Skutki podatkowe po stronie darczyńcy
Darowizny mogą przybrać postać pieniężną albo rzeczową (gdy jej przedmiotem jest towar). Jednak bez względu na formę wartość darowizny nie stanowi kosztu uzyskania przychodu dla darczyńcy (przesądza o tym art. 23 ust. 1 pkt 11 updof i odpowiednio art. 16 ust. 1 pkt 14 updop). Oznacza to, że kosztem podatkowym nie będzie ani wartość darowanych środków pieniężnych, ani również wartość darowanego towaru. Gdyby jednak przedmiotem darowizny był środek trwały (np. komputer), to wyłączona z kosztów uzyskania przychodów będzie ta część wartości tego środka, która nie została jeszcze podatkowo zamortyzowana. Skoro amortyzowany przed dokonaniem darowizny środek trwały do momentu jej dokonania służył prowadzeniu działalności gospodarczej, to odpisy amortyzacyjne zaliczone do kosztów podatkowych przed dokonaniem darowizny nie muszą być korygowane.
Podatnik dokonał darowizny komputera dla domu dziecka. Wartość początkowa komputera wynosiła 5000 zł. Do dnia dokonania darowizny komputer nie został jeszcze w pełni zamortyzowany podatkowo. Podatnik dokonał odliczenia w formie odpisów amortyzacyjnych kwoty 4500 zł. Wartość komputera, która nie została jeszcze zamortyzowana (500 zł), nie może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Pozostała część 4500 zł pozostaje w kosztach.
Polecamy: PIT 2020. Komentarz
Odliczenie darowizn
Zasadniczo dokonanie darowizny nie może stanowić kosztu podatkowego, może natomiast stać się w pewnych przypadkach podstawą do skorzystania z ulgi podatkowej polegającej na odliczeniu kwoty darowizny od dochodu. Wracając do kwestii ulgi - warunkiem odliczenia wartości darowizny od dochodu jest spełnienie wymogów określonych w art. 26 updof, jeżeli dokonuje jej podatnik PIT (odpowiednio art. 18 updop, jeżeli darowizny dokonuje podatnik CIT). Z ulgi tej mogą skorzystać podatnicy, którzy dokonali darowizny na cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego. Ważne jest, że z ulgi tej można skorzystać nie tylko dokonując wpłat na rzecz organizacji pożytku publicznego, ale również na inne podmioty, które realizują cele pożytku publicznego określone w tej ustawie (np. domy dziecka, domy opieki, świetlice itp.). Łączna kwota odliczeń z tytułu darowizn nie może przekroczyć w roku podatkowym kwoty stanowiącej 6% dochodu, z tym że odliczeniu nie podlegają darowizny poniesione na rzecz:
1) osób fizycznych,
2) osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali, lub handlu tymi wyrobami.
Warunkiem skorzystania z odliczenia jest również odpowiednie udokumentowanie przekazanej darowizny:
- dowodem wpłaty na rachunek bankowy - w przypadku darowizny pieniężnej,
- dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny, i oświadczeniem obdarowanego o przyjęciu darowizny - w przypadku darowizny rzeczowej.
Darczyńcy korzystający z odliczenia darowizn mają obowiązek wykazać w zeznaniu rocznym kwotę przekazanej darowizny, kwotę dokonanego odliczenia oraz dane pozwalające na identyfikację obdarowanego, w szczególności jego nazwę i adres.
Dokonanie darowizny towaru wiąże się też ze skutkami w zakresie podatku od towarów i usług. Należy pamiętać, że jeżeli podatnik dokona darowizny towaru, przy którego zakupie odliczył podatek naliczony, to w momencie dokonania darowizny będzie obowiązany wykazać podatek należny i wystawić fakturę wewnętrzną. Podatek należny wykazany na fakturze będzie się równał wcześniej odliczonemu podatkowi naliczonemu. Oznacza to, że w sensie ekonomicznym podatnik odda fiskusowi odliczony wcześniej podatek.
Skutki po stronie obdarowanego
Otrzymanie darowizny wiąże się po stronie obdarowanego z uzyskaniem przychodu. W zależności od tego, czy obdarowany jest osobą fizyczną, czy osobą prawną, przysporzenie majątkowe uzyskane w wyniku darowizny należy opodatkować podatkiem od spadków i darowizn albo podatkiem dochodowym. Z tym zastrzeżeniem, że wszystkie świadczenia otrzymywane przez pracownika od pracodawcy stanowią przychód kwalifikowany do źródła przychodów: stosunek pracy i podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Gdy obdarowanym jest organizacja pożytku publicznego, która jest objęta opodatkowaniem podatkiem dochodowym od osób prawnych (fundacje, stowarzyszenia mające osobowość prawną), to uzyskany przez nią przychód korzysta ze zwolnienia z opodatkowania, jeśli zostanie przeznaczony na cele statutowe - zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 updop. Od 1 stycznia 2007 r. podatnicy podatku dochodowego nie składają deklaracji miesięcznych dotyczących zaliczek na podatek. Oznacza to, że wartość darowizny powinna zostać wykazana przez organizację pożytku publicznego w zeznaniu rocznym (wraz z załącznikiem CIT-D), składanym nie później niż do końca trzeciego miesiąca roku następnego (art. 27 ust. 1 ustawy o CIT).
Zasadniczo otrzymanie darowizny przez osobę fizyczną wiąże się z opodatkowaniem podatkiem od spadków i darowizn. Jednak z opodatkowaniem darowizny u osoby fizycznej będziemy mieli do czynienia wtedy, gdy wartość przedmiotu darowizny dokonanej jednorazowo albo wartość darowizn dokonanych w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, przekroczy 4902 zł (jest to kwota wolna od podatku w przypadku nabywców zaliczanych do tzw. III grupy podatkowej - art. 9 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn). W przeciwnym razie podatek od darowizny nie powstaje.
Jeżeli jednak wystąpi obowiązek podatkowy w tym podatku, to podatnik jest obowiązany złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru (nie musi tego czynić, jeżeli podatek jest pobierany przez płatnika). Do zeznania podatkowego dołącza dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.
Darowizny na rzecz pracowników
W przypadku darowizn na rzecz pracowników zasadniczo powstaje po ich stronie przychód do opodatkowania kwalifikowany jako przychód ze źródła „stosunek pracy” uzyskany w formie rzeczowej. Należy od niego zatem odprowadzić podatek dochodowy i składki ZUS. Darowizna taka, jako forma wynagrodzenia pracownika, stanowi wtedy koszt uzyskania przychodu pracodawcy. Jednak najkorzystniejszym rozwiązaniem dla pracowników jest finansowanie świątecznych paczek dla pracowników z ZFŚS. Są one zwolnione z podatku dochodowego i składek ZUS (do wysokości w roku podatkowym wartości 380 zł) - art. 21 ust. 1 pkt 67 updof. Dla pracodawcy wydatki sfinansowane z Funduszu nie stanowią co prawda kosztu podatkowego, natomiast koszt taki stanowią odpisy na Fundusz.
- art. 16 ust. 1 pkt 14, art. 17 ust. 1 pkt 4, art. 18, art. 18 ust. 1e, art. 27 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 176, poz. 1238
- art. 21 ust. 1 pkt 67, art. 23 ust. 1 pkt 11, art. 26, art. 31 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 192, poz. 1378
- art. 9, art. 17a ust. 1 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 222, poz. 1629
Cezary Pieńkosz, doradca podatkowy
MMR Consulting Sp. z o.o. Spółka doradztwa podatkowego
Data publikacji: 09.01.2008