Obowiązek ten dotyczy zarówno osób rozliczających się na podstawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów, jak i ryczałtowców. Nie muszą jej prowadzić jedynie opłacający kartę podatkową. Praktycznie każdy, kto prowadzi działalność gospodarczą, wykorzystuje w niej przedmioty, które nie służą bezpośrednio produkcji, czyli nie stanowią składnika produkowanego towaru albo nie wchodzą w skład sprzedawanych usług. Takie przedmioty, jeśli będą wykorzystywane dłużej niż rok, definiowane są jako środek trwały. Gdy zaś ich okres użytkowania nie przekracza roku, uznawane są za wyposażenie.
Jedynie osoby opodatkowane w formie karty podatkowej nie muszą w żaden sposób ewidencjonować używanych przez siebie środków trwałych oraz wyposażenia. Ryczałtowcy i osoby rozliczające się na podstawie księgi muszą prowadzić zarówno ewidencję środków trwałych, jak i ewidencję wyposażenia.
Ewidencja ryczałtowca
Zgodnie z art. 15 ustawy o podatku ryczałtowym, podatnicy oraz spółki, których wspólnicy są opodatkowani w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, są obowiązani prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także ewidencję wyposażenia. Obowiązek prowadzenia ewidencji wyposażenia nie dotyczy jednak osiągających przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy i podobnych umów. Gdy podatnicy ci równocześnie osiągają przychody i z najmu, i z działalności gospodarczej, ewidencją wyposażenia obejmuje się wyłącznie wyposażenie związane z prowadzoną pozarolniczą działalnością gospodarczą.
Ewidencją wyposażenia u ryczałtowców obejmuje się rzeczowe składniki majątku związane z wykonywaną pozarolniczą działalnością gospodarczą niezaliczone do środków trwałych, których wartość początkowa przekracza 1500 zł.
Podatnicy, którzy w ciągu roku podatkowego utracili lub zrzekli się prawa do zryczałtowanego opodatkowania podatkiem dochodowym w formie karty podatkowej, albo zakładają po raz pierwszy ewidencję wyposażenia, dokonują wyceny wyposażenia według cen zakupu lub według wartości rynkowej z daty założenia ewidencji.
Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku ryczałtowym, w razie zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o likwidacji działalności gospodarczej ryczałtowcy są obowiązani objąć spisem z natury również rzeczowe składniki majątku związane z wykonywaną działalnością, niebędące środkami trwałymi, zaliczane do wyposażenia.
EWIDENCJA WYPOSAŻENIA
Ewidencja wyposażenia prowadzona zarówno przez ryczałtowca, jak i przez osobę opodatkowaną na zasadach ogólnych powinna zawierać co najmniej:
l numer kolejny wpisu,
l datę nabycia,
l numer faktury lub rachunku,
l nazwę wyposażenia,
l cenę zakupu wyposażenia lub koszt wytworzenia,
l datę likwidacji (w tym również datę sprzedaży lub darowizny),
l przyczynę likwidacji wyposażenia.
Ewidencja do księgi
Z kolei zasady prowadzenia ewidencji wyposażenia przez osoby rozliczające podatek od dochodów z działalności gospodarczej w formie podatku w stałej wysokości 19 proc. lub według skali tabeli podatkowej uregulowane są w rozporządzeniu ministra finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Zgodnie z par. 4 tego rozporządzenia osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie obowiązane do prowadzenia księgi, prowadzą także ewidencję wyposażenia.
Ewidencją wyposażenia obejmuje się wyposażenie, którego wartość początkowa - w rozumieniu przepisów o amortyzacji - przekracza 1500 zł.
Zgodnie z treścią par. 18 ust. 4 podatnik jest obowiązany dokonać zapisów w ewidencji wyposażenia najpóźniej w miesiącu przekazania wyposażenia do używania.
Podobnie jak ryczałtowiec, podatnik rozliczający się z fiskusem na zasadach ogólnych, w razie zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o likwidacji działalności, spisem z natury obejmuje również wyposażenie. Podatnik jest obowiązany dokonać wyceny, w tym wyposażenia objętego spisem z natury sporządzonym na dzień likwidacji działalności według cen zakupu.
Gdzie ewidencjonować
Z praktycznego punktu widzenia najlepiej jest kupić gotowy druk akcydensowy zatytułowany Ewidencja wyposażenia. Nie ma jednak przeszkód, by - z zachowaniem zasad przewidzianych dla księgi przychodów - taką ewidencję prowadzić komputerowo czy odręcznie, jeżeli przedsiębiorca zachowa wszystkie wpisy wedle powyższych zasad.
Oczywiście nie ma formalnych przeszkód, by w ewidencji wyposażenia ujmować także rzeczy o wartości niższej, aczkolwiek nie jest to obligatoryjne. Granica 1500 zł jest natomiast istotna ze względu na przychód, jaki firma uzyska z ewentualnego zbycia takiego składnika - musi on być opodatkowany na takich samych zasadach, jak przychód z działalności gospodarczej, a więc zaksięgowany w księdze przychodów i rozchodów.
Podatnicy nagminnie popełniają błąd dokumentując w ewidencji wyposażenia nabycie środków trwałych o wartości niższej niż 3500 zł, a wyższej od 1500 zł. Jest to skutek sugerowania się parametrem wartości. Tymczasem cechą główną odróżniającą środek trwały od wyposażenia jest okres użytkowania. Jeśli więc przedsiębiorca założy, że będzie go wykorzystywać dłużej niż rok, to niezależnie od wartości jest to środek trwały. Gdy posłuży krócej niż rok, to znów - niezależnie od wartości - jest to element wyposażenia.
W praktyce można więc mieć do czynienia z elementem wyposażenia o wartości przekraczającej 3500 zł, np. z tonerem do wysokiej klasy drukarki kolorowej. Za taki uznać można także wart ponad 3500 zł używany komputer czy samochód, który przedsiębiorca planuje zlikwidować przed upływem 12 miesięcy od ich nabycia. Z kolei takie rzeczy jak ekspres do kawy za 1600 zł czy zegar biurowy za 350 zł mogą być zarówno środkiem trwałym - jeśli z góry założyć, że będą wykorzystywane w działalności gospodarczej dłużej niż 12 miesięcy, albo elementami wyposażenia - gdyby postanowić, że przed upływem 12 miesięcy zostaną zbyte, zlikwidowane itp.
SŁOWNIK
l WYPOSAŻENIE to rzeczowe składniki majątku, związane z wykonywaną działalnością, niezaliczone zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym do środków trwałych.
l ŚRODKI TRWAŁE to składniki majątku o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy o podobnym charakterze.
l WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE to prawa i wartości nabyte nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane przez niego do używania na podstawie umowy licencyjnej (sublicencji), umowy najmu, dzierżawy lub podobnej. Są nimi w szczególności spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, autorskie lub pokrewne prawa majątkowe, licencje, prawa własności przemysłowej oraz wartość stanowiąca równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej (know-how).
EDYTA DOBROWOLSKA
PODSTAWA PRAWNA
l Art. 15 i art. 20 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 144, poz. 930 ze zm.).
l Art. 22a i art. 22b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).
l Par 4, par. 18, par. 27 i par. 29 rozporządzenia ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. nr 152, poz. 1475 ze zm.).