Za osobę samotnie wychowującą dzieci art. 6 ust. 5 ustawy o PIT uważa obecnie:
- jednego z rodziców albo opiekuna prawnego, jeżeli osoba ta jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów;
- osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.
Ta definicja wydaje się jasna ale i tak dochodzi na jej tle do sporów interpretacyjnych pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi.
Organy podatkowe uważają (wbrew ustawowej definicji), że aby skorzystać z tej preferencji podatkowej rodzic musi faktycznie samotnie wychowywać dziecko, bez np. współmieszkania z konkubentem. Zdaniem fiskusa nie wystarczy bowiem, że matka jest np. rozwódką – musi jeszcze mieszkać z dzieckiem sama.
Spór ten nie wygasa, bowiem brak jest jednolitego orzecznictwa w tym zakresie, choć sądy administracyjne często biorą stronę podatników.
Przykładami wyroków korzystnych dla podatników są prawomocne orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 września 2007 r. (sygn. akt III S.A./Wa 1133/07) oraz wyrok z dnia 25 lutego 2009 r. (sygn. akt III S.A./Wa 2498/08), w którym WSA stwierdził, że „(…) samotność w znaczeniu potocznym to życie bez innej osoby, a samotny na tle art. 6 u.p.d.f. to matka lub ojciec danego dziecka bez męża lub żony.”
Więcej na temat aktualnych zasad rozliczania PIT wspólnie z samotnie wychowywanym dzieckiem
Odmienne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z dnia 29 grudnia 2008 r. (sygn. akt I S.A./Łd868/08), który podzielił stanowisko organów podatkowych, zgodnie z którym aby skorzystać z preferencyjnego opodatkowania swoich dochodów na zasadach przewidzianych w art. 6 ust. 4, należy mieć nie tylko określony stan cywilny ale również wychowywać samotnie dziecko.
Do opinii tej przychylił się również Naczelny Sąd Administracyjny, który w wyroku z dnia 30 czerwca 2009 r., sygn. akt II FSK 279/08 uznał, iż skarżący (który nie jest związany z matką dziecka związkiem małżeńskim, ale z nią mieszka i razem z nią wychowuje ich wspólne dzieci) nie wychowywał samotnie dzieci.
Polecamy: serwis Koszty
Zdaniem NSA przyjęcie odmiennej wykładni stałoby w sprzeczności z uzasadnieniem wprowadzenia tej ulgi, z którego jednoznacznie wynika, iż ustawodawca kierował ją tylko do osób, które samotnie troszczą się o codzienne zaspokojenie potrzeb dziecka, nie zaś do każdego rodzica, który ma władzę rodzicielską i jednocześnie jest stanu wolnego.
Wydawałoby się, że sejmowa Komisja Nadzwyczajna „Przyjazne Państwo” do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji przygotuje korzystny dla podatników projekt nowelizacji tej kwestii. Niestety stało się odwrotnie.
Polecamy: serwis Podatki osobiste
W projekcie nowelizacji ustawy o PIT ww. Komisji, który 29 października 2010 r. stał się ustawą wykreślono definicję z art. 6 ust. 5 ustawy o PIT.
Natomiast w art. 6 w ust. 4 ustawy o PIT zdanie wstępne otrzymało brzmienie:
„Od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą w stosunku, do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:”.
Zdaniem Komisji taki zapis spowoduje, że nie będzie budzić wątpliwości, iż prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów nie przysługuje wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione, o których mowa w art. 6 ust. 4, a wyłącznie tym, które samotnie wychowują te dzieci.
Oprócz tego, że uchwalony w ww. nowelizacji kształt tej instytucji jest niekorzystny dla podatników warto zwrócić uwagę, że udowadnianie podatnikowi, że ma konkubenta może być też uciążliwy dla fiskusa. Jak organ podatkowy może zaprzeczyć słowom podatnika, że ów domniemany konkubent, to po prostu przyjaciel domu, który przychodzi w odwiedziny.
Omawiana nowelizacja ustawy o PIT w omawianym zakresie będzie miała zastosowanie do rozliczenia dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2011 roku.