Zgodnie z przepisami polskiej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT) za polskiego rezydenta podatkowego uznaje się osoby, przebywające w Polsce dłużej niż 183 dni w danym roku, bądź też posiadające tu ośrodek interesów życiowych.
Oznacza to, że jeżeli dana osoba, podejmując pracę we Włoszech, np. pozostawi najbliższą rodzinę w Polsce, dla celów rozliczeń z fiskusem będzie ona traktowana jako polski rezydent podatkowy.
Wiąże się z tym obowiązek deklarowania i opodatkowania w Polsce dochodów uzyskiwanych w innych państwach. Jednakże w sytuacji, w której ta sama osoba przeniosłaby do Włoch swój ośrodek interesów życiowych i spędzałaby w Polsce mniej niż 183 dni w roku, będzie ona uważana za nierezydenta podatkowego w Polsce.
Polecamy: Jak ustalić podatek od dochodów z pracy za granicą?
Polecamy: Dlaczego nowe zasady opodatkowania zagranicznych funduszy inwestycyjnych wzbudzają kontrowersje?
Z kolei, zgodnie z włoskimi przepisami podatkowymi, za rezydenta podatkowego tego kraju uznawana jest osoba, która przez co najmniej 183 dni w danym roku kalendarzowym:
a) jest zarejestrowana w specjalnym Rejestrze Włoskich Rezydentów (tzw. „Anagrafe”) lub
b) jej miejsce zamieszkania lub centrum interesów życiowych jest zlokalizowane na terytorium Włoch.
Warto dodać, że włoski kodeks cywilny definiuje miejsce zamieszkania jako miejsce zwykłego przebywania, natomiast główny ośrodek życiowych interesów jako miejsce, gdzie dana osoba ustanowiła swoje główne centrum interesów biznesowych, ekonomicznych i osobistych.
Osoba przyjeżdżająca do pracy we Włoszech powinna złożyć w ciągu 20 dni wniosek o wpis do Rejestru Rezydentów w urzędzie miasta, właściwym dla miejsca przebywania.
Natomiast ze względu na znaczenie okresu rejestracji przed powrotem do Polski należy dopełnić formalności, aby zostać wykreślonym z rejestru. Oczywiście możliwe jest zaistnienie tzw. konfliktu rezydencji, to znaczy uznanie osoby za rezydenta podatkowego zarówno przez włoskie, jak i polskie władze podatkowe.
W tym przypadku należy zastosować odpowiednie regulacje polsko – włoskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Jak opodatkować włoskie dochody?
Dochody osiągane z tytułu pracy wykonywanej przez Polaka na terytorium Włoch będą, co do zasady, podlegały opodatkowaniu we Włoszech, chyba że łącznie zostaną spełnione następujące trzy przesłanki:
1. okres lub okresy jego pobytu we Włoszech nie przekroczą łącznie 183 dni w danym roku kalendarzowym,
2. wynagrodzenie jest wypłacane przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który nie ma miejsca zamieszkania bądź siedziby we Włoszech;
3. wynagrodzenie to nie jest ponoszone przez zakład lub stałą placówkę, którą pracodawca posiada na terytorium Włoch.
W takiej sytuacji wynagrodzenie będzie podlegać opodatkowaniu jedynie w Polsce. Gdyby jednak jeden z wskazanych warunków nie został spełniony, np. wynagrodzenie jest wypłacane przez spółkę włoską, wówczas dochód będzie podlegać opodatkowaniu zarówno we Włoszech (jako państwie źródła), jak i w Polsce (jeśli dana osoba jest polskim rezydentem podatkowym).
W takim przypadku, zgodnie z postanowieniami umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej pomiędzy Polską a Republiką Włoską, która przewiduje metodę wyłączenia z progresją, dochód uzyskany za pracę we Włoszech może zostać zwolniony z opodatkowania w Polsce. Będzie on miał jednak wpływ na stawkę podatkową, która zostanie zastosowana do wyliczenia podatku należnego od dochodu uzyskanego w Polsce (jeśli taki istnieje).
Polecamy: Metody unikania podwójnego opodatkowania
Polecamy: Jak opodatkować dochody uzyskane za granicą?
PIT we Włoszech
Włoscy podatnicy są zobowiązani uiścić podatek z tytułu następujących aktywności: zatrudnienia, działalności gospodarczej, wykonywania wolnych zawodów, wynajmu nieruchomości, z tytułu posiadania kapitału oraz innych (gdzie indziej niesklasyfikowanych).
