Procedura wygląda następująco: po uprzednim spotkaniu w Ministerstwie Finansów (formalnie nie jest ono konieczne) składany jest wniosek do odpowiedniego departamentu. Następnie należy oczekiwać – po ewentualnej wymianie dodatkowej korespondencji w sprawie dokumentacji złożonej wraz z wnioskiem – decyzji Szefa KAS, który uzna porównywalność warunków oraz prawidłowość wybranej metody kalkulacji.
Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata
Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry
Jakie korzyści można zyskać?
Przede wszystkim APA to dokument, który stanowi potwierdzenie, że wybrana została prawidłowa metoda kalkulacji cen transferowych. Zasadniczo po wydaniu decyzji w zakresie APA organy podatkowe nie mogą zakwestionować poziomu rynkowości w transakcji z podmiotem powiązanym, przy założeniu niezmienności warunków i okoliczności transakcji, które zostały przedstawione we wniosku. Porozumienie obowiązuje przez 5 lat, a po tym okresie – jeśli istotne fakty dotyczące transakcji się nie zmieniły – może zostać odnowione. Odnowienie APA wymaga ponownego złożenia odpowiedniego wniosku, niemniej jednak procedura związana z odnowieniem już otrzymanego porozumienia APA jest o wiele prostsza niż składanie pierwotnego wniosku.
Drugą „ulgą” związaną z uzyskaniem APA jest niewątpliwie zwolnienie podatnika z obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych, dla transakcji objętej porozumieniem, oraz z obowiązku sporządzenia analizy rynkowości zastosowanej ceny. Daje to bezpieczeństwo jeśli chodzi o ryzyko potencjalnego podwójnego opodatkowania tych samych kwot (tj. u świadczącego oraz u otrzymującego świadczenie).
Kolejną korzyścią jest wyłączenie kosztów transakcji potwierdzonej w ramach APA z ograniczeń nałożonych art. 15e ustawy o PDOP, tj. ograniczeń odnośnie uznania wydatków poniesionych na usługi niematerialne świadczone przez podmioty powiązane z podatnikiem za koszty podatkowe. Przedmiotowy przepis nakłada obowiązek weryfikacji poziomu wydatków związanych z usługami doradczymi, badania rynku, usługami reklamowymi, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, ubezpieczeń, gwarancji i poręczeń, świadczeniami o podobnym charakterze, a także opłatami i należnościami za korzystanie lub prawo do korzystania z wartości niematerialnych i prawnych. O ile przedmiotowe wydatki, ponoszone bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotów powiązanych w rozumieniu regulacji ustawy o PDOP, przekroczą 5% tzw. podatkowej EBITDA podatnika, to nadwyżka nie podlega zaliczeniu do kosztów podatkowych.
Od tej zasady jest kilka wyjątków, z czego najistotniejsze są następujące:
(i) ograniczenie nie dotyczy kwoty do wysokości 3 mln złotych (w skali roku podatkowego oraz
(ii) ograniczenie nie ma zastosowania do takich kosztów transakcji, które są potwierdzone w ramach APA.
Koszty APA
Koszty wniosku o APA to co do zasady 1% wartości rozpatrywanej transakcji, jednak wskazany koszt musi się jednocześnie zawierać w następujących przedziałach:
- dla porozumienia jednostronnego dotyczącego wyłącznie podmiotów krajowych wynosi od 5 tys. do 50 tys. zł,
- dla porozumienia jednostronnego dotyczącego podmiotu zagranicznego wynosi od 20 tys. do 100 tys. zł,
- dla porozumienia dwustronnego lub wielostronnego wynosi od 50 tys. do 200 tys. zł.
Uproszczona procedura APA
Przez wiele miesięcy, w związku z wprowadzeniem wskazanego powyżej ograniczenia w odliczalności kosztów usług niematerialnych ponoszonych na rzecz podmiotów powiązanych, oraz jednoczesnej możliwości wyłączenia tego ograniczenia dla kosztów objętych APA, oczekiwano na zmodyfikowane regulacje, na mocy których wprowadzona byłaby procedura uzyskania tzw. „małej” APA, służącej przede wszystkim odliczeniu całości wydatków w koszty podatkowe. Nieszczęśliwie dla przedsiębiorców i doradców, ten projekt został porzucony. Taka znowelizowana procedura miałaby uprościć i skrócić postępowanie związane i ze złożeniem wniosku, i uzyskaniem finalnej decyzji – rozważano skrócenie czasu oczekiwania na APA nawet do trzech miesięcy. Miała być tańszym rozwiązaniem, a w uproszczonej procedurze przedsiębiorcy mieli składać wyjaśnienia zamiast przedkładać liczne dokumenty. Niestety do projektu zgłoszono wiele uwag i bardzo szybko z niego zrezygnowano.
Zamiast uproszczonej procedury APA, w dniu 16 października 2019 r. uchwalono ustawę o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawieraniu uprzednich porozumień cenowych. Ustawa weszła w życie co do zasady 29 listopada 2019 r., przy czym niektóre jej regulacje wchodzą w życie odpowiednio 1 stycznia lub 1 lipca 2020 r., i jest aktem wdrażającym dyrektywę Rady UE 2017/1852 z dnia 10 października 2017 r. w sprawie mechanizmów rozstrzygania sporów dotyczących podwójnego opodatkowania w Unii Europejskiej.
Oprócz wprowadzenia procedury odnośnie sporów w kwestii podwójnego opodatkowania, na mocy tej ustawy zostały również doprecyzowane zasady postępowań w sprawach uprzednich porozumień cenowych. W szczególności, jeśli chodzi o okres obowiązywania APA, zastosowanie ma zasada, że porozumienie może dotyczyć okresu od początku roku podatkowego, w którym został złożony wniosek, przez okres nie dłuższy niż pięć kolejnych lat podatkowych. Odnowienie porozumienia jest możliwe w odniesieniu do kolejnych pięciu lat, pod warunkiem, że kluczowe elementy stanu faktycznego nie uległy zmianie. Dodatkowo, przepisy przejściowe wprowadzają zasadę, że dla wniosków o APA złożonych do 31 grudnia 2019 r. wyłączenie z ograniczenia odliczalności kosztów transakcji potwierdzonych w APA będzie efektywnie stosowane nie tylko w latach, kiedy APA dla danego przedsiębiorcy obowiązuje, ale również w roku podatkowym poprzedzającym rok, w którym wniosek o APA został złożony.
Statystyki i wątpliwości
Szef Krajowej Administracji Skarbowej opublikował listę odpowiedzi do najczęściej zadawanych pytań w odniesieniu do procedury APA, które to powinny rozwiać formalne wątpliwości związane z wystąpieniem o APA. KAS zapowiedziała, że lista wyjaśnień będzie w miarę potrzeb rozszerzana. Link do odpowiedzi: https://www.podatki.gov.pl/ceny-transferowe/procedury-map-i-apa-statystyki/uprzednie-porozumienia-cenowe-apa/faq-najczesciej-zadawane-pytania-i-odpowiedzi/
Jeśli chodzi o liczby, Krajowa Administracja Skarbowa publikuje bieżące statystyki odnośnie wnioskowanych i wydawanych porozumień. Od 2006 roku do końca 2019 roku zawartych porozumień łącznie było jedynie 80, z czego 65 to porozumienia jednostronne. W ostatnich latach widać tendencję wzrostową, mimo to nie jest to imponujący wynik. Mała liczba wydanych APA może wynikać z długiego średniego terminu obsługi wniosków i dość dużych kosztów rozpoczęcia postępowania. Mierząc w miesiącach, odpowiednio dla uzgodnień jednostronnych jest to 10 miesięcy, dla dwustronnych 29, a wielostronnych aż 35, pomimo iż Ordynacja przewiduje półroczny termin na wydanie decyzji. Link do aktualnych statystyk: https://www.podatki.gov.pl/ceny-transferowe/procedury-map-i-apa-statystyki/uprzednie-porozumienia-cenowe-apa/statystyki/
W ostatnim okresie liczba złożonych wniosków gwałtownie wzrosła, w samym 2019 roku były to 192 nowe wnioski o zawarcie uprzedniego porozumienia cenowego, z liczby 376 wszystkich wniosków złożonych od początku 2006 r. Na koniec 2019 r. w toku było 308 postępowań.
Wzrost wniosków o APA w ostatnich latach, a szczególnie w ostatnim roku, niewątpliwie wynika z omówionej powyżej „ulgi” związanej z uzyskaniem porozumienia, która pozwala na odliczenie w całości wydatków na usługi niematerialne nabyte od podmiotów powiązanych. Warto pamiętać, że im później wniosek zostanie złożony, tym później zacznie obowiązywać APA. Dodatkowo, według nowych regulacji o porozumienie mogą występować również podmioty dopiero planujące zawarcie transakcji, a porozumienie może być wydawane w odniesieniu do podmiotów będących stroną transakcji, które dopiero mają być utworzone.
Katarzyna Klimkiewicz-Deplano – partner zarządzający Advicero Nexia