Zadatek i zaliczka - różnice
W praktyce często mylone zadatek oraz zaliczka pełnią zupełnie inne funkcje w obrocie gospodarczym oraz wiążą się z odmiennymi skutkami prawnymi. Zaliczka jest wpłatą określonej części należności z góry, we wcześniejszym niż wymagalny terminie. Jej charakter jest zupełnie dowolny. Wynika to z faktu, iż zaliczka nie została uregulowana w przepisach Kodeksu Cywilnego.
Po wykonaniu usługi bądź po dostawie towaru, zaliczka zostaje zaliczona jako część zapłaty, nabywca musi dopłacić jedynie brakującą część kwoty należnej. Jeżeli jednak końcowo transakcja nie zostanie sfinalizowana z winy nabywcy, sprzedający ma możliwość zatrzymania zaliczki, o ile zostało to zastrzeżone w umowie. Odwrotnie zaś, jeśli winę za to, że transakcja nie doszła do skutku ponosi sprzedający, zwraca on całość zaliczki. Analogicznie dzieje się w przypadku, gdy umowa zostanie rozwiązana za porozumieniem stron.
Zadatek natomiast stanowi formę zabezpieczenia transakcji. Nie jest to część umówionej kwoty, a dodatkowe świadczenie zabezpieczające. Należy przy tym zauważyć, iż w praktyce najczęściej po zrealizowaniu się warunków umowy zadatek zostaje zaliczony na poczet kwoty należnej. Różnica pojawia się natomiast w sytuacji, gdy transakcja nie dojdzie do skutku z winy sprzedającego. W takiej sytuacji zobligowany on jest do zwrotu zadatku w podwójnej wysokości.
Opodatkowanie zaliczki
Na gruncie podatków dochodowych przychodu z działalności gospodarczej nie stanowią wszelkie wpłaty lub zarachowania należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych. W uregulowanie to wpisuje się właśnie zaliczka na poczet przyszłej umowy. W związku z powyższym, wynikający z jej otrzymania obowiązek w podatku dochodowym aktualizuje się dopiero w momencie wykonania usługi bądź dostawy towarów. Jednakże w sytuacji, gdy do sfinalizowania umowy nie doszło, a sprzedający uprawniony jest do zatrzymania zaliczki, staje się ona jego przychodem, który podlegać będzie opodatkowaniu.
Natomiast w odniesieniu do obowiązku podatkowego wynikającego z podatku od towarów i usług, w przypadku otrzymania przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi całości lub części zapłaty, obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do uzyskanej kwoty. Wyjątek stanowi jedynie sytuacja, gdy zaliczka zostaje wpłacona na poczet usług, dla których obowiązek podatkowy powstaje z momentem wystawienia faktury.
Polecamy: Jak przygotować się do zmian 2019. Podatki, rachunkowość, prawo pracy i ZUS
Opodatkowanie zadatku
Jeśli chodzi o zadatek, analogiczne rozwiązania jak przy zaliczce znajdą zastosowanie przy ustalaniu obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług. Natomiast jeżeli chodzi o podatki dochodowe, w doktrynie istnieje spór dotyczący tego, czy ze względu na jego odszkodowawczy charakter nie powinien on podlegać zwolnieniu jako przychód pochodzący z ubezpieczenia.
Organy podatkowe przychylają się do stanowiska, iż zatrzymany bądź zwrócony w podwojonej kwocie zadatek stanowi przychód dla otrzymującego go podatnika. Potwierdza to stanowisko przedstawione w interpretacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 13 maja 2016 r., (sygn. IBPB-2-2/4511-355/16/ZuK), w której organ stwierdza, iż „kwota zatrzymanego w związku z niedojściem do skutku sprzedaży przedmiotu zadatku w formie kwoty pieniężnej, jako przysporzenie majątkowe, stanowi podlegający opodatkowaniu przychód Wnioskodawcy z innych źródeł”.