Firmy od wielu lat zgłaszają realne postulaty niezbędnych zmian w państwowej gospodarce. W pierwszej kolejności uwagę rządu zwraca się na konieczność odformalizowania zasad prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Barierą dla każdego przedsiębiorcy, bez względu na skalę podejmowanych przez niego działań, jest konieczność zmagania się z mnogością przepisów i interpretacji podatkowych. Przedsiębiorcy oczekują również gwarancji bezpieczeństwa i ich ochrony w relacjach z urzędnikami. Wprowadzenie takiego wsparcia zapewniłoby stabilne warunki wykonywania działalności gospodarczej.
W odpowiedzi Minister Rozwoju i Finansów Mateusz Morawiecki przygotował projekt mający na celu określenie tych praw i obowiązków przedsiębiorców, które w założeniu pozytywnie wpłyną na codzienną działalność firm w Polsce. Pakiet „Konstytucji Biznesu” ma składać się z zestawu rozwiązań w randze ustaw (w tym najobszerniejszej ustawy prawo przedsiębiorców), realnie wpłynąć na odformalizowanie zasad prowadzenia działalności gospodarczej, a także wdrożyć instrumenty wsparcia dla firm. Czy zapowiadane przez przedstawicieli rządu zmiany są właściwą odpowiedzią na potrzeby przedsiębiorców?
„Konstytucja Biznesu” – „dobra zmiana” dla przedsiębiorców?
Z pierwszych zapowiedzi wicepremiera Morawieckiego wynikało, że wprowadzenie pakietu „Konstytucji Biznesu” będzie dużym wsparciem dla polskiej przedsiębiorczości, ponieważ zapewni przede wszystkim jasność i przejrzystość prawa gospodarczego gwarantującego pewność obrotu i zaufanie obywatela do państwa. Finalnym efektem zaproponowanych przez resort rozwoju zmian w przepisach prawa ma zostać „Konstytucja Biznesu”, a więc tak naprawdę pakiet ustaw deregulacyjnych, których nadrzędnym celem jest zmniejszenie stopnia biurokratyzacji prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce.
W ocenie środowiska przedsiębiorców oraz organizacji pracodawców „Konstytucja Biznesu” jest propozycją dokumentu, który ma fundamentalne znaczenie dla przedsiębiorców, bo pozwoli na rozwój firm i gospodarki w Polsce. Wprowadzenie go ma skutkować m.in. poprawą jakości relacji między biznesem a administracją państwową i samorządową.
Kluczowym elementem wdrażanych przemian w prawie gospodarczym mają być przedstawione projekty odnoszące się m.in. do ustawy prawo przedsiębiorców, ustawy o Komisji Wspólnej Rządu i Przedsiębiorców oraz Rzeczniku Przedsiębiorców, ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz o Punkcie Informacji dla Przedsiębiorców, ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym oraz ustawy o uproszczeniach podatkowych dla przedsiębiorców.
Ustawa prawo przedsiębiorców – projekt strategiczny „Konstytucji Biznesu”
Projektowana ustawa prawo przedsiębiorców stanowi centralny akt prawa gospodarczego, który ma zastąpić dotychczas funkcjonującą Ustawę z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2016 r., poz. 1829). Celem wdrażanej ustawy jest realizowanie konstytucyjnej zasady wolności działalności gospodarczej. Zmiany przewidują katalog zasad, których wszystkie urzędy państwowe będą musiały przestrzegać podczas rozpatrywania spraw, w których stroną będą przedsiębiorcy. Wyrazem przychylnego nastawienia do przedsiębiorców będzie działanie w myśl zasady, iż co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone, zaufania do przedsiębiorcy i domniemania jego uczciwości, rozstrzygania wątpliwości faktycznych na korzyść jednostki gospodarczej, przyjaznej interpretacji przepisów czy polubownego rozstrzygania kwestii spornych.
Kluczowy dokument „Konstytucji Biznesu” zakłada również wprowadzenie tzw. działalności nierejestrowej, czyli działalności nieujawnionej w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, a wykonywanej przez osobę fizyczną, z której przychód nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia. W konsekwencji oznaczać to będzie dla powyższych podmiotów zwolnienie z obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenia społeczne.
Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM
Zmiany określane mianem „ulga na start” odnoszą się natomiast do wdrożenia instrumentu wsparcia przedsiębiorców początkujących, którzy rozpoczynają działalność gospodarczą. Projektowane przepisy zakładają zwolnienie nowych przedsiębiorców na okres 6 miesięcy z obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenia społeczne. Z kolei przez następne 2 lata podlegać oni będą regulacjom tzw. małego ZUS-u.
Prostsze przepisy podatkowe dla firm?
Przedsiębiorcy oczekują również konkretnych i realnych zmian w przepisach podatkowych. Wielkie nadzieje pokładane są zatem w projekcie ustawy o uproszczeniach podatkowych dla przedsiębiorców. Pomysłodawcy nowych regulacji chcą zlikwidować wiele obowiązków dokumentacyjnych i informacyjnych w zakresie podatku dochodowego. Dążą także do znalezienia rozwiązania wspomagającego uproszczenie zasad rozliczania kosztów uzyskania przychodów.
Zakłada się, że w przepisach dotyczących podatku od towarów i usług (VAT) do 120 dni skrócony ma zostać okres, po upływie którego wierzyciel może skorzystać z procedury umożliwiającej odzyskanie kwoty podatku należnego od danej czynności, potocznie zwanej procedurą „ulgi na złe długi”. Zmiany mają nastąpić również w przepisach regulujących kwestie podatkowe związane z dziedziczeniem firmy lub udziałów w niej po śmierci właścicieli – planowane jest zwolnienie spadkobierców z obowiązku uiszczania podatku od spadków i darowizn.
Modyfikacjom ulegną również przepisy ordynacji podatkowej dotyczące wydawania interpretacji. Zgodnie z planowanymi przepisami Minister Rozwoju i Finansów będzie musiał przedstawić interpretację ogólną, jeśli Naczelny Sąd Administracyjny wyda wyrok, w wyniku którego zostanie przedstawiona interpretacja indywidualna rozbieżna z dotychczasowymi interpretacjami indywidualnymi. Obecnie minister zobowiązany był jedynie do zmiany interpretacji indywidualnej. Projektowaną zmianę należy uznać za słuszną.
Zmiana musi dotyczyć mentalności urzędników, nie tylko przepisów
Oceniając projekt ustawy prawo przedsiębiorców oraz pozostałych regulacji w innych dokumentach stanowiących pakiet „Konstytucji Biznesu”, nie sposób nie zauważyć, że celem resortu rozwoju jest wprowadzanie zmian, które stworzą otoczenie prawne przyjazne do wykonywania działalności gospodarczej. W myśl nowych przepisów przedsiębiorca nie będzie bowiem zmuszony nieustannie udowadniać swojej uczciwości, ponieważ wątpliwości co do konkretnej sprawy, rozbieżności interpretacji przepisów itp. będą rozstrzygane na jego korzyść.
Dodatkowo też pomysłodawcy wdrożenia katalogu powyżej wskazanych zasad założyli, iż przedsiębiorców nie powinno się traktować jak potencjalnych przestępców czy jak podmioty nagminnie naruszające prawo. Jest to sytuacja zupełnie inna od obecnej, kiedy to urzędy działają w myśl zasady, że jeżeli przepisy prawa nie stanowią, iż coś jest dozwolone, to przedsiębiorca sam musi zakładać, że jest to zakazane, a w wypadku swojej nieostrożności musi mieć świadomość, że zostanie pociągnięty do odpowiedzialności.
Jednak mimo że założenia zmian w powszechnie obowiązujących przepisach są słuszne i potrzebne, to codzienna praktyka wykazuje, iż to mentalność urzędników kontrolujących firmy powoduje, że nawet uczciwi przedsiębiorcy są podejrzewani przez pracowników urzędów o celowe niedopełnianie obowiązków. W tym obszarze konieczne są jak najszybsze zmiany. Trudno jednak zmienić mentalność urzędników – nie sposób wpłynąć na ich nastawienie jedynie poprzez modyfikację przepisów prawa. Niezbędna wydaje się przede wszystkim edukacja pracowników urzędów, która może pozytywnie wpłynąć na budowę przyjaznego środowiska do prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce.
Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu, w kontrolach podatkowych i celno-skarbowych oraz optymalizacji podatkowej