Wysokość składki zdrowotnej i zasady obliczania
Zasady obecnie obowiązujące (do końca 2021 roku)
Pierwsza zmiana w zakresie składki zdrowotnej w Nowym Ładzie dotyczy zasad jej wyliczania oraz wysokości. Zgodnie z aktualnymi zasadami składka zdrowotna jest obliczana i opłaca się ją miesięcznie. Składka na ubezpieczenie wynosiła do tej pory 9% od podstawy wymiaru jej obliczenia. Postawa wymiaru składki jest natomiast określoną kwotą ma podstawie oblicza się składkę na to ubezpieczenie. Zasadniczo podstawa wymiaru składek jest zadeklarowaną kwotą. Jednak nie może być ona niższa niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw określonego za czwarty kwartał roku poprzedniego (włącznie z wypłatami z zysku). Tak wskazaną składkę należało traktować jako obowiązującą przez cały rok kalendarzowy – od 1 stycznia do 31 grudnia.
W okresie od stycznia do grudnia 2021 roku podstawa wymiaru składki zdrowotnej w praktyce wynosiła 4 242,38 zł, jeżeli zaś wysokość składki zdrowotnej to 9% to minimalna kwota składki w 2021 wynosiła 381,81 zł.
Nowa składka zdrowotna – zmiany od 2022 roku
Zasady obowiązujące do tej pory będą dotyczyły części podatników jeszcze w styczniu 2022 r. Zgodnie z art. 79 reformy Nowy Ład składkę na ubezpieczanie zdrowotne dla podatników opodatkowanych na zasadach ogólnych za styczeń 2022 ustala się jeszcze na podstawie zasad obowiązujących do dnia 31 grudnia 2021. Uzasadnieniem wprowadzenia tej regulacji jest praktyczny aspekt - GUS podaje przeciętne wynagrodzenie za kwartał dopiero pod koniec stycznia. Dlatego nowe zasady będzie można wprowadzić dopiero od lutego 2022. Sytuacja dla innych osób (opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych oraz karta podatkowa) zmienia się jednak od 1 stycznia 2022 roku.
Nowa składka zdrowotna (2022) – zasady ogólne i skala podatkowa
Składka zdrowotna ma wynosić 9% podstawy wymiaru składki. Wprowadzono również definicję nowego roku składkowego. Zgodnie z nowymi zasadami osoby, których podstawą miesięczną wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne są dochody z działalności gospodarczej (zasady ogólne skali podatkowej) będą obliczały w nowy sposób:
Wyciąg z przepisów (Ustawa Nowy Ład):
1) dochód za pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniu w roku składkowym jest ustalany jako różnica między osiągniętymi przychodami w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych;
2) dochód ustalony w sposób, o którym mowa w pkt 1, jest pomniejszany o kwotę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe opłaconych w tym miesiącu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów;
3) dochód za kolejne miesiące ustala się jako różnicę między sumą przychodów w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągniętych od początku roku, i sumą kosztów uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, poniesionych od początku roku;
4) dochód ustalony w sposób, o którym mowa w pkt 3, jest pomniejszany o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające i o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, zapłaconych od początku roku, a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach; dochód nie jest pomniejszany o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Składka zdrowotna – podatek liniowy
Zasadniczo zasady obliczania podstawy obliczenia składki zdrowotnej dla osób opodatkowujących swoje dochody podatkiem liniowym nie będą różnić się od zasad ogólnych. Składka wynosić będzie jednak 4,9% uzyskanego w poprzednim miesiącu dochodu niemniej jednak niż kwota odpowiadająca 9%.
Składka zdrowotna - ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Nowe zasady opłacania składki zdrowotnej w przypadku osób, które wybrały opodatkowanie na zasadach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych dostosowane są do wysokości przychodów osiągniętych w roku kalendarzowym. Zgodnie z nowymi zasadami roczną podstawę wymianu składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% wymiaru podstawy. Roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą i stosujących opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych stanowi:
Wyciąg z przepisów (Ustawa Nowy Ład):
1) iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty odpowiadającej 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne nie przekroczyły w tym okresie kwoty 60 000 zł;
2) iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne przekroczyły w tym okresie kwotę 60 000 zł i nie przekroczyły kwoty 300 000 zł;
3) iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty odpowiadającej 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne przekroczyły w tym okresie kwotę 300 000 zł.
