Uprawnienie do powierzenia pracownikowi innej pracy niż umówiona przysługuje pracodawcy na podstawie art. 42 § 4 Kodeksu Pracy. Przepis ten precyzuje zasady przesuwania członków poszczególnych zespołów w ramach struktury firmy organizacyjnej i może być stosowany także w okresie wypowiedzenia umowy o pracy, po spełnieniu określonych w nim warunków.
Polecamy: Kodeks pracy 2016 z komentarzem (książka)
Po pierwsze – muszą zaistnieć „uzasadnione potrzeby pracodawcy” – jednak tego pojęcia Kodeks pracy nie precyzuje. Należy uznać, że chodzi tu o realne potrzeby takiego przesunięcia po stronie pracodawcy, ale co ważne – pracodawcy nie jako jednostki/komórki organizacyjnej w ramach firmy, ale jako całego przedsiębiorstwa. Spory na tym tle rozstrzyga sąd pracy.
Po drugie – nowe obowiązki muszą odpowiadać kwalifikacjom pracownika, zarówno tym, które wynikają z jego formalnego wykształcenia, które zdobywał w trakcie poprzednich lat pracy, ale także związanym z psychofizycznymi kompetencjami zatrudnionego, na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy. Przykładowo pracownik umysłowy nie może zostać oddelegowany do wykonywania obowiązków pracownika fizycznego. Co ważne powierzone obowiązki muszą być adekwatne do posiadanych przez zatrudnionego kwalifikacji, wymaganych do świadczenia danego rodzaju pracy. Oznacza to, że nie można pracownikowi polecić wykonywania zadań, które przewyższają jego kwalifikacje, ani pracy, która nie wykorzystuje jego kwalifikacji.
Polecamy: Monitor prawa pracy i ubezpieczeń
Ostatni warunek powierzenia pracownikowi innej pracy dotyczy wynagrodzenia, które nie może ulec obniżeniu, w związku z czasowym powierzeniem innych obowiązków. Chodzi tutaj zarówno o wynagrodzenie zasadnicze, jak i wszystkie inne składniki wynagrodzenia, którego wysokość należy ustalać w oparciu o zasady obliczania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
Powyższe warunki stanowią swoistą ochronę przed nadużywaniem stosowania tego trybu, którego nie można wykorzystywać jako narzędzia wywierania presji, czy sposobu "ukarania" pracownika. W przypadku osób, które otrzymały wypowiedzenie bądź wypowiedziały umowę o pracę, wydaje się to szczególnie istotne i warte podkreślenia.
Kodeks pracy dopuszczając możliwość przesunięcia pracownika do innej pracy nie wymaga żadnych dodatkowych formalnych ustaleń – może to nastąpić nawet na podstawie ustnego polecenia pracodawcy. Jednak ustawodawca wprowadził ograniczenie czasowe powierzenia innej pracy. Okres "transferu" nie może przekraczać 3 miesięcy w roku kalendarzowym. W przypadku osób pozostających na wypowiedzeniu można by na tym poprzestać, bo tyle wynosi jego maksymalny okres. Jeśli jednak powierzenie innej pracy następuje na przełomie roku kalendarzowego, to pracownik nawet przez pół roku może pracować na "nie swoim" stanowisku.
Przykładem uzasadniającym zastosowanie art. 42 § 4 w okresie wypowiedzenia może być wypowiedzenie umowy o prace z powodu likwidacji stanowiska. W takim przypadku uzasadnionym jest rozważenie możliwości powierzenia pracownikowi wykonywania innej pracy w okresie wypowiedzenia w trybie art. 42 § 4 KP, bądź zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy w trybie art. 36(2) KP.
Hanna Prusik, specjalista ds. prawnych w Impel Business Solutions Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu, aplikant radcowski przy OIRP we Wrocławiu