Przychody ze stosunku pracy lub darowizna
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT) opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Z kolei w myśl art. 12 ust. 1 ustawy o PIT za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Jednocześnie warto zauważyć, iż w myśl art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, przepisów tej ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom ustawy od spadków i darowizn. Podatkowi od spadków i darowizn podlega m.in.: nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem darowizny czy polecenia darczyńcy. Pojęcie darowizny jest zdefiniowane w art. 888 § 1 kodeksu cywilnego (KC), zgodnie z którym jest to umowa, przez którą darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.
Zobacz także: Składki ZUS zapłacone za byłego pracownika - skutki w PIT
Mając na uwadze powyższe przepisy często pojawiają się wątpliwości czy przysporzenie jakie otrzymuje od swojego pracodawcy pracownik stanowi przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych czy podatkiem od spadków i darowizn.
Należy w tym miejscu zauważyć, że w przypadku gdy dochodzi do przekazania pieniędzy (czy też wartości rzeczy) przez pracodawcę, bez zawierania jakiejkolwiek umowy z pracownikiem, trudno będzie udowodnić, iż istotą takiego zdarzenia było zobowiązanie się darczyńcy do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego. W tym miejscu pragniemy zauważyć, że w przypadku braku umowy darowizny organy podatkowe mogą uznać, iż wola strony w zakresie przekazania darowizny nie została wyrażona w sposób jasny. Organy podatkowe często stoją na stanowisku, iż decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania danej czynności podatkiem od spadków i darowizn lub podatkiem dochodowym od osób fizycznych ma kwalifikacja formy prawnej świadczonej pomocy, a zatem treść konkretnej umowy wiążącej strony. O tym, czy dokonana czynność ma charakter prawny darowizny, czy też jest to świadczenie nieodpłatne wynikające z innego stosunku prawnego winna przesądzać zawarta na tę okoliczność umowa. (…)Środki pieniężne otrzymane przez pracownika nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, o ile ze sporządzonej umowy wynika, że środki te zostały przekazane w formie darowizny i podlegają przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn (interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 15 czerwca 2010r. nr IPPB2/415-233/10-2/AK, podobnie Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 11.01.2010 r. nr IPPB2/415-653/09-2/AS).
W razie braku przedmiotowej umowy może zachodzić domniemanie, iż wolą stron było przekazanie nieodpłatnie świadczeń na rzecz pracownika i mogło mieć ono związek ze stosunkiem pracy (np.: jako czynnik motywujący, zwiększający wydajność pracownika). Taka kwalifikacja zdarzenia wymusza opodatkowanie wartości przyznanych pracownikowi świadczeń podatkiem dochodowym od osób fizycznych jako przychodu ze stosunku pracy zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o PIT.
Polecamy serwis: PIT
Kwota pieniędzy przekazana pracownikowi np.: w związku ze zdarzeniem losowym
Zdarzają się też sytuacje kiedy przekazana pracownikowi kwota pieniędzy związana jest z ciężką sytuacją życiową w jakiej znalazł się pracownik na skutek jakiegoś zdarzenia losowego. W takiej sytuacji na uwagę zasługuje art.21 ust.1 pkt 26 ustawy o PIT w myśl którego wolne od podatku dochodowego są zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci - do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł, z zastrzeżeniem pkt 40 i 79 (pkt 40 i 79 dotyczą m.in. : pomocy materialnej dla studentów, świadczeń pomocy społecznej).
Warto zauważyć, że regulacja ta nie ogranicza zwolnienia do określonego kręgu osób (np. pracowników, emerytów i rencistów) ani do określonych źródeł finansowania (np. ze środków ZFŚS czy środków obrotowych pracodawcy). Co więcej przepis nie określa też wprost kogo dane zdarzenie musi objąć, by wypłacona kwota pieniędzy tytułem zapomogi mogła korzystać ze zwolnienia z opodatkowania (może dotyczyć zdarzenia odnoszącego się zarówno do pracownika jak i np.: do członka jego rodziny).
Warunkiem zwolnienia jest jednak by wypłacone zapomogi miały związek ze zdarzeniami określonymi w powołanym artykule. Regulacja ta co prawda nie definiuje indywidualnego zdarzenia losowego, klęski żywiołowej czy długotrwałej choroby, stąd zastosowanie znaleźć tu mogą definicje słownikowe tych pojęć. I tak np.: przez indywidualne zdarzenie losowe należy rozumieć wszelkie zdarzenia, które są nieprzewidziane, których zaistnienie zależy od przypadku (np.: pożar mieszkania, kradzież). Zapomoga przyznana przez pracodawcę w takich okolicznościach może korzystać ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych do kwoty 2.280 zł. rocznie.
Co prawda ustawa o PIT nie określa sposobu dokumentowania zdarzeń uprawniających do skorzystania z przywołanego zwolnienia od podatku stąd należy przyjąć, iż odpowiednio do brzmienia art.180 § 1 Ordynacji podatkowej, jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W związku z tym w przypadku wypłaty zapomogi na skutek zaistnienia zdarzenia losowego dowodami takimi może być np.: kopia protokołu oględzin jaki został sporządzony po pożarze a w przypadku długotrwałej choroby pracownika czy członka jego rodziny np.: dokumentacja medyczna.
Zobacz również: PIT od imprezy integracyjnej - pracownik nie zawsze ma przychód
Grzegorz Wachołek
Magdalena Szczepańska
ECDDP Spółka Doradztwa Podatkowego