Pomoc dla Ukraińców i Ukrainy a koszty uzyskania przychodu - przepisy podatkowe
Wydatki ponoszone przez polskich podatników podatków dochodowych (PIT i CIT) na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy (w tym na pomoc uchodźcom z Ukrainy) mogą być uznane za koszty podatkowe na podstawie przepisów szczególnych (art. 38w ustawy o CIT i art. 52zf ustawy o PIT) - wprowadzonych na mocy ustawy z 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. 2022 poz. 583).
Zgodnie z tymi - podobnie brzmiącymi - przepisami:
Art. 38w. ustawy o CIT:
1. Kosztem uzyskania przychodów są koszty wytworzenia lub cena nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn przekazanych w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy:
1) organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących na terytorium Ukrainy,
2) jednostkom samorządu terytorialnego,
2a) wojewodom,
3) Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych,
4) podmiotom wykonującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego
– o ile koszty wytworzenia lub cena nabycia nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.
2. Kosztem uzyskania przychodów są koszty poniesione z tytułu nieodpłatnego świadczenia, którego celem jest przeciwdziałanie skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy, realizowanego w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. na rzecz podmiotów wymienionych w ust. 1, o ile nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.
Uzupełnieniem tego przepisu są następujące regulacje ustawy o CIT:
Art. 38x. Do przychodów nie zalicza się wartości darowizn i nieodpłatnych świadczeń, o których mowa w art. 38w, otrzymanych w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. przez podatników, o których mowa w art. 38w ust. 1.
Art. 38y. Dla celów obliczenia straty oraz udziału dochodów w przychodach, o których mowa w art. 24ca ust. 1, nie uwzględnia się kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w art. 38w, poniesionych w okresie wskazanym w tym przepisie.
Art. 38z. Zwalnia się od podatku dochodowego świadczenie pieniężne, o którym mowa w art. 13 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. poz. 583).
Art. 52zf. ustawy o PIT:
1. Kosztem uzyskania przychodów są koszty wytworzenia lub cena nabycia rzeczy lub praw będących przedmiotem darowizn przekazanych w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy:
1) organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących na terytorium Ukrainy,
2) jednostkom samorządu terytorialnego,
2a) wojewodom,
3) Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych,
4) podmiotom wykonującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium Ukrainy działalność leczniczą lub działalność z zakresu ratownictwa medycznego
– o ile koszty wytworzenia lub cena nabycia nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.
2. Kosztem uzyskania przychodów są koszty poniesione z tytułu nieodpłatnego świadczenia, którego celem jest przeciwdziałanie skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy, realizowanego w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. na rzecz podmiotów wymienionych w ust. 1, o ile nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne.
3. Podatnik może odliczyć od dochodu lub przychodu darowizny rzeczy lub praw majątkowych zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 9 niniejszej ustawy lub art. 11 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym również w przypadku, gdy koszty wytworzenia lub cena nabycia tych rzeczy lub praw majątkowych zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na podstawie ust. 1.
Uzupełnieniem tego przepisu są następujące regulacje ustawy o PIT:
Art. 52zg. Do przychodów nie zalicza się wartości darowizn oraz nieodpłatnych świadczeń, o których mowa w art. 52zf, otrzymanych w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. przez podatników, o których mowa w art. 52zf ust. 1.
Art. 52zh. Zwalnia się od podatku dochodowego pomoc humanitarną otrzymaną w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. przez podatników będących obywatelami Ukrainy, którzy w tym okresie przybyli z terytorium Ukrainy, na skutek toczących się na tym terytorium działań wojennych, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 52zi. Zwalnia się od podatku dochodowego świadczenie pieniężne, o którym mowa w art. 13 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. poz. 583).
Warto zauważyć, że zaliczenie do kosztów podatkowych na mocy tych przepisów szczególnych odbywa się z pominięciem zasadniczej przesłanki z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT i art. 22 ust. 1 ustawy o PIT, tj. poniesienia kosztu w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.
Darowizny i świadczenia przekazane bezpośrednio obywatelom Ukrainy nie mogą być kosztem podatkowym
Organy podatkowe (zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 25 sierpnia 2022 r. - sygn. 0111-KDIB2-1.4010.308.2022.2.MKU) stoją na stanowisku, że do kosztów uzyskania przychodów nie można zaliczyć wydatków na zakup towarów i dokonania świadczeń przekazanych bezpośrednio na rzecz obywateli Ukrainy.
Dlatego spółka, która wystąpiła o tą interpretację nie może zaliczyć do swoich kosztów podatkowych takich wydatków na rzecz uchodźców z Ukrainy jak:
- zapewnieniu nieodpłatnie lokalu mieszkalnego,
- opłacenie korepetycji z języka polskiego,
- opłacenie pomocy psychologicznej,
- opłacenie pomocy lekarskiej i stomatologicznej,
- zapewnienie nieodpłatnej pomocy prawnej,
- organizacja wspólnych posiłków z uchodźcami,
- organizacja transportu z granicy dla uchodźców,
- przekazanie środków higieny osobistej, produktów spożywczych, ubrań, śpiworów, kocy i innych artykułów pierwszej potrzeby osobom pozostającym w Ukrainie.
jeżeli te świadczenia zostaną przekazane bezpośrednio przez spółkę na rzecz obywateli Ukrainy - bez pośrednictwa organizacji i podmiotów wskazanych w art. 38w ustawy o CIT i art. 52zf ustawy o PIT.
oprac. Paweł Huczko