Składka zdrowotna - umowa o pracę i umowa zlecenie
Nowe obowiązki dotyczące obliczania wysokości, rozliczania składki oraz deklaracji dotyczyć będą przede wszystkim płatników składek i przedsiębiorców. Zmiany będą obejmą jednak również osoby pracujących w ramach umowy o prace oraz umowy zlecenia. Zmiany te będą miały wymiar finansowy i wynikają z reformy ustawy o podatku odchodowym od osób fizycznych.
Aktualne zasady – ustawa o PIT
Zgodnie z aktualnym brzmieniem ustawy podatek dochodowy od osób fizycznych podatek dochodowy (obliczony na podstawie art. 27 - zasady ogólne, skala podatkowa lub art. 30 c - podatek liniowy) w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne. Zgodnie z tymi zasadami kwota, o którą zmniejsza się podatek (składki na ubezpieczenie zdrowotne) nie mogła przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki.
Nowy Ład – uchylenie art. 27b
Zgodnie z reformą Nowy Ład i Ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2105) cały art. 27b Ustawy o PIT zostaje uchylony. W ten sposób usunięto możliwość obniżenia podatku dochodowego o wysokość składki zdrowotnej i odliczenia 7,75%.
Nowe terminy opłacania składek w 2022 roku – przedsiębiorcy
Ze względu na nowe zasady obliczania składek ustawodawca zdecydował również o zmianach w zakresie terminy obliczania i opłacania składek. Jest to reforma szczególnie ważna dla przedsiębiorców, których obowiązek ten dotyczy.
Zgodnie z aktualnym brzemieniem art. 47 Ustawy system ubezpieczeń społecznych składki opłacało się w terminach:
- do 10 dnia następnego miesiąca - dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie;
- do 15 dnia następnego miesiąca - dla pozostałych płatników.
Nowy Ład wprowadza nowe terminy przesyłania deklaracji rozliczeniowej, imiennych raportów miesięcznych oraz opłacania składek:
- do 15 dnia następnego miesiąca - dla płatników składek posiadających osobowość prawną;
- do 20 dnia następnego miesiąca - dla pozostałych płatników składek.
Zarząd i inne osoby powołane do pełnienia funkcji
Jedną z większych zmian zaplanowanych w ramach Nowego Ładu jest ta dotyczącą składek zdrowotnych są te dotyczące osób powołanych do pełnienia określonych funkcji. Reforma obejmuje zmiany w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Zgodnie z art. 66 tego aktu prawnego wskazuje kto podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego. Ustawa Nowy Ład wprowadza nowe kategorie osób podlegające temu obowiązkowi. Zgodnie z zaplanowanymi zmianami obowiązkowa składka zdrowotna obejmie między innymi członków zarządu pracujących dla spółek na mocy aktów powołania, grupa ta może również obejmować inne osoby np. prokurentów.
Wyciąg z przepisów:
(Ustawa Nowy Ład)
w art. 66 w ust. 1 po pkt 35 dodaje się pkt 35a w brzmieniu:
"35a) osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie.
Następnie Ustawa Świadczenia opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych (w art. 73) określa powstanie i wygaśnięcie obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego. Tutaj ustawodawca wprowadził zasadę, że obowiązek w przypadku osób pełniących funkcję na mocy powołania powstaje z dniem powołania, a wygasa z dniem odwołania. W zakresie zasad dokonywania zgłoszeń do ubezpieczenia zdecydowano, że zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego jest obowiązkiem podmiotu wypłacającego wynagrodzenie.
Źródła opracowania:
- Ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2105) zwana dalej "Nowy Lad" lub "Nowy Polski Ład";
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1285 z późn. zm.) zwana dalej "Świadczenia opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych.”;
- Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 423 z późn. zm.);
- Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm.).