Roczne rozliczenie składki zdrowotnej a śmierć płatnika lub zakończenie działalności - wyjaśnienia ZUS

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej a śmierć płatnika. ZUS sporządzi roczne rozliczenie z urzędu

W komunikacie z 12 maja 2023 r. ZUS wyjaśnił, że jeśli płatnik zmarł, ustanowiony zarządca sukcesyjny nie składa rocznego rozliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne za zmarłego przedsiębiorcę. Roczne rozliczenie w takim przypadku ZUS sporządzi z urzędu. Jeśli jest obowiązek rozliczenia składek za kwiecień 2023 r. zarządca sukcesyjny przekazuje jedynie rozliczenie za bieżący miesiąc za pracowników bez wypełniania bloku rocznego w DRA/RCA.

Przedsiębiorstwo w spadku jest płatnikiem składek w stosunku do pracowników i zleceniobiorców przedsiębiorstwa w spadku oraz osób przebywających na urlopie wychowawczym udzielonym w ramach stosunku pracy albo pobierających zasiłek macierzyński, z wyłączeniem osób, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład [1]. Obowiązki przedsiębiorstwa w spadku wykonuje zarządca sukcesyjny, a w przypadku jego braku - osoby uprawnione do czynności zachowawczych [2]. Przedsiębiorstwo w spadku, za pośrednictwem osób uprawnionych albo zarządcy sukcesyjnego, może zatem obliczać, rozliczać i opłacać składki tylko za osoby, o których mowa powyżej.

Roczne rozliczenie składek na ubezpieczenie zdrowotne w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA lub imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA przekazuje do ZUS ubezpieczony, o którym mowa w art. 81 ust. 2 i 2e ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych [3]. Przepisy te nie dają podstaw prawnych do tego, aby przedsiębiorstwo w spadku, którego obowiązki wykonuje zarządca sukcesyjny (ewentualnie osoby uprawnione), przekazało do ZUS roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne za zmarłego przedsiębiorcę. Przedsiębiorstwo w spadku nie jest bowiem płatnikiem składek wobec zmarłego przedsiębiorcy, a przywołane przepisy umożliwiają jedynie złożenie rocznego rozliczenia składki zdrowotnej ubezpieczonemu - przedsiębiorcy.

Zakończenie lub zawieszenie działalności a roczne rozliczenie składki zdrowotnej

Ponadto ZUS wyjaśnił, że jeżeli płatnik zakończył lub zawiesił prowadzenie działalności, musi złożyć do ZUS roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Osoby prowadzące jednoosobową działalność składają roczne rozliczenie składki zdrowotnej na dokumencie ZUS DRA.

Jak rozliczyć roczną składkę zdrowotną za 2022 r. jeśli obecnie działalność jest zawieszona lub zakończono jej prowadzenie i nie jest składana deklaracja za kwiecień?

ZUS wyjaśnia, że płatnicy, którzy w roku 2022 prowadzili działalność gospodarczą, pomimo, że obecnie jest ona zawieszona, bądź zakończono jej prowadzenie, muszą złożyć ZUS DRA za kwiecień 2023  w celu rozliczenia rocznego składki zdrowotnej. 

Płatnik (po złożonym ZWUA i ZWPA) będzie mógł złożyć ZUS DRA z rocznym rozliczeniem z identyfikatorem 1/04/2023. 

W takim przypadku należy przekazać ZUS DRA z wypełnionymi blokami:
I - dane organizacyjne
II – dane identyfikacyjne
X pole 01 - kod tytułu ubezpieczenia z jakim rozliczał się płatnik w 2022 r.
XII – roczne rozliczenie
XIII – data wypełnienia

Jeśli z rozliczenia rocznego wynika dopłata, to także blok:
VI  - zestawienie należnych składek na ubezpieczenie zdrowotne (pole 02, 05 i 07)
IX – zestawienie należnych składek do zapłaty (pole 02).

Podstawa prawna:

[1] Art. 4 pkt 2 lit. zc) ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009, z późn. zm.),
[2] Osoby, o których mowa w art. 14 ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz. U. z 2021 r. poz. 170, z późn. zm.), dokonujące czynności, o których mowa w art. 13 tej ustawy.
[3] Art. 81 ust. 2ka ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.