Warto podkreślić, że w przypadku dochodów z umowy o pracę, opodatkowaniu podlega, co do zasady, nie tylko wynagrodzenie zasadnicze (pieniądze oraz świadczenia w naturze), ale również dodatkowe świadczenia związane z zatrudnieniem, tj. premie, przychody z realizacji opcji związane z pracą wykonywaną we Włoszech, pożyczki wolne od odsetek, świadczenia wyrównujące poziom życia, zwroty kosztów, w tym podatków itd.
Wartość świadczeń w naturze jest wliczana do podstawy opodatkowania w kwocie zryczałtowanej albo w „normalnej wartości” (tj. w wysokości ceny oferowanej na rynku w przypadku podobnych dóbr lub usług).
Jeżeli za podróże służbowe pracownik oddelegowany otrzymuje rekompensatę pieniężną, wtedy kwota przekraczająca dziennie 46,48 EUR (za podróże na terytorium Włoch) lub 77,47 EUR (za podróże poza granicami Republiki Włoskiej) również podlega opodatkowaniu (o ile pracownikowi nie zwraca się kosztów za posiłki oraz zakwaterowanie).
Polecamy: Limity ulg i odliczeń w PIT
Polecamy: Najczęstsze błędy w PIT-ach
Ponadto, od niektórych świadczeń dodatkowych, takich jak: mieszkanie, pożyczki, samochód służbowy naliczany jest podatek ryczałtowy.
W przypadku użytkowania samochodu służbowego zarówno dla celów prywatnych, jak i służbowych, 30% jego wartości podlega opodatkowaniu we Włoszech, a szacuje się go na podstawie tabel publikowanych przez Włoski Klub Samochodowy (uwzględniają one typ samochodu, paliwo, moc silnika oraz uśredniony roczny przebieg 15 000 km).
Warto zwrócić uwagę na fakt, że podatnicy mogą korzystać z ulg rodzinnych, przypadających na członków rodziny pozostających pod ich opieką. Podstawową przesłanką odliczenia jest osiąganie przez członka rodziny dochodu nieprzekraczającego 2840,51 EUR. Odliczenia dzielą się na związane z posiadaniem dzieci oraz małżonka i stosowane są niezależnie.
Wybrane odliczenia od dochodu ze względu na posiadanie dzieci
Odliczenie podatkowe | |
| Na pierwsze dziecko powyżej 3 roku życia | 800 euro x [(95 000 euro – dochód całkowity)/95 000 euro] |
| Na pierwsze dziecko poniżej 3 roku życia | 900 euro x [(95 000 euro – dochód całkowity)/95 000 euro] |
| Dla podatników wychowujących więcej niż 1 dziecko | Limit 95 000 euro jest zwiększany o 15 000 euro za każde następne dziecko |
| Dla podatników wychowujących więcej niż 3 dzieci | Odliczenie jest zwiększane o 200 euro za każde następne dziecko od pierwszego |
Wybrane odliczenia od podatku dla dochodu z pracy dla włoskiego rezydenta podatkowego
| Od | Do | Odliczenie od podatku |
| 8000 euro | 1840 euro | |
| 8000,01 euro | 15 000 euro | 1338 euro + 502 x [(15 000 – dochód całkowity)/7000] |
| 15 000,01 euro | 55 000 euro | 1338 euro x [(55 000 – dochód całkowity)/40 000] |
Włoski podatek dochodowy od osób fizycznych IRE (imposta sul reddito) jest podatkiem progresywnym uzależnionym od wysokości dochodów.
Skala podatkowa na 2011 rok*
Ponad | Do | Stawka podatkowa |
| 0 euro | 15 000 euro | 23 proc. |
| 15 001 euro | 28 000 euro | 27 proc. |
| 28 001 euro | 55 000 euro | 38 proc. |
| 55 001 euro | 75 000 euro | 41 proc. |
| 75 001 euro | 43 proc. |
* Wskazane stawki nie zawierają podatku regionalnego (od 0,9 do 1,4 proc. w zależności od poziomu dochodu oraz regionu, w którym podatnik mieszka), komunalnego (od 0 do 0,8 proc. w zależności od miasta, w którym podatnik mieszka), ani składki solidarnościowej (tzw. "contributo di solidarietà", wynoszącej 3 proc. od dochodu brutto powyżej 300 tys. Euro).
Praktyczne aspekty rozliczenia
Rok podatkowy we Włoszech dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych jest tożsamy z rokiem kalendarzowym. Za ściąganie należności podatkowych odpowiada włoski urząd skarbowy, który podlega Ministerstwu Gospodarki i Finansów.
