Jak dokonać rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2022 rok przy zmianie formy opodatkowania? Na pytania płatników odpowiada ZUS.
Przejście płatnika ze skali podatkowej na podatek liniowy. Przykład wypełnienia ZUS DRA
Jak wypełnić ZUS DRA, gdy płatnik w 2022 r. był opodatkowany skalą podatkową, a od 2023 r. opodatkowany jest podatkiem liniowym lub odwrotnie. Czy w takim przypadku styczeń także należy wyzerować tak samo jak przy zmianie z ryczałtu na skalę?
Odpowiedź ZUS:
Pani Karina prowadzi działalność gospodarczą od 1 stycznia 2022 r. i w 2022 r. rozliczała się według skali podatkowej. Od stycznia 2023 r. rozlicza się według podatku liniowego. W 2022 r. pani Karina uzyskała dochód z działalności gospodarczej za 2022 r. w wysokości 50 000 zł.
W kwietniu 2023 r. pani Karina ustala roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla obu form opodatkowania (wg skali i wg podatku liniowego) za rok składkowy trwający od 1 lutego 2022 r. do 31 stycznia 2023 r.
Dla skali podatkowej (wymagane zaznaczenie pola 04):
- pole 05: pani Karina wskazała dochód w wysokości 50 000 zł,
- pole 07: roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi kwota 50 000 zł (ponieważ ta kwota jest większa od iloczynu liczby miesięcy korzystania z tej formy opodatkowania i minimalnego wynagrodzenia w 2022 r., tj. od 36 120 zł),
- pole 08: roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 4500 zł (50 000 zł × 9%),
- pole 09: pani Karina rozliczyła w miesięcznych dokumentach rozliczeniowych (dokumenty za okres luty‒grudzień 2022 r.) składki w wysokości 5430 zł,
- pole 11: kwota do zwrotu wynosi 930 zł (5430 zł – 4500 zł = 930 zł).
Dla podatku liniowego (wymagane zaznaczenie pola 12):
- pole 13: brak dochodów za ten rok, które byłyby opodatkowane podatkiem liniowym, zatem kwota dochodu wynosi 0 zł,
- pole 14: roczna podstawa wymiaru i składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 0 zł,
ponieważ liczba miesięcy, w których wykonywana była działalność opodatkowana podatkiem liniowym, w 2022 r. wynosiła 0 (0 × 3010 zł [minimalne wynagrodzenie w pierwszym dniu roku składkowego] = 0 zł), jak również brak dochodów za ten rok, które byłyby opodatkowane podatkiem liniowym, - pole 15: roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne za styczeń 2023 r. wynosi 0 zł,
- pole 16: pani Karina rozliczyła w miesięcznych dokumentach rozliczeniowych (dokument za styczeń 2023 r.) składkę w wysokości 270,90 zł, ponieważ po zgłoszeniu zmiany formy opodatkowania za 2022 r. pani Karina nie mogła w tym rozliczeniu uwzględniać już dochodu z miesiąca poprzedniego, a tym samym zobowiązana była ustalić podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za styczeń 2023 r. na podstawie kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w lutym 2022 r., czyli 3010 zł,
- pole 18: kwota do zwrotu wynosi 270,90 zł (270,90 zł – 0 zł),
- pole 27: w tym przypadku pani Karina będzie mogła otrzymać zwrot w wysokości 1200,90 zł (930 zł + 270,90 zł).
Przejście przedsiębiorcy z podatku liniowego na skalę podatkową
Przedsiębiorca w 2022 r. opodatkowany był podatkiem liniowym. W 2023 r. zmienił formę opodatkowania za 2022 r. z podatku liniowego na skalę podatkową. Dodatkowo od stycznia 2023 r. przyjął jako formę opodatkowania skalę podatkową. Nie rozliczył dochodu za grudzień 2022 r., ponieważ w ZUS DRA za styczeń 2023 r. wykazał nową formę i składkę minimalną z dochodem 0 zł, nie wiedząc, że dokona wstecznej zmiany. Jakie składki należne wykazujemy w rozliczeniu? Czy wszystkie z deklaracji DRA od lutego 2022 r. do stycznia 2023 r.? I czy to będzie jedno rozliczenie roczne?
