Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, które udostępniło dla Infor.pl ten artykuł, poinformowało, że mimo nadzwyczajnych okoliczności, będzie starało się utrzymać kontakt ze swoimi członkami oraz, w miarę możliwości, kontynuować działalność statutową.
W najbliższych dniach (prawdopodobnie w piątek, 27 marca) zostanie uchwalony pakiet zmian zwany tarczą antykryzysową. Nowe przepisy, przygotowywane w ekspresowym tempie, pojawią się jednak już po upływie niektórych terminów związanych z rozliczeniami podatkowymi za miesiąc luty 2020 r. Trudno także ocenić ich ostateczny zakres, gdyż sytuacja jest bardzo dynamiczna.
W tej sytuacji, w celu uniknięcia odpowiedzialności za niewywiązanie się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego, należy skorzystać z aktualnie obowiązujących przepisów.
20 marca minął termin wpłat zaliczek na podatki dochodowe przez podatników CIT i PIT oraz płatników PIT. Zaliczki wpłacane są bez składania deklaracji, więc ewentualne uchybienie może dotyczyć zapłaty po terminie, a tym samym narazić na odpowiedzialność karną skarbową.
Zgodnie z art. 57 § 1 kodeksu karnego skarbowego, podatnik, który uporczywie nie wpłaca w terminie podatku, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. W przypadku podatnika, który pierwszy raz spóźni się z zapłatą zaliczki na podatek dochodowy, nie wystąpią przesłanki do pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej skarbowej. Jedynym skutkiem negatywnym będzie obowiązek zapłaty odsetek za zwłokę.
Inaczej wygląda jednak sytuacja płatników podatku dochodowego (np. z tytuły wypłacanych wynagrodzeń). Płatnik, który pobranego podatku nie wpłaca w terminie na rzecz właściwego organu, podlega odpowiedzialności karnej skarbowej, która nie jest ograniczona przesłanką „uporczywości”. Teoretycznie płatnik może być pociągnięty do odpowiedzialności już przy pierwszym spóźnieniu (art.77 kodeksu karnego skarbowego).
Kodeks karny skarbowy przewiduje przy tym możliwość uniknięcia kary poprzez skorzystanie z tzw. czynnego żalu (art.16 k.k.s.). W tym celu konieczne jest złożenie zawiadomienia o zdarzeniu. Zawiadomienie będzie skuteczne jeśli zostanie złożone zanim organ powziął „wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego”, a także przez rozpoczęciem przez organ czynności służbowej, w tym czynności sprawdzającej lub kontroli. Wobec braku deklaracji zaliczkowych należy przyjąć, że w trakcie roku, co do zasady, organ nie ma wiedzy o obowiązku zapłaty i kwocie należnej zaliczki (kwoty te są podawane dopiero w deklaracji lub zeznaniu rocznym).
Następny istotny termin dla podatników upłynie 25 marca – rozliczenie VAT. Termin ten dopiero upłynie, a więc możliwe jest skorzystanie z dodatkowych rozwiązań.
W pierwszej kolejności problemem może być sporządzenie i złożenie deklaracji lub informacji (np. VAT-7, VAT-UE) oraz JPK_VAT. Podatnik, który z ważnych przyczyn nie sporządzi rozliczenia, może złożyć, przed upływem terminu, wniosek o odroczenie terminu złożenia deklaracji lub informacji (art.48 Ordynacji podatkowej). Indywidualny wniosek musi zostać odpowiednio uzasadniony, gdyż przepisy pozwalają na odroczenie terminu tylko w sytuacjach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym.
Należy przypomnieć, że złożenie deklaracji lub informacji po terminie (także niezłożenie) stanowi wykroczenie skarbowe (kodeks karny skarbowy: art.56 §4, art.80, art.80a).
Na pewno zdarzą się też sytuacje, gdy podatnik złoży odpowiednie rozliczenie, ale nie zapłaci wykazanego w deklaracji podatku.
Brak działania podatnika naraża go w pierwszej kolejności na podjęcie działań przez organ egzekucyjny (kwota do zapłaty wynika bowiem ze złożonej deklaracji). Ponadto występuje ryzyko odpowiedzialności karnej skarbowej, analogicznie jak w przypadku zaliczek podatnika na podatek dochodowy.
Ordynacja podatkowa (art.67a i nast.) przewiduje w takich sytuacjach możliwość złożenia indywidualnego wniosku, również odpowiednio uzasadnionego (ważny interes podatnika lub interes publiczny). Przed upływem terminu można złożyć wniosek o odroczenie termonu płatności podatku lub rozłożenie zapłaty na raty, a po terminie płatności – wniosek o odroczenie lub rozłożenie na raty zapłaty zaległości podatkowej. W wyjątkowych przypadkach możliwe jest umorzenie zaległości podatkowej.
Wskazane wyżej przykłady wydają się najbardziej typowe. W bardziej skomplikowanych przypadkach będzie konieczne zastosowanie indywidualnego podejścia.
Dla osób, chcących skorzystać z możliwości złożenia indywidualnych wniosków, pojawił się dodatkowy problem związany z zamknięciem sali obsługi w urzędach skarbowych. Z mojego rozeznania wynika, że urzędy, co do zasady, umożliwiają pozostawienie pisma lub deklaracji (np. zeznania rocznego) w „skrzynce”, ale bez możliwości potwierdzenia złożenia. Jeśli dana osoba chce uzyskać potwierdzenie, to pozostaje wysłanie pisma pocztą (jest to w tej chwili utrudnione) albo złożenie go w formie elektronicznej, zgodnie z zasadami składania pism w tej formie.
Należy też spodziewać się, że w nadzwyczajnej sytuacji organy podatkowe maksymalnie złagodzą ocenę przesłanek pozwalających na pozytywne rozpatrzenie wniosków indywidualnych, a także uproszczą i przyspieszą rozpatrywanie zakładanych wniosków lub zawiadomień.
O nowych przepisach będziecie Państwo, w miarę możliwości, informowani na bieżąco.
Leszek Lewandowicz
Stowarzyszenie Księgowych w Polsce