Jeżeli w miejsce świadczenia wynikającego z umowy depozytu nieprawidłowego zostanie spełnione świadczenie zastępcze (datio in solutium) o charakterze niepieniężnym lub pieniężnym, nie mamy do czynienia z modyfikacją podstawowego stosunku zobowiązaniowego, a w konsekwencji z powstaniem przychodu zarówno po stronie deponenta, jak i depozytariusza.
Tak wynika z wyroku WSA w Szczecinie z 24 maja 2018 r., I SA/Sz 296/18.
Sprawa dotyczyła spółki, która w związku z restrukturyzacją przeniosła część swoich zadań do powiązanej z nią spółki. W ramach prowadzonej działalności spółka zamierza przekazywać na przechowanie do powiązanej z nią spółki (depozytariusza), wygenerowane przez nią nadwyżki posiadanego zboża (wyprodukowanego lub nabytego).. Podstawą transakcji będzie ramowa umowa depozytu nieprawidłowego. Umowa ramowa depozytu nieprawidłowego przewiduje, że depozyt wygaśnie wraz z upływem czasu trwania umowy (także w skutek jej wypowiedzenia) bądź na żądanie spółki (zgodnie ze wskazaną w umowie procedurą).
Ze względu na znaczne wahania cen zbóż i roślin uprawnych oraz ryzyka związane z działalnością gospodarczą, spółka zakłada, że może się zdarzyć sytuacja, w której depozytariusz nie będzie mógł dokonać zwrotu towaru depozytowego tego samego rodzaju. Spółka zamierza wyrazić zgodę na rozliczenie zleceń depozytowych przez depozytariusza poprzez świadczenie zamienne, tj. zwrot rzeczy innego gatunku albo oznaczone co do tożsamości o wartości rynkowej odpowiadającej wartości rzeczy oddanych do depozytu (z dnia zlecenia depozytowego) bądź poprzez zwrot równowartości w pieniądzach towarów oddanych do depozytu (według ich wartości z dnia zlecenia depozytowego).
Polecamy: INFORLEX Ekspert
Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata
Na tym tle spółka zapytała organ podatkowy, czy otrzymanie zwrotu przedmiotu depozytu nieprawidłowego rzeczy w postaci świadczenia zastępczego, które przyjmie formę rzeczy innego gatunku niż pierwotnie wydane lub oznaczonych co do tożsamości, odpowiadające wartości rzeczy oddanych w depozyt nieprawidłowy określonej w zleceniu depozytowym spowoduje powstanie po stronie spółki przychodu.
Zdaniem spółki, zwrot przedmiotu depozytu nieprawidłowego rzeczy w innej postaci niż pierwotnie wydany (tj. zwrot w postaci rzeczy oznaczonych co do gatunku lub rzeczy oznaczonej co do tożsamości) w wyniku świadczenia zamiennego, na podstawie datio in solutum, nie powoduje powstania po jej stronie przychodu. Zwrot przedmiotu depozytu zostanie bowiem uregulowany w naturze.
Organ nie zgodził się z tym stanowiskiem. W uzasadnieniu wskazał, że sama czynność wydania i zwrotu rzeczy oznaczonych co do gatunku w ramach odpłatnej umowy depozytu nieprawidłowego nie powodowałaby po stronie spółki skutków podatkowych (rozpoznania przychodu i kosztów uzyskania przychodów). Jednak wykonanie zobowiązania poprzez świadczenie zamienne (świadczenie w miejsce wykonania - datio in solutum) prowadzi do wygaśnięcia pierwotnego zobowiązania depozytariusza (polegającego na zwrocie pierwotnego przedmiotu depozytu nieprawidłowego), a w konsekwencji powoduje obowiązek rozpoznania przychodu podatkowego po stronie spółki z tytułu przeniesienia własności rzeczy innego gatunku.
WSA w Szczecinie przyznał jednak rację spółce. Sąd stwierdził, że zwrot przedmiotu depozytu nieprawidłowego w innej postaci niż ten otrzymany od deponenta w ramach umowy, nie spowoduje u spółki powstania skutków podatkowych w podatku CIT. W wyniku przyjęcia rzeczy na podstawie umowy depozytu nieprawidłowego, a następnie zwrotu przedmiotu depozytu, spółka nie uzyska przychodu, nie dojdzie do zwiększenia się jej majątku. Taka sama sytuacja nastąpi również w sytuacji, gdy zamiast przedmiotu objętego depozytem nieprawidłowym deponent otrzyma inne rzeczy, w tym rzeczy oznaczone co do gatunku lub środki finansowe.
Decyzją NSA sprawa została przekazana WSA w Szczecinie do ponownego rozpatrzenia, ze względów formalnych.
WSA w szczecinie ponownie nie przyznał racji organowi. Sąd powołał się na wyroki NSA, w których sąd kasacyjny uznał, że co do zasady nie ma racji organ interpretacyjny wskazując, iż w sytuacji, gdy w miejsce świadczenia wynikającego z umowy depozytu nieprawidłowego zostanie spełnione świadczenie zastępcze (datio in solutium) o charakterze niepieniężnym będziemy mieli do czynienia z modyfikacją podstawowego stosunku zobowiązaniowego, a w konsekwencji z powstaniem przychodu zarówno po stronie deponenta, jak i depozytariusza.
Patrycja Łukasiewicz
Źródło: taxonline.pl