Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) – czym są i czy można z nich zrezygnować?

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK)

Pracownicze Plany Kapitałowe to nic innego jak powszechny system oszczędzania. Wpłaty na konto PPK będą pochodzić z trzech źródeł, a mianowicie od pracodawcy, pracownika i z budżetu państwa. Wszelkie zasady i założenia dotyczące tego planu reguluje ustawa z dnia 4 października 2018 roku o pracowniczych planach kapitałowych. Określa ona również cel tworzenia tego projektu. Zgodnie z jej art. 3, Pracownicze Plany Kapitałowe są tworzone w celu systematycznego gromadzenia oszczędności przez uczestnika PPK z przeznaczeniem na wypłatę po osiągnięciu przez niego 60. roku życia.

Wysokość wpłat na PPK

W porównaniu ze stałymi wpłatami, które będą finansowane przez państwo, te uiszczane przez pracownika i pracodawcę będą zależeć od wysokości wynagrodzenia pracownika. W przypadku pracodawcy podstawowa wpłata, która powinna być przez niego uiszczana, wynosi 1,5% wynagrodzenia pracownika. Podmiot zatrudniający może jednak zadeklarować większą wpłatę (dodatkową) – może wynosić maksymalnie 2,5% wynagrodzenia. Co ważne, może być ona różnicowana w zależności od długości okresu zatrudnienia u danego pracodawcy albo na podstawie postanowień regulaminu wynagrodzeń lub układu zbiorowego pracy obowiązujących w podmiocie zatrudniającym.

W przypadku pracownika wpłata podstawowa wynosi co do zasady 2% wynagrodzenia. Co ważne, zgodnie z art.  27 ustawy o PPK może wynosić mniej niż jego 2%, ale nie mniej niż 0,5%, jeżeli wynagrodzenie uczestnika PPK osiągane z różnych źródeł w danym miesiącu nie przekracza kwoty odpowiadającej 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia. I tu podobnie jak w przypadku wpłaty dodatkowej po stronie pracodawcy, również sam pracownik może zadeklarować dodatkową sumę. Wysokość tej wpłaty nie może być wyższa niż 2% wynagrodzenia. Podmiot zatrudniający ma obowiązek poinformowania uczestnika PPK o możliwości zadeklarowania wpłaty dodatkowej oraz obniżenia wysokości wpłaty podstawowej. Jeśli pracownik podejmie decyzję, że nie chce już dokonywać dodatkowych wpłat lub też zmienić jej wartość, ma obowiązek poinformowania pracodawcy i zadeklarowania nowej stopy procentowej składki na PPK. Co ważne, zmieniona wysokość wpłaty dodatkowej lub rezygnacja z jej dokonywania obowiązuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym uczestnik PPK złożył zmianę deklaracji.

PPK – zawarcie umowy z instytucją finansową

Zgodnie z ustawą o PPK pracodawca zawiera w imieniu i na rzecz pracowników umowę o prowadzenie PPK. W myśl ustawy za  podmiot zatrudniający uważa się:

• pracodawcę
• nakładcę
• rolnicze spółdzielnie produkcyjne lub spółdzielnie kółek rolniczych
• zleceniodawcę
• podmiot, w którym działa rada nadzorcza.

Ustawa doprecyzowuje również, kim jest osoba zatrudniona, która może uczestniczyć w projekcie. Przede wszystkim powinna być to osoba podlegająca obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tych tytułów. Ustawodawca wymienia, że w projekcie może brać udział:

• pracownik
• osoba fizyczna wykonująca pracę nakładczą, która ukończyła 18. rok życia
• członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych
• osoba fizyczna, która ukończyła 18. rok życia, wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług
• członek rady nadzorczych wynagradzany z tytułu pełnienia tej funkcji (art. 2 pkt 18 ustawy o PPK).

Polecamy: Pracownicze plany kapitałowe. Nowe obowiązki pracodawców i płatników

Umowa o tworzenie PPK  będzie zawierana co do zasady z instytucją finansową wybraną przez pracodawcę. Instytucja, z którą pracodawca zawrze umowę o prowadzenie PPK, ma za zadanie  poinformować osoby zatrudnione o warunkach uczestnictwa w planach, w tym o możliwości zamiany oraz o obowiązkach i uprawnieniach podmiotu zatrudniającego oraz osoby zatrudnionej związanych z uczestnictwem w PPK. Wybrana przez pracodawcę  instytucja utworzy rachunki dla wszystkich pracowników. Będą one zasilane comiesięcznymi wpłatami zarówno pracownika, jak i pracodawcy, a dodatkowo dopłatami od państwa.

Zgodnie z art. 22 pkt 4 ustawy o PPK  instytucja finansowa, z którą pracodawca zawiera umowę dotyczącą PPK, ma obowiązek przekazywania do ostatniego dnia lutego każdego roku w postaci elektronicznej lub na wniosek pracownika w postaci papierowej roczną informację o wysokości środków na jego rachunku PPK. Za wybór instytucji odpowiada wyłącznie pracodawca. Dokonuje tego w porozumieniu z zakładową organizacją związkową działającą w tym podmiocie zatrudniającym lub też jeżeli w podmiocie zatrudniającym nie działa zakładowa organizacja związkowa, w porozumieniu z reprezentacją osób zatrudnionych wyłonioną w trybie przyjętym w danym podmiocie zatrudniającym

PPK – etapy tworzenia

Tworzenie Pracowniczych Planów Kapitałowych będzie odbywało się systematycznie i etapowo. Zgodnie z art. 134 pkt 1 ustawy o PPK przewiduje się stopniowe włączanie kolejnych grup pracodawców, rozpoczynając od największych, a kończąc na najmniejszych podmiotach. Cały proces ma się rozpocząć w lipcu 2019, a zakończyć w styczniu 2021 roku. Docelowo każdy pracodawca będzie miał obowiązek utworzenia PPK.

Zgodnie z ustawowym założeniem etapy wdrożenia PPK będą następować w następujący sposób:

1. od 1 lipca 2019 r. – podmioty zatrudniające co najmniej 250 osób (według stanu na 31 grudnia 2018 r.)

2. od 1 stycznia 2020 r. – podmioty zatrudniające co najmniej 50 osób (według stanu na 30 czerwca 2019 r.)

3. od 1 lipca 2020 r. – podmioty zatrudniające co najmniej 20 osób (według stanu na 31 grudnia 2019 r.)

4. od 1 stycznia 2021 r. – zobowiązane będą pozostałe podmioty oraz osoby zatrudnione  w jednostkach sektora finansów publicznych.

Rezygnacja z PPK

Ustawodawca jasno określa, że uczestnictwo w PPK jest dobrowolne (art. 23 pkt 1 ustawy o PPK). Każdy pracownik ma więc możliwość zrezygnowania z tej formy oszczędzania. Aby jednak tego dokonać, konieczne będzie złożenie odpowiedniej deklaracji. Ministerstwo Finansów przygotowało rozporządzenie, które określa wzór deklaracji rezygnacji z dokonywania wpłat do pracowniczego planu kapitałowego oraz szczegółowy zakres zawartych w niej danych. Składa się ona z dwóch części. W pierwszej z nich pracownik będzie miał obowiązek podać swoje dane oraz dane podmiotu zatrudniającego, w drugiej zaś znaleźć można szereg oświadczeń, które pracownik musi podpisać odręcznie.

O złożeniu deklaracji pracodawca powinien poinformować wybraną instytucję finansową niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia jej złożenia. Co ważne, w miesiącu, w którym pracownik złożył deklarację o rezygnacji, pracodawca nie dokonuje wpłaty do PPK – jeśli rezygnacja z PPK nastąpiła po przekazaniu wpłaty za dany miesiąc, wówczas podlega ona zwrotowi (art. 23 pkt 4 ustawy o PPK). Uczestnik, który złożył rezygnację, będzie mógł w każdej chwili przystąpić ponownie do programu.

Zobacz także: Kadry

Już od 1 lipca pierwsi pracodawcy będą mieli okazję zmierzyć się z obowiązkiem utworzenia Pracowniczych Planów Kapitałowych. W przypadku pracodawców tworzenie PPK jest obowiązkowe, zaś dla pracowników uczestnictwo w projekcie jest dobrowolne, jednak rezygnacja związana jest z koniecznością złożenia odpowiedniej deklaracji.

Pracownicze plany kapitałowe to więc możliwość gromadzenia oszczędności przez pracownika  przy jednoczesnym udziale pracodawcy oraz wsparciu państwa. Co ważne, zgromadzone środki na rachunku danego pracownika są w pełni prywatne i  w przypadkach szczególnych, np. z powodu ciężkiej choroby, pracownik ma prawo w każdej chwili je wypłacić jeszcze przed ukończeniem 60. roku życia. Dodatkowo w przypadku śmierci pracownika środki zgromadzone na PPK  podlegają dziedziczeniu. W dalszej perspektywie PPK może znacznie zwiększyć bezpieczeństwo finansowe zarówno przedsiębiorców, jak i pracowników oraz znacznie wpłynąć na rozwój gospodarczy.

Agnieszka Walczyńska - ekspert wFirma.pl