Obecnie coraz bardziej deficytowym elementem rynku są właśnie zasoby ludzkie. Z tego powodu pracodawcy muszą się solidnie nagimnastykować, aby ich pozyskać, a potem utrzymać. Aby zapewnić sobie funkcjonowanie przedsiębiorstwa ściągani są pracownicy z różnych regionów czy nawet krajów.
Do świadczeń które najczęściej zapewniają pracodawcy czy zleceniodawcy są noclegi dla kadr, a także ponoszenie na ich rzecz kosztów przejazdów, transportu do miejsca świadczenia pracy czy zlecenia.
Noclegi dla zleceniobiorców - czy to dodatkowy przychód?
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje, iż za przychody z działalności wykonywanej osobiście uznaje się przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło. Jednocześnie art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawy o PIT) wskazuje, iż przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji pieniądze, wartości pieniężne lub wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Jednakże jak wielokrotnie podnoszono, otrzymane świadczenia, aby faktycznie można było je uznać za dodatkowy przychód powinny skutkować zwiększeniem majątku zleceniobiorcy (tj. zwiększeniem aktywów lub zmniejszeniem pasywów).
Co do zasady można byłoby zrozumieć argumentację organów podatkowych w sytuacjach, w których zleceniobiorca otrzymuje mieszkanie na własne potrzeby, w którym zamieszkuje z rodziną, w wybranym przez niego miejscu i warunkach. W takich sytuacjach wydaje się być oczywistym, że osiągałby dodatkowy przychód, ponieważ w przeciwieństwie do innych świadczeniobiorców nie ponosiłby kosztów mieszkania, kredytów etc. Jednak w sytuacji w której zleceniobiorca zamieszkuje w miejscu wskazanym przez zleceniodawcę, zakwaterowanie nie jest na jego wyłączność, i nie pełni rolę jego „naturalnego domu” ciężko się zgodzić z argumentacją organów podatkowych o dodatkowym przychodzie. Należy podkreślić, iż Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 8 lipca 2014 roku orzekł, iż zgodne z Konstytucją będą przepisy wskazujące definicję przychodów w ustawie o PIT rozumiane w ten sposób, że „inne nieodpłatne świadczenie” oznacza wyłącznie przysporzenie majątkowe o indywidualnie określonej wartości, otrzymane przez pracownika.
Kiedy świadczenia dla zleceniobiorców mogą stanowić dodatkowy przychód w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego?
Jak wskazano w uzasadnieniu do wyroku Trybunału Konstytucyjnego, zapewnienie dodatkowych świadczeń dla zleceniobiorców może stanowić ich dodatkowy przychód na bazie art. 13 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT jeżeli:
- zostały spełnione za zgodą pracownika, to jest skorzystał z nich w pełni dobrowolnie,
- zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść,
- korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów)
„Jak stwierdził Trybunał w uzasadnieniu wyroku, kryterium wyróżnienia nieodpłatnych świadczeń stanowiącym przychód pracownika musi być obiektywna ocena, czy świadczenie leżało w interesie pracownika, a jest tak wtedy, gdy stanowi ono realne przysporzenie majątkowe (korzyść), którego efekt jest uchwytny w jego majątku. Chodzi zatem o korzyści, które pracownik otrzymuje do własnej dyspozycji, którymi może swobodnie zarządzać i rozporządzać, przeznaczając je na zaspokojenie własnych potