Ustawowa definicja wypadku w drodze do i z pracy
Czasowa niezdolność do pracy spowodowana wypadkiem przy pracy jest ryzykiem ubezpieczenia wypadkowego. Pojęcie wypadku w drodze do i z pracy uregulowane zostało w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w art. 57b gdzie czytamy, że "za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana”.
Wskazany wyżej artykuł już na samym początku wskazuje szereg przesłanek, których spełnienie warunkuje uznanie wypadku za wypadek w drodze do pracy a mianowicie:
a. nagłe zdarzenie spowodowane jest przyczyną zewnętrzną,
b. zdarzenie nastąpiło w drodze do lub z miejsca pracy
c. pokonywana droga musi być najkrótszą i nie została przerwana.
Komplet Kodeks pracy 2015 z komentarzem + CD + PDF
Przesłanki uznania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy
Nagłość zdarzenia
Według doktryny, nagłym zdarzeniem jest krótkie, zwykle jednorazowe oraz gwałtowne działanie spowodowane działaniem przyczyny zewnętrznej – tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16.02.2000 r. w sprawie II UKN 425/99. Warto jednak dodać, że jak podkreślił Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z 11.02.1963r. „nie odbiera jednak zdarzeniu cechy nagłości niejednorazowe działanie przyczyny sprawczej, lecz powtarzające się i trwające przez niezbyt długi okres.”(III PO 16/62).
Z kolei za przyczynę sprawczą należy uznać każdorazowy czynnik zewnętrzny- tj. taki, który nie wynika z wewnętrznych właściwości człowieka- zdolny w zaistniałych warunkach wywołać ujemne skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia schorowanego już pracownika.
Zgodnie z utrwalonym już w orzecznictwie poglądem, za przyczynę zewnętrzną uznać należy m.in. działanie maszyn zewnętrznych, warunki atmosferyczne, uderzenie spowodowane spadającym przedmiotem, podźwignięcie się pracownika czy nawet niezręczny ruch jego ręki lub potknięcie się na gładkiej powierzchni i uszkodzenie ciała. (uchwała składu 7 sędziów Sądy Najwyższego z 11.02.1963r. III PO 16/62). Jednakże w przypadku, w którym do wypadku dojdzie gdy pracownik wprowadził się w stan nietrzeźwości, pracownik nie będzie mógł domagać się świadczeń za powstałe w skutek tego zdarzenia negatywne skutki. Spożywanie bowiem alkoholu przez pracownika w zakładzie pracy w czasie, w którym zobowiązany on jest do wykonywania swoich obowiązków traktowane jest jako przerwanie związku zdarzenia z pracą.
Podkreśla się jednak, iż przyczyna zewnętrzna nie musi być wyłączna. Wystarczy bowiem, iż będzie ona współprzyczyną zdarzenia powodującego wypadek, ale przy tym zasadnicza i współdecydująca o zaistnieniu tego zdarzenia – tak Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 24.01.2013r. w sprawie III AUa 1040/12.
100 pytań o samochód w firmie + CD
Droga do i z pracy
Za drogę do pracy lub z pracy uważa się, oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu, drogę do miejsca lub z miejsca:
- innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego;
- zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych;
- zwykłego spożywania posiłków;
- odbywania nauki lub studiów.
Użyte w definicji pojęcie „droga” nie dotyczy wyłącznie dróg publicznych i traktów znajdujących się na zewnątrz pomieszczeń. „Drogą” jest także ścieżka prowadząca przez teren prywatny, w tym posesję należącą do osoby poszkodowanej. W przypadku budynku wielorodzinnego, „drogą” jest ogólnie dostępna klatka schodowa na zewnątrz mieszkania. Nie ma również znaczenia fakt, ile razy poszkodowany przemieszczał się tą drogą w dniu wypadku.
W orzecznictwie sądowym występują różne poglądy na temat pojęcia „drogi do pracy i z pracy”. Można spotkać się ze stanowiskiem, wg którego tą drogą jest tylko odcinek zaczynający się lub kończący w miejscu zamieszkania, a jej punktem wyjściowym lub docelowym jest miejsce zatrudnienia.
Z definicji wypadku w drodze do pracy i z pracy wynika, że nie jest traktowany jako droga z pracy odcinek między miejscem pracy a miejscem załatwiania prywatnej sprawy w sytuacji, gdy nastąpi powrót do pracy, po załatwieniu sprawy. Jest to droga odbywana w czasie przerwy w świadczeniu pracy.
O drodze z pracy do domu można natomiast mówić w sytuacji, gdy będzie miało miejsce wcześniejsze wyjście z pracy z zamiarem załatwienia sprawy prywatnej, ale bez powrotu do pracy. Przerwa w drodze do domu może być w tym przypadku potraktowana jako „życiowo uzasadniona”. Co to oznacza w praktyce?
Samochód osobowy (środek trwały) używany dla celów firmowych i prywatnych - rozliczanie kosztów
Orzecznictwo stoi na stanowisku, że za życiowo uzasadnioną potrzebę można zaliczyć załatwianie spraw osobistych – w tym rodzinnych i zdrowotnych, naprawę usterek w samochodzie, zawiezienie lub odbiór dziecka ze szkoły. – tak Sąd Najwyższy w wyroku z 22 stycznia 1989 r., II UKN 462/97, oraz Sądu Apelacyjnego w Katowicach w wyroku z 19 kwietnia 2000 r., III AUa 1823/99.
Także droga na obiad (do domu lub innego miejsca) w czasie regulaminowej przerwy na spożycie posiłku, może być traktowana jako droga z pracy do domu.
Warto jednak zauważyć, że o wypadku w drodze do pracy lub z pracy, mówi się w sytuacjach, w których droga ta została przerwana. Warunkiem jest jednak, aby przerwa ta była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby. Powyższe stosować należy także w przypadku, gdy pracownik wybierze drogę, która nie będzie najkrótsza, jednak ze względów komunikacyjnych będzie dla ubezpieczonego najdogodniejsza. Takie stanowisko zaprezentowane zostało w wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 10 kwietnia 2002 r. w sprawie III AUa 163/02.
Przysługujące świadczenia
Wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy
Spełnienie wskazanych wyżej przesłanek łącznie powoduje, że poszkodowany pracownik uprawniony jest do wystąpienia do organu rentowego o wypłatę przysługującego mu świadczenia z tytułu doznanego wypadku. Przede wszystkim poszkodowanemu w ten sposób pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe wypłacane przez pracodawcę za czas, w jakim w jakim pracownik pozostaje niezdolny do pracy.
Świadczenie to zostaje wypłacane, jeśli okres niezdolności do pracy wynosi łącznie nie dłużej niż 33 dni, a w przypadku pracownika który ukończył 50. rok życia 14 dni. Ważnym jest przy tym, że wynagrodzenie to przysługuje pracownikowi wówczas bez okresu wyczekiwania, tj. od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego. Jeżeli jednak niezdolność do pracy trwa dłużej niż w/w okresy, pracownik uprawniony jest wtedy do otrzymania zasiłku chorobowego już od 34 dnia, w którym ubezpieczony pozostaje niezdolny do pracy. Jak zostało już wcześniej wspomniane, w przedstawionych okolicznościach pracownik zachowuje prawo do 100% podstawy wymiaru zasiłku.
Podyskutuj o tym na naszym FORUM
Świadczenie rehabilitacyjne
Jeżeli pracownik wskutek wypadku do lub z pracy pozostaje niezdolny do pracy dłużej niż 182 dni, a dalsze rehabilitacje i leczenia nie rokują poprawy zdrowia ubezpieczonego, wówczas ma on prawo do ubiegania o świadczenie rehabilitacyjne, a to na podstawie art. 18 i nast. ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Zgodnie z przepisami w/w ustawy, świadczenie rehabilitacyjne przysługuje za cały okres niezbędny do przywrócenia pracownikowi zdolności do pracy, jednakże nie dłużej niż 12 miesięcy. W pierwszym kwartale wysokość wypłacanego świadczenia wynosi 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego a w pozostałym okresie 75%. Jeżeli jednak niezdolność do pracy dotyczy kobiet w ciąży, wówczas świadczenie wypłacane jest w wysokości 100% tej podstawy.
Wartym podkreślenia jest fakt, że świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje pracownikowi w ogóle, jeśli zachowuje on prawo do wynagrodzenia na podstawie innych przepisów.
Renta
W sytuacji, w której pracownik po wyczerpaniu powyższych świadczeń w dalszym ciągu pozostaje niezdolny do pracy ma prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Warunkiem ich wypłaty przez organ rentowy jest przyjęcie, że zdarzenie będące powodem niezdolności pracownika do pracy rzeczywiście było wypadkiem w drodze do lub z pracy w rozumieniu przepisu art. 57b. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Powyższe podlega ocenie lekarza orzecznika Zakładowego Urzędu Społecznego w formie orzeczenia.