Z treści art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych wynika zasada ogólna, która nakazuje pracodawcom jako płatnikom składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i fundusze pracownicze obliczanie wysokości składek od przychodu osiąganego przez pracownika zatrudnionego w ramach umowy o pracę. Przychód ten ustalany jest na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Samochód w firmie 2015 – multipakiet
Od zasady tej istnieje jednak jeden istotny wyjątek zawarty w §2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 ze zm.). Ustęp 1 punkt 26 tego aktu prawnego ma następujące brzmienie: „podstawy wymiaru składek nie stanowią korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagrodzenia lub przepisów o wynagrodzeniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.”
Odliczenie 100% VAT od samochodu wymaga pełnej ewidencji
Na kanwie tego przepisu Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku wydał 5 lutego 2015 r. decyzję indywidualną o sygnaturze DI/10000/43/76/2015, w której uznał, że w jego hipotezie nie mieści się stan faktyczny polegający na korzystaniu przez pracownika z samochodu służbowego w celach prywatnych za odpłatnością poniżej cen rynkowych najmu samochodu.
W przedmiotowej decyzji indywidualnej ZUS dokonał analizy kilku kluczowych pojęć zawartych w przepisie wspomnianego wyżej rozporządzenia. Uważa on, że częściowa odpłatność jest partycypowaniem pracownika w jakiejkolwiek wysokości w pokryciu kosztów zakupu niektórych artykułów, przedmiotów lub usług. Mówi także, że: „Pracownik uzyska efekt, o którym mowa w przepisie rozporządzenia wówczas, gdy pracodawca dokona zakupu towarów, artykułów lub udostępni korzystanie z usług po cenie niższej od tej, do której uiszczania pracownik zobowiązany byłby w przypadku osobistego (uzyskanego w oderwaniu od zatrudnienia) nabycia tychże dóbr.” Jednakże znaczenie pojęć artykuł, przedmiot lub usługa należy każdorazowo ustalać ad casum. Zakład Ubezpieczeń Społecznych stoi na stanowisku, że w przypadku korzystania z samochodów służbowych w celach prywatnych nie znajdzie zastosowania wyjątek wymieniony w rozporządzeniu, gdyż korzystanie takie nie spełnia przesłanki warunku korzyści zawartego w tym przepisie.
Zdaniem ZUS: „czym innym jest udostępnianie przez pracodawcę pracownikom po cenach niższych niż detaliczne określonych usług i towarów, które pracodawca nabywa z wyraźnym przeznaczeniem na ten cel, a czym innym udostępnianie składników własnego majątku (czy też środków trwałych) służących do wykonywania działalności gospodarczej.” Należy również zaznaczyć, że usługa korzystania z samochodów służbowych przez pracowników nie podpada pod drugą część §2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra pracy i Polityki Socjalnej, gdyż samochód służbowy nie jest środkiem lokomocji w rozumieniu tego przepisu. W rozumieniu zaproponowanym przez ZUS pod pojęciem środka lokomocji należy tutaj rozumieć zorganizowane formy przemieszczania się takie jak np.: transport lotniczy czy dowóz pracowników do pracy, nie zaś najem samochodów służbowych od pracodawcy.
Wszystkie wymienione argumenty podniesione w wydanej decyzji indywidualnej prowadzą do konkluzji, że przy obliczaniu składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe, zdrowotne, a także Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych płatnik składek, czyli pracodawca powinien uwzględnić wartość świadczenia związanego z udostępnianiem pracownikowi samochodu służbowego dla celów prywatnych, częściowo finansowanego przez pracodawcę, częściowo przez pracownika. Świadczenie takie bowiem jest przychodem i zwiększa podstawę do obliczania składek ubezpieczeniowych. Nie mieści się ono w hipotezie wyjątku zawartego w przepisach rozporządzenia dotyczącego szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przede wszystkim ze względu na to, że w polskim prawie obecna jest zasada exceptiones non sunt extendendae (wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco).
Wyjątkiem od sformułowanej przez ZUS zasady jest umowa na mienie powierzone z poleceniem pieczy nad rzeczą, kiedy to pracownik może korzystać z samochodu służbowego w celu dojazdu do pracy i z pracy. W takim wypadku, dojazd ten traktowany jest jako mieszczący się w obowiązkach służbowych pracownika, nie jako wykorzystywanie samochodu służbowego do celów prywatnych i korzyści z niego płynące nie są wliczane do przychodu pracownika.
PIT od aut służbowych - zmiany korzystne dla najbogatszych
Marlena Widawska