Mające charakter cywilnoprawny umowy zlecenia stanowią alternatywę dla sztywnej regulacji obejmującej stosunek pracy. Gospodarczy sens ich istnienia wynika niewątpliwie z potrzeby obniżania kosztów prowadzenia przedsiębiorstw. Coraz częściej są one atrakcyjne także dla osób, które podejmują pracę u kilku podmiotów, bądź też łączą zatrudnienie ze studiami na uczelni wyższej. Istotnie więc warto przyjrzeć się aktualnemu stanowi prawnemu dotyczącemu oskładkowania umów zleceń.
Polecamy produkt: Nowe umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne – PDF
Zlecenie jako jedyna umowa
W przypadku umowy zlecenia, będącej jedyną podstawą do ubezpieczenie, zleceniobiorca podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu. Dobrowolnie opłaca natomiast składkę na ubezpieczenie chorobowe.
Studiujący zleceniobiorcy
Płatnicy składek zwolnieni są z ich odprowadzania za uczniów lub studentów do 26 roku życia. Zleceniobiorca uznawany jest za ucznia do 31 sierpnia danego roku, natomiast w przypadku gdy przedstawi on zaświadczenie o przyjęciu na studia - do 30 września. Za studenta uważa się osobę fizyczną do momentu ukończenia studiów lub skreślenia jej z listy studentów. W okresie pomiędzy ukończeniem studiów I stopnia, a rozpoczęciem edukacji na poziomie studiów magisterskich, za zleceniobiorcę obowiązkowo odprowadza się składki. Dodatkowo należy zaznaczyć, iż uczestnicy studiów doktoranckich i podyplomowych nie są studentami w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zleceniobiorca zobowiązany jest złożyć odpowiednie oświadczenie o posiadaniu statusu ucznia lub studenta.
Umowa o pracę a umowa zlecenie - co można zyskać?
Emeryci i renciści
Dla osób będących emerytami lub rencistami odprowadzenie składek z umowy, która stanowi jedyną podstawę do ich odprowadzenia następuje według zasad ogólnych. Jest to zjawisko legislacyjnie o tyle dziwne, iż istotą odprowadzenia składki jest wystąpienie w przyszłości zdarzenia ubezpieczeniowego, które zrealizuje ryzyko niezdolności do pracy spowodowane bądź to wiekiem, bądź chorobą albo wypadkiem, których następstwem będzie trwała lub częściowa niezdolność do pracy. O ile sens składki emerytalnej odprowadzanej przez rencistę nie budzi kontrowersji to już w przypadku emeryta jest ona ubezpieczeniem od ryzyka, które już nastąpiło.
Umowy o dzieło i umowy zlecenia - czym się różnią?
Zbieg zlecenia z działalnością gospodarczą
Podmiot wykonujący działalność gospodarczą zobowiązany jest do opłacenia składek z tytułu umowy zlecenia, tylko w przypadku gdy jej treść nie pokrywa się z zakresem działalności określonej w KRS według Polskiej Klasyfikacji Działalności. Warunkiem zwolnienia jest wspólne zaksięgowanie przychodów ze zlecenia i działalności pozarolnicznej do celów podatkowych. Przedsiębiorcy podlegają oskładkowaniu albo od 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę, albo od 60% wynagrodzenia przeciętnego. W zbiegu z umową zlecenia, obowiązkowemu ubezpieczeniu prowadzący działalność gospodarczą podlega w sytuacji, gdy podstawa wymiaru ze zlecenia jest niższa od możliwie najniższej podstawy wymiaru dla osób prowadzących działalność. Oskładkowanie zlecenia jest wówczas dobrowolne. W przypadku, gdy podstawa ta jest równa lub wyższa od najniżej określonego wymiaru, pierwszeństwo ma tytuł powstały wcześniej. Od 2005 roku przepisy dotyczące osób wykonujących działalność pozarolniczą mają odpowiednio zastosowanie do wspólników spółek cywilnych i osób wykonujących wolne zawody.
Polecamy: Monitor prawa pracy i ubezpieczeń
Lex Manicki
Zbieg zlecenia z umową o pracę jest traktowany różnie, a zależy głównie od faktu, czy została ona zawarta z własnym pracodawcą, czy też z osobą trzecią. Parlament zdecydował się na takie ujęcie stanu prawnego po wprowadzeniu nowelizacji nazwanej od nazwiska jej autora- lex Manicki. Aby uniknąć omijania przepisów dotyczących pracy w godzinach nadliczbowych i powiększonych w ten sposób składek, decydowano się na zawarcie dodatkowej umowy zlecenia od której składki miały charakter dobrowolny. W celu realizacji zasady niedyskryminacji zdecydowano się na oskładkowanie w ramach tytułu bezwzględnego i obowiązkowego umów zlecenia tak jak umowy pracę (obowiązkowa jest więc również składka chorobowa- poza pracownikami przebywającymi na urlopie wychowawczym lub macierzyńskim). Ma to miejsce również w przypadku znanym pod pojęciem tak zwanego „trójkąta umów”, czyli sytuacji w której podmiot zewnętrzny zatrudnia pracownika zakładu macierzystego na podstawie umowy zlecenia i deleguje go do jej wykonywania u pierwszego pracodawcy. Gdy tej fikcji nie ma, a pracownik rzeczywiście wykonuje zlecenie na rzecz podmiotu zewnętrznego, składka jest opłacana dobrowolnie na zasadach ogólnych.
Kilka zleceń
W zbiegu kilku umów zlecenia oskładkowaniu podlega umowa zawarta najwcześniej. Zleceniobiorca ma prawo do dobrowolnego opłacenia składek z pozostałych tytułów. Jeśli zleceniobiorca w ramach kilku umów wykonuje te same czynności dla tego samego podmiotu, oskładkowaniu podlegają wszystkie umowy.
Obecnie obowiązek odprowadzenia składek od umów zleceń jest niezależny od czasu na jaki została zawarta. Płatnik ma siedem dni na zgłoszenie zleceniobiorcy do ZUS, po uzyskaniu stosownych oświadczeń (status ucznia/studenta, pobieranie emerytury, stosunek zatrudnienia), które odpowiednio przenoszą odpowiedzialność za ich prawdziwość na zleceniobiorcę.