Odpowiedź ZUS: W opisanym stanie faktycznym płatnik będzie sporządzał rozliczenie roczne tylko dla skali podatkowej. W rozliczeniu rocznym płatnik powinien wykazać sumę należnych składek wynikającą z dokumentów rozliczeniowych złożonych za okres od lutego 2022 r. do stycznia 2023 r. Roczną podstawę wymiaru składki będzie stanowił dochód za 2022 r., a zatem w podstawie tej powinny być ujęte także dochody za grudzień 2022 r.
Przejście płatnika z podatku liniowego na ryczałt ewidencjonowany
Płatnik w 2022 r. opodatkowany był podatkiem liniowym, od 2023 r. rozlicza się ryczałtem ewidencjonowanym. Czy taka zmiana wpływa na rozliczenie roczne składki zdrowotnej? Składka za styczeń 2023 r. odprowadzona jest od przychodów, a nie od dochodu z grudnia 2022 r. Czy grozi jakaś dopłata w rocznym rozliczeniu? Rozumiem, że w rocznym DRA trzeba wykazać opodatkowanie liniowe, ale od dochodu za grudzień 2022 r. nie była odprowadzona składka. Z kolei ryczałt liczymy tak jak rok kalendarzowy, czyli według mnie roczne rozliczenie tej formy opodatkowania będzie dopiero za 2023 r.
Odpowiedź ZUS: W opisanym stanie faktycznym płatnik będzie sporządzał rozliczenie roczne tylko dla podatku liniowego. W rozliczeniu rocznym płatnik powinien wykazać sumę należnych składek wynikającą z dokumentów rozliczeniowych złożonych za okres od lutego 2022 r. do grudnia 2022 r. Roczną podstawę wymiaru składki będzie stanowił dochód za 2022 r. Zmiana formy opodatkowania od stycznia 2023 r. na ryczałt oznacza, że składkę należną za styczeń 2023 r. płatnik zobowiązany był rozliczyć na zasadach obowiązujących dla nowej formy opodatkowania. Styczeń 2023 r. nie będzie uwzględniony w rozliczeniu rocznym za 2022 r. – zostanie rozliczony w rozliczeniu rocznym za 2023 r. Z uwagi na to, że w opisanej sytuacji płatnik nie mógł w rozliczeniu za styczeń 2023 r. naliczyć składki od dochodu z działalności gospodarczej opodatkowanego podatkiem liniowym i uzyskanego w grudniu 2022 r., w rozliczeniu rocznym powstanie niedopłata składki.
Zmiana formy opodatkowania z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych na skalę podatkową
Składki za jaki okres należy uwzględnić w rozliczeniu rocznym jeśli zmieniona została forma opodatkowania z „ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych” na „skalę podatkową”?
Odpowiedź ZUS: Przy zmianie formy opodatkowania z okresem wstecz (za cały 2022 r.), do rozliczenia rocznego za rok 2022 dotyczącego tej formy uwzględnienia się:
- składki należne za okres roku składkowego, który obowiązuje od 1 lutego 2022 r. do 31 stycznia 2023 r. - jeśli wraz ze zmianą wstecz formy opodatkowania z ryczałtu na skalę przedsiębiorca zgłosi wybór skali także dla roku 2023,
- składki należne za okres luty-grudzień 2022 - jeśli płatnik zmienia za rok 2022 formę opodatkowania z ryczałtu na skalę podatkową, ale od stycznia 2023r. wybrał formę opodatkowania ryczałt.
Ze wskazanych dokumentów rozliczeniowych należy zsumować należne składki na ubezpieczenie zdrowotne i wykazać je w poz. 09 bloku XII ZUS DRA/bloku III.F ZUS RCA. Składki te brane są do ustalenia, jaki będzie wynik rocznego rozliczenia – kwota dopłaty czy zwrotu.
Zmiana formy opodatkowania ze skali podatkowej na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Jak przygotować rozliczenie roczne w przypadku, gdy nastąpiła zmiana opodatkowania ze skali (2022 r.) na ryczałt (2023 r.)?
Odpowiedź ZUS: Jeżeli w 2022 r. przedsiębiorca stosował formę opodatkowania „skala podatkowa” a od stycznia 2023 r. rozpoczął stosowanie formy opodatkowania „ryczał od przychodów ewidencjonowanych”, to rozliczenie roczne za 2022 r. sporządza jedynie dla „skali podatkowej”.
W tym przypadku suma należnych składek, która jest do wykazania w polu 09 bloku rocznego rozliczenia będzie sumą składek z dokumentów za okres od lutego do grudnia 2022 r.