Podatnicy, którzy osiągają dochód podlegający opodatkowaniu powyżej określonych limitów są zobowiązani do złożenia rocznego zeznania podatkowego w okresie od 1 maja do 31 lipca w roku następującym po roku podatkowym (dłuższy termin, tj. do 30 września, obowiązuje podatników, którzy przesyłają zeznanie drogą elektroniczną). W przypadku niespełnienia tego obowiązku lub nieprawidłowego wypełnienia formularzy podatkowych włoski urząd skarbowy szacuje kwotę podatku do zapłaty na podstawie informacji, które posiada, a następnie uzgadnia ostateczną sumę podatku do zapłaty wraz z odsetkami.
Warto dodać, że we Włoszech dochody osiągane przez małżonków, co do zasady, podlegają odrębnemu opodatkowaniu. Dodatkowo każdy z nich nalicza zobowiązanie podatkowe od połowy dochodów uzyskanych z majątku wspólnego oraz przychodu osiągniętego przez niepełnoletnie dzieci.
Polecamy: Karta podatkowa - poradnik użytkownika
Polecamy: Jak wybrać formę opodatkowania firmy
Preferencje podatkowe dla podatników wykonujących wolne zawody
Dochody osiągnięte we Włoszech z wykonywania wolnego zawodu albo z innej samodzielnej działalności o podobnym charakterze zgodnie z polsko – włoską umową o unikaniu podwójnego opodatkowania podlegają zasadniczo opodatkowaniu w państwie, gdzie dana osoba posiada miejsce zamieszkania.
Dochody osiągnięte we Włoszech z wykonywania wolnego zawodu albo z innej samodzielnej działalności o podobnym charakterze mogą podlegać w całości opodatkowaniu w Polsce, o ile dana osoba jest polskim rezydentem podatkowym. Wystarczy jednak, aby podatnik dysponował we Włoszech zwykle stałą placówką dla wykonywania tej działalności, a uzyskane dochody należy opodatkować we Włoszech w części, w jakiej mogą być jej przypisane.
W takiej sytuacji osoba będąca polskim rezydentem podatkowym powinna wykazać te dochody w polskim zeznaniu rocznym, jednak będą one zwolnione z opodatkowania w Polsce zgodnie z metodą wyłączenia z progresją. Natomiast osoba nie będąca polskim rezydentem podatkowym w ogóle nie będzie musiała wykazać tych dochodów w Polsce.
Określenie wolny zawód obejmuje w szczególności samodzielnie wykonywaną działalność naukową, literacką, artystyczną, wychowawczą lub oświatową, jak również samodzielnie wykonywaną działalność lekarzy, prawników, inżynierów, architektów, stomatologów oraz księgowych.
Polecamy: Jak rozliczać koszty w czasie
Osoba zamierzająca rozpocząć samodzielną działalność we Włoszech w przypadku niektórych zawodów powinna zdobyć dokument potwierdzający kwalifikacje upoważniające do jego wykonywania (np. w branży medycznej dyplomy zagraniczne poświadcza włoskie Ministerstwo Zdrowia), a także zapisać się do odpowiedniej rady lub izby zawodowej. Działalność musi być zarejestrowana w wykazie gospodarczo-administracyjnym.
W przypadku włoskich rezydentów podatkowych dochód osiągnięty z samodzielnej działalności jest opodatkowany podatkiem dochodowym według stawek progresywnych IRE (do 43%) oraz podatkiem regionalnym od działalności wytwórczej IRAP (imposta regionale sulle attivita produttive) w wysokości do 4,90%. Podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym stanowi różnica między zafakturowanymi kwotami przychodu a kosztami uzyskania przychodu (takimi jak koszty reprezentacji do wysokości 2% przychodu, amortyzacja itp.).
Natomiast w przypadku osób, które są uznane za włoskich nierezydentów podatkowych, podatek potrąca spółka wypłacająca wynagrodzenie w zryczałtowanej wysokości 30% W konsekwencji osoby te nie muszą one składać rocznego zeznania podatkowego we Włoszech.
Podatnicy wykonujący wolne zawody zasadniczo powinni przechowywać dokumenty na wypadek kontroli. Udokumentowane wydatki związane z kosztami podróży i zakwaterowania poniesione w czasie świadczenia usług poza miejscem zamieszkania nie są opodatkowane.
Agnieszka Janeczek jest starszym konsultantem w Zespole ds. Podatków Pracowniczych działu prawno-podatkowego PwC