Do 2008 roku obowiązywała dyrektywa Rady 69/335/EWG z dnia 17 lipca 1969 r. dotycząca podatków pośrednich od gromadzenia kapitału (Dz. Urz. UE L 249 z 3.10.1969 ze zm., Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 9, t. 1, s. 11 ze zm.).
Opodatkowanie PCC podwyższenia wartości wkładów – aktualny stan prawny
Zgodnie z art. 1 ust.1 pkt 1 lit k) oraz ust. 5 ustawy o PCC opodatkowaniu podlegają:
- umowy spółki (akty założycielskie) oraz
- zmiany umów spółki, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych jeżeli w chwili dokonania czynności siedziba tej spółki znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Przepisy podatkowe wskazują także, co należy rozumieć przez zmianę umowy (art. 1 ust. 3 pkt 1). I tak zmianą umowy w spółce osobowej jest:
- wniesienie lub podwyższenie wniesionego do spółki wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki albo podwyższenie kapitału zakładowego,
- pożyczka udzieloną spółce przez wspólnika lub akcjonariusza,
- dopłata oraz
- oddanie przez wspólnika lub akcjonariusza spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania.
Czynność zmiany umowy spółki podlega opodatkowaniu. Obowiązek ten powstaje wraz z momentem dokonania czynności cywilnoprawnej (zmiany umowy).
W opisywanej sytuacji podstawą opodatkowania jest wartość wkładów, które powiększają majątek spółki albo wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy.
A. Mariański i D. Strzelec w artykule „Podatek od czynności cywilnoprawnych w spółkach kapitałowych” (Pr.Spółek.2005.7-8.80) podkreślają, że Wniesienie lub podwyższenie wkładu tylko wtedy powoduje obowiązek zapłaty podatku, gdy wartość wkładu powoduje podwyższenie kapitału zakładowego spółki.
Opodatkowanie czynności podwyższenia wartości wkładów na podstawie prawa polskiego i unijnego obowiązującego przed 2008 rokiem
Na początku należy wyjaśnić, że prawo UE może być stosowane bezpośrednio tylko w szczególnych okolicznościach. Dotyczy to sytuacji, gdy państwo członkowskie nie dokonało harmonizacji swojego prawa krajowego z prawem UE lub przyjęło regulacje, które są niezgodne z unijną dyrektywą.
Przepis Art. 7 Dyrektywy Rady 69/335/EWG z dnia 17 lipca 1969 roku stanowił, że Państwa Członkowskie miały obowiązek zwolnić z podatku kapitałowego operacje, inne niż określone w art. 9, które w dniu 1 lipca 1984 r. były zwolnione z podatku lub opodatkowane stawką 0,50 % lub niższą. Zwolnienie zależało od warunków, które w tamtym dniu były wymagane do przyznania zwolnienia lub, zależnie od okoliczności, nałożenia podatku.
Polecamy: Czy wycofanie wkładu ze spółki osobowej jest neutralne podatkowo
Polecamy: Jak opodatkować należności otrzymane przez wspólnika występującego ze spółki osobowej?
Przepisy polskie obowiązujące w tym czasie (art. 1 ust. 1 pkt 3 lit. d) ustawy z dnia 19.12.1975 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 45, poz. 226)) stanowiły, że od pism stwierdzających zawiązanie spółki przez osoby fizyczne i prawne nie będące jednostkami uspołecznionymi, pobiera się opłatę skarbową. Wniesienie wkładów do spółki na kapitał zakładowy, co do zasady, nie było zwolnione z podatku (opłaty skarbowej). Ponadto stawka podatku była wyższa niż 0,5 %.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 12 stycznia 2010 roku (sygnatura II FSK 1266/08) orzekł, że brak jest więc w odniesieniu do Polski warunków zwolnienia z podatku od kapitału sformułowanych na dzień 1 lipca 1984 roku w Dyrektywie nr 69/335/EWG, skoro Dyrektywa ta nie obowiązywała w tym dniu w stosunku do Polski. W konsekwencji odnieść się należy do przepisów prawa krajowego obowiązujących w dniu 1 lipca 1984 roku, które przewidywały powstanie obowiązku podatkowego w (opłacie skarbowej) od zmiany umowy spółki polegającej na podwyższeniu kapitału zakładowego według stawki wyższej niż 0,5 %.
W następstwie tego zwolnienie przewidziane w art. 7 ust 1 Dyrektywy nie miało zastosowania do zmian umowy spółki polegających na podwyższeniu kapitału zakładowego, co uprawniało do opodatkowania tej czynności podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust 1 pkt 1 lit k) w związku z art. 1 ust 1 pkt 2 i art. 1 ust 3 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Ponadto Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 27 kwietnia 2010 roku (Sygnatura I Sa/ Wr 212/10) stwierdził, że Regulacje zawarte w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k) i pkt 2, art. 1 ust. 3 pkt 2 i art. 7 ust. 1 pkt 9 u.p.c.c., przewidujące opodatkowanie stawką 0,5% zmian umów spółek kapitałowych w wyniku wniesienia lub podwyższenia wniesionego do spółki wkładu, którego wartość powoduje podwyższenie kapitału zakładowego, nie naruszają przepisów Dyrektywy z 1969 r. dotyczącej podatków pośrednich od gromadzenia kapitału (69/335/EWG), w tym art. 7 ust. 1 tej Dyrektywy.
Obowiązek opodatkowania czynności podwyższenia wkładów w 2006 roku.
Polecamy: Wniesienie przedsiębiorstwa do spółki osobowej - podstawa opodatkowania PCC
Polecamy: Jak ustalić wartość początkową aportu do spółki osobowej
Polska przystępując do UE miała obowiązek dokonania harmonizacji prawa polskiego, tak aby było zgodne z prawem unijnym. Stało się tak poprzez uchwalenie ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. o zmianie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. 2004 Nr 6, poz. 42), która wprowadziła do ustawy m.in. art. 1a. Artykuł ten zawierał definicje spółki osobowej i spółki kapitałowej.
Różnice wynikające z obu systemów dotyczą tego, kiedy daną spółkę można uznać za spółkę kapitałową. Dyrektywa Rady 2008/7WE przyjmuje szersze niż prawo polskie rozumienie spółki kapitałowej. Zgodnie z jej przepisami za taką spółkę należy uznać:
- spółkę akcyjną i spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością
- każdą spółkę, przedsiębiorstwo, stowarzyszenie lub osobę prawną, których udziały w kapitale lub majątku mogą być przedmiotem transakcji na giełdzie
- każdą spółkę, przedsiębiorstwo, stowarzyszenie lub osobę prawną prowadzące działalność skierowaną na zysk, których członkowie mają prawo zbytu swoich udziałów stronom trzecim bez uprzedniego upoważnienia oraz odpowiadają za długi spółki, przedsiębiorstwa lub osoby prawnej tylko do wysokości swoich udziałów
-wszelkie inne spółki, przedsiębiorstwa, stowarzyszenia lub osoby prawne prowadzące działalność skierowaną na zysk.
Jednak Państwa Członkowskie mają prawo, do celów naliczenia podatku kapitałowego, nie uważać ich za takie spółki.
Biorąc pod uwagę powyższe przepisy, trzeba uznać, że spółka osobowa (spółka jawna) nie może być uważana na podstawie przepisów Dyrektywy za spółkę kapitałową, ponieważ nie spełnia żadnego z wyliczonych wymogów. Zatem do opodatkowania umów spółek osobowych i ich zmian stosuje się są przepisy krajowe zawarte w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Do opodatkowania umów spółek osobowych i ich zmian stosuje się tylko przepisy krajowe.
Umowa spółki osobowej (w rozumieniu ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych) została wyłączona przez ustawodawcę spod działania Dyrektywy Rady 69/335/EWG. Zatem art. 7 Dyrektywy nie miał zastosowania w tej sprawie.
Podobnie orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku z dnia 21 czerwca 2011 r. I SA/Bd 206/11.
Tekst powstał na podstawie indywidualnej interpretacji podatkowej z dnia 19 stycznia 2012 roku, wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu (nr ILPB2/436-168/10/11-S/MK).