Styczeń 2023 r nie jest uwzględniony w rozliczeniu rocznym za 2022 r.. Będzie dopiero wykazany w rozliczeniu rocznym za rok 2023 przy wykazaniu jako formy opodatkowania „ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych”.
Czy przy zmianie formy opodatkowania konieczna jest korekta deklaracji za cały rok?
Odpowiedź ZUS: Jeśli płatnik zmienia formę opodatkowania z ryczałtu ewidencjonowanego lub podatku liniowego za cały rok 2022 na skale podatkową (na podstawie art. art. 14-15 ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw), nie sporządza korekt deklaracji za rok 2022.
W takim przypadku składka zdrowotna rozliczona w dokumentach miesięcznych pozostaje rozliczona na formie opodatkowania sprzed zmiany (ryczałt, podatek liniowy), natomiast samo roczne rozliczenie składki zdrowotnej za rok 2022 nastąpi już dla zmienionej formy opodatkowania tj. będzie ustalona dla skali podatkowej.
Wsteczna zmiana formy opodatkowania z podatku liniowego na skalę podatkową tylko w odniesieniu do 2022 roku
Czy wsteczna zmiana formy opodatkowania z podatku liniowego na skalę za 2022 r., bez zmiany formy opodatkowania za 2023 r. (w 2023 r. podatek liniowy), powinna być wykazana tak samo jak zmiana formy opodatkowania ze skali na liniowy od stycznia 2023 r.?
Odpowiedź ZUS: W rozliczeniu rocznym wykazywana jest zmiana formy opodatkowania na podstawie przepisów art. 14-15 i 17 ustawy z 9 czerwca 2022 o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw.
W opisanym przypadku mamy do czynienia ze zmianą opodatkowania za rok 2022 na podstawie art. 14 wskazanej ustawy, czyli z podatku liniowego na skale podatkową. Tym samym w rozliczeniu rocznym należy zaznaczyć pole 02 (blok XII ZUS DRA lub III.F ZUS RCA).
W rozliczeniu rocznym nie zaznacza się zmiany formy opodatkowania na rok 2023.
W opisanym przypadku należy ustalić roczną podstawę i składkę dla obu form opodatkowania, tj. dla skali (za okres od lutego do grudnia 2022 r.) oraz dla podatku liniowego za okres od 1 do 31 stycznia 2023 r.. Styczeń 2023 r. w tym przypadku jest jednomiesięcznym rokiem składkowym.
Czy osoba, która zmieniła wstecznie formę opodatkowania z podatku liniowego na skalę, a na 2023 r. pozostała na podatku liniowym, dochód za grudzień 2022 r. ujmuje w rozliczeniu rocznym za 2022 r.?
Odpowiedź ZUS: W opisanym przypadku rozliczenie roczne powinno obejmować dwie formy opodatkowania. Dla skali dotyczy ono okresu od lutego do grudnia 2022 r. a dla podatku liniowego - okres od 1 do 31 stycznia 2023 r. Styczeń 2023 r. w tym przypadku jest jednomiesięcznym rokiem składkowym. Dochód za grudzień jakkolwiek nieoskładkowany w ramach rozliczenia miesięcznego będzie ujęty w dochodzie za rok 2022 stanowiącym roczną podstawę wymiaru składki w kontekście rozliczenia rocznego dla formy opodatkowania – skala podatkowa. Natomiast roczna podstawa wymiaru składki dla formy opodatkowania podatkiem liniowym będzie wynosiła 0 zł (gdyż nie wystąpił dochód za rok 2022 opodatkowanych podatkiem liniowym).
Kto i do kiedy musi złożyć roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022 rok?
Najpóźniej 22 maja 2023 r. część osób prowadzących pozarolniczą działalność musi złożyć dokumenty ZUS DRA lub ZUS RCA za kwiecień 2023 r., uwzględniając w nich roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022 r.
Każda osoba prowadząca pozarolniczą działalność, która w 2022 r. podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu i była opodatkowana podatkiem liniowym, skalą podatkową lub ryczałtem ewidencjonowanym, ma obowiązek rozliczyć w skali roku należne składki na ubezpieczenie zdrowotne. Wynika to z art. 4 pkt 2 lit. zc) ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009, z późn. zm.).
Rozliczenie roczne pozwala ustalić kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne należnej za dany rok na podstawie przychodów/dochodów w nim osiągniętych.
Źródło: Wyjaśnienia ZUS, Pytania i odpowiedzi z webinarium 17 kwietnia 2023 r.