarzać wyłącznie z inicjatywy osoby zatrudnianej. Wyjątek dotyczy danych, których przetwarzanie jest niezbędne ze względu na kontrolę dostępu do szczególnie ważnych informacji, gdy ich ujawnienie może narazić pracodawcę na szkodę, lub dostępu do pomieszczeń, które muszą być szczególnie chronione.
Ustawa wprowadzająca RODO zmieniła także przepisy o funduszu socjalnym. Osoby uprawnione do korzystania z funduszu, aby otrzymać ulgową usługę i świadczenia oraz dopłaty z funduszu, muszą podać pracodawcy swoje dane w formie oświadczenia. Pracodawca może przy tym żądać, aby udokumentować te informacje. Potwierdzeniem mogą być w szczególności oświadczenia i zaświadczenia o sytuacji życiowej (w tym zdrowotnej), rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu.
Świadectwo pracy bez zwłoki
Wrześniowa nowelizacja zmieniła także zasady wydawania świadectwa pracy. Przede wszystkim sprecyzowano, że dzień wydania świadectwa pracy oznacza „dzień, w którym następuje ustanie stosunku pracy" – do tej pory przepisy wskazywały, że pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy „niezwłocznie". Według nowych przepisów jest możliwe również ukaranie pracodawcy grzywną od 1 tys. zł do 30 tys. zł za to, że nie wydał świadectwa w terminie, a nie jak obecnie – nie wydał w ogóle.
Kolejna zmiana dotyczy treści świadectwa pracy. Wydłużony z 7 do 14 dni został termin, w jakim można zwrócić się do sądu pracy i pracodawcy o sprostowanie jego treści.
Zmiana zasad prowadzenia dokumentacji pracowniczej od początku 2019 roku
Od 2019 roku istnieje zasada wypłacania wynagrodzenia za pracę na rachunek płatniczy pracownika. Wcześniej wypłaty domyślnie dokonywane były w formie gotówkowej. – Wciąż możliwe jest wypłacanie wynagrodzenia w gotówce, ale wymaga to złożenia przez pracownika stosownego oświadczenia w tej sprawie – zwraca uwagę ekspert inFakt.
W tym roku pracodawcy otrzymali również możliwość prowadzenia dokumentacji pracowniczej, w tym akt osobowych pracownika, w wersji elektronicznej. Pracodawca ma obecnie wybór co do formy– ważne, aby dokumenty były przechowywane w sposób gwarantujący zachowanie poufności, integralności, kompletności oraz dostępności, w warunkach niegrożących uszkodzeniem lub zniszczeniem przez okres zatrudnienia, co również zostało uwzględnione w nowelizacji Kodeksu Pracy. Dodatkowo skrócono okres przechowywania dokumentacji pracowniczej z 50 do 10 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym stosunek pracy uległ rozwiązaniu lub wygasł. Okres ten będzie wydłużony w przypadku, gdy dokumentacja będzie stanowić dowód w postępowaniu lub dokumentacja ta być może będzie stanowiła dowód w postępowaniu.
Urlop macierzyński
Do ostatniej grupy zmian należy zaliczyć dodatkowe uprawnienia dla pracowników – innych członków najbliższej rodziny, korzystających z urlopu macierzyńskiego. Zmiany te rozszerzyły krąg osób, które mają możliwość skorzystania z urlopu macierzyńskiego, na innych członków najbliższej rodziny (nie tylko rodziców). Obecnie mogą to być babcia lub ciotka dziecka w sytuacji, gdy z urlopu nie może skorzystać matka dziecka. Nowe przepisy zrównują prawa przysługujące pracownikom – innym członkom najbliższej rodziny korzystającym z urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego z prawami pracownika (rodzica) bezpośrednio sprawującego opiekę. Dotyczą m.in. ochrony przed rozwiązaniem umowy, wynagradzania za czas pozostawania bez pracy w przypadku bezzasadnego zwolnienia czy uprawnienia co do skorzystania z urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim.
Ciąg dalszy nastąpi
– Rok 2019 jest przełomowy, jeśli chodzi o zmiany w Kodeksie Pracy. Dużo kwestii, które do tej pory były niejasne lub wręcz nieuregulowane, zostało uwzględnionych, dodano też zupełnie nowe zapisy. Rząd zapowiada też daleko idące zmiany na rok 2020, m.in. pełne oskładkowanie umowy zlecenia, wysoki wzrost płacy minimalnej czy telepracę dla rodziców – podsumowuje Ewelina Włodarczyk.
Polecamy: Jak przygotować się do zmian w 2020 r.