Korzystając z naszego ustawowego uprawnienia i aktywizując swoje działania na polu opiniowania projektów aktów prawnych, w ostatnim czasie zabraliśmy głos w konsultacjach publicznych dotyczących m.in. projektu wprowadzenia wspomnianej daniny solidarnościowej. Warto zasygnalizować na co zwróciliśmy uwagę.
W piśmie skierowanym do ustawodawcy Krajowa Rada Doradców Podatkowych wskazała na kwestie, które jej zdaniem w przedłożonym do zaopiniowania projekcie są niejasne, powodują kolizję z przepisami innych ustaw lub są wręcz negatywnie postrzegane przez samorząd doradców podatkowych. Rada zaproponowała ponowne pochylenie się nad projektem w celu rozwiązania tych kwestii, oferując jednocześnie swoją pomoc i chęć zaangażowania samorządu w dalszym toku prac. Mamy nadzieję, że na etapie prac senackich nasze uwagi zostaną zauważone.
Wątpliwości KRDP wzbudziły przede wszystkim skutki jakie będzie miało wprowadzenie ustawy i regulowanej nią instytucji daniny solidarnościowej na umowy międzynarodowe zawarte przez Polskę w sprawach unikania podwójnego opodatkowania. Państwo polskie będzie zmuszone uznać daninę solidarnościową za podatek dochodowy i jako taki zakomunikować go państwom, z którymi związane jest umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania. Skutkiem braku powiadomienia byłaby niemożność odliczenia daniny solidarnościowej w kraju rezydencji podatkowej, a zatem skutkiem byłyby dodatkowe koszty inwestycji zagranicznych w Polsce. Sama zresztą informacja o kolejnym podatku dochodowym będzie negatywnym sygnałem.
Duże wątpliwości KRDP wzbudziła również zmiana art. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie proponuje się dodanie wyrazów „oraz daninę solidarnościową”. Taka redakcja tego przepisu, powodowałaby konieczność zmiany nazwy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem wprowadzenie nowej instytucji (daniny solidarnościowej), sprawiłoby, że ustawa oprócz podatku dochodowego od osób fizycznych będzie regulowała kolejne – odrębne zagadnienie. W konsekwencji tej zmiany powstałby obowiązek zmiany kilkudziesięciu ustaw, gdzie zastosowano odesłanie do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, co zdaniem KRDP bez wątpienia samo w sobie stanowiłoby poważne naruszenie zasad techniki prawodawczej.
Kolejną kwestią, na którą zwróciła uwagę KRDP w swojej opinii jest naruszenie przez projektodawcę zasady sprawiedliwości opodatkowania z uwagi na fakt, iż dana czynność, dana aktywność ekonomiczna, dany przychód (dochód) może być w konkretnym przypadku opodatkowany daniną solidarnościową lub nie pomimo przekroczenia progu dochodowego wskazanego w projekcie, a teraz już akcie prawnym.
Istnieją poważne obawy, że regulacja narusza zasadę sprawiedliwości opodatkowania, wyrażoną w art. 84 w związku z art. 2 Konstytucji RP.
Art. 30h ust. 2 znowelizowanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 20 pkt 4 projektu) enumeratywnie wskazuje dochody uwzględniane przy obliczeniu podstawy opodatkowania. Przepis ten różnicuje opodatkowanie daniną solidarnościową w zależności od tego, jak dana osoba podlega opodatkowaniu innym podatkiem. Dla przykładu: osoba osiągająca dochody 250 tys. zł ze stosunku pracy oraz 800 tys. zł z działalności gospodarczej zapłaci daninę solidarnościową tylko wtedy, gdy przedsiębiorca nie wybrał ryczałtu ewidencjonowanego czy karty podatkowej. Podobnie jest w przypadku pożyczek – bowiem do podstawy opodatkowania wliczają się odsetki od pożyczek udzielane w ramach działalności gospodarczej, a nie wliczają się te udzielane poza działalnością gospodarczą na rzecz płatników PIT (np. na rzecz osób prawnych czy osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą), chociaż przedmiot opodatkowania jest ten sam (odsetki d pożyczki).
W konsekwencji powyższych zastrzeżeń, przepisy o daninie solidarnościowej nie są skierowane do osób osiągających wysokie dochody co można uznać za powszechne kryterium podlegania opodatkowaniu, ale do osób osiągających dochody z niektórych źródeł w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i na rzecz niektórych tylko kontrahentów – a nie znaczy to to samo, co dochody z niektórych źródeł czy niektórych aktywności ekonomicznych.
Polecamy: Komplet podatki 2019
Poza tym przepisy odnoszące podstawę opodatkowania do dochodu faworyzują osoby opodatkowane w sposób zryczałtowany, choć w wielu przypadkach zależy to od wyboru podatnika. Z uwagi na to, iż dana czynność, dana aktywność ekonomiczna, dany przychód (dochód) może być w konkretnym przypadku opodatkowany daniną solidarnościową lub nie pomimo przekroczenia progu dochodowego wskazanego w projekcie, projekt narusza zasadę sprawiedliwości opodatkowania.
Podkreślić należy, iż wybór zryczałtowanych form opodatkowania, z różnych zresztą motywacji, ustawodawca wprowadził dla podatku dochodowego od osób fizycznych, a nie dla daniny solidarnościowej. Zgodnie z art. 217 Konstytucji nakładanie danin publicznych oraz ustalanie podmiotów zwolnionych winno następować w drodze ustawy. Zgodnie z art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osób fizycznych naczelnik urzędu skarbowego może odmówić podatnikowi opodatkowania kartą podatkową. Jeżeli podatnik nie zgodzi się z tym stwierdzeniem, może wnieść odwołanie. Podatnik może jednak nie wnieść odwołania, a wtedy może w określonych przypadkach obowiązkowo znajdzie się w kręgu osób podlegających opodatkowaniu daniną solidarnościową. Na tym przykładzie można pokazać, iż opodatkowaniu daniną solidarnościową nie podlegają kategorie osób określone w ustawie, ale kategorie osób określone w dany sposób przez organ podatkowy w drodze decyzji indywidualnej dotyczącej innego podatku. Zatem opodatkowanie jedną daniną zależy od decyzji organu podatkowego, choć konstrukcja podatku stwierdza, iż opodatkowanie występuje pozornie z mocy ustawy.
Poza tym, biorąc pod uwagę powyższe w omawianym projekcie następuje faktyczne podwójne opodatkowanie, bowiem przedmiotem opodatkowania jest dokładnie przedmiot opodatkowania określonym innym podatkiem, i to jedynie w części podlegającej opodatkowaniu na określonych zasadach. W prawie polskim podwójne opodatkowanie nie jest zakazane w drodze przepisu rangi konstytucyjnej, może jednak naruszać konstytucję poprzez niestaranną legislację, właśnie np. poprzez wspólne ustalenie podstawy opodatkowania, czynione w sposób niekonsekwentny – jak w przypadku niniejszej regulacji
Wiesława Moczydłowska, Rzecznik Prasowy Krajowej Rady Doradców Podatkowych