Tak uznał WSA w Warszawie w wyroku z 13 marca 2020 r. (sygn. I SA/Wa 1095/19).
Sprawa dotyczyła spółki, zajmującej się świadczeniem usług przesyłania energii elektrycznej, za pomocą systemu przesyłowego w Polsce. W zakresie swoich ustawowych obowiązków, spółka jest odpowiedzialna za sprawny przesył energii elektrycznej, do czego konieczna jest odpowiednia infrastruktura sieciowa. W celu zapewnienia jak najlepszej jakości świadczonych usług spółka buduje, utrzymuje, eksploatuje i konserwuje linie energoelektryczne oraz inne obiekty, które są z nimi związane. Aby zapewnić prawidłową eksploatację, spółka wystąpiła do sądu rejonowego z wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu na nieruchomości.
Do spółki wpłynął wniosek o zawarcie pozasądowej ugody, w wyniku której miało dojść do zasiedzenia służebności przesyłu i uwzględnienie jej w protokole rozprawy. Ze względu na fakt, iż ugoda nie może być podstawą do nabycia służebności w drodze zasiedzenia, a następnie dokonania wpisu w księdze wieczystej, spółka otrzymała jednostronne oświadczenie notarialne, w drodze którego na rzecz spółki została ustanowiona nieodpłatna i nieograniczona w czasie służebność przesyłu.
Powyższa służebność została ustanowiona również na rzecz każdoczesnego nabywcy przedsiębiorstwa.
Zgodnie z treścią aktu notarialnego, w zamian za nieodpłatne ustanowienie służebności właściciel nieruchomości oczekuje od spółki, iż niezwłocznie po ujawnieniu w księdze wieczystej nieruchomości wpisu służebności spółka cofnie wniosek o stwierdzenie nabycia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu w drodze zasiedzenia, w sprawie zawisłej przed sądem.
Na tym tle spółka zadała następujące pytania:
- Czy ustanowienie w formie aktu notarialnego na rzecz spółki nieodpłatnej służebności przesyłu w celu posadowienia i utrzymywania napowietrznej linii elektroenergetycznej wraz z wszelkimi urządzeniami związanymi z jej eksploatacją oraz pozostałymi prawami wymienionymi w lit. b-d stanowi przychód spółki na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT?
- Jeśli organ uzna stanowisko spółki za nieprawidłowe w pytaniu nr 1 to, czy ustanowienie w formie aktu notarialnego na rzecz spółki nieodpłatnej służebności przesyłu w celu posadowienia i utrzymywania napowietrznej linii elektroenergetycznej wraz z wszelkimi urządzeniami związanymi z jej eksploatacją oraz pozostałymi prawami wymienionymi w lit. b-d stanowi przychód spółki na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT, w sytuacji wystąpienia świadczenia wzajemnego, jakim jest cofnięcie przez spółkę wniosku o stwierdzenie nabycia służebności gruntowej o treści?
Polecamy: Tarcza antykryzysowa – Podatki i prawo gospodarcze. Pakiet 5 ebooków
Promocja: INFORLEX Twój Biznes Jak w praktyce korzystać z tarczy antykryzysowej Zamów już od 98 zł
Polecamy: CIT 2020. Komentarz
Zdaniem spółki przepisy ustawy o CIT nie zawierają definicji „nieodpłatnego świadczenia”. Aby konkretne świadczenie można było uznać za nieodpłatne i stanowiące źródło przychodu, musi dojść do zdarzenia, w wyniku którego jeden podmiot dokonuje określonego świadczenia, drugi natomiast otrzymuje je nieodpłatnie, zwiększając w ten sposób swoje przychody objęte opodatkowaniem.
Zastosowanie definicji nieodpłatnego świadczenia wynikającej z przepisów prawa cywilnego w kontekście w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT powoduje, że określenie „otrzymanie nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw” należy rozumieć jako niewywołujące przychodu w sytuacji, gdy czynność prawna jest zawsze nieodpłatna ze względu na jej charakter. Przychód może powstać jedynie w przypadkach, gdy podatnik dokonuje odpłatnej czynności prawnej jako nieodpłatnej, w związku z czym powinien się liczyć z negatywnymi konsekwencjami podatkowymi.
Nie można także różnicować podmiotów ze względu na sposób nabycia służebności przesyłu. Nie można bowiem zaakceptować sytuacji, w której sądowe nabycie służebności powoduje powstanie nieodpłatnego świadczenia, natomiast formie aktu notarialnego nie. Akceptacja powyższego oznaczałaby, że ten sam efekt gospodarczy, może mieć odmienne skutki podatkowe w zależności od charakteru nabycia.
Organ podatkowy nie zgodził się ze stanowiskiem spółki, wskazując że ustanowienie nieodpłatnej służebności umożliwia spółce prowadzenie działalności bez konieczności ponoszenia wydatków związanych z korzystaniem z cudzej nieruchomości. Służebność przesyłu daje spółce ograniczone władztwo nad rzeczą cudzą i ogranicza prawa własności właściciela nieruchomości.
Na podstawie tego można twierdzić, że spółka uzyskała przysporzenie majątkowe, wymierne ekonomicznie, polegającą na umożliwieniu jej prowadzenia działalności gospodarczej związanej ze świadczeniem usług przesyłania energii elektrycznej. Korzyść tę spółka uzyskała bezpłatnie. Spełnione zatem zostały przesłanki uzyskania przychodu na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT.
WSA w Warszawie nie zgodził się ze stanowiskiem organu i w konsekwencji uchylił zaskarżoną interpretację.
Sąd wskazał, że zgodnie z najnowszym stanowiskiem NSA (II FSK 3497/18), przy uwzględnieniu zasady pewności prawa i konstruowania obowiązku podatkowego w drodze ustawy, sformułowanie "otrzymanie nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw" zawarte w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT, należy rozumieć jako niewywołujące przychodu w sytuacji, gdy czynność prawna jest ze swej istoty zawsze nieodpłatna. Przychód powstawałby tylko w przypadkach, gdy podatnik zmieniając charakter czynności prawnej odpłatnej, dokonywałby jej jako nieodpłatnej.
Zawarcie przez strony nieodpłatnej umowy ustanowienia służebności przesyłu, nie stanowi dla przedsiębiorstwa nieodpłatnego lub częściowo odpłatnego otrzymania rzeczy lub praw, określonych w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT.
Wybór przepisów
Art. 12 ust. 1 pkt 2
Przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności:
2) wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie;
Przemysław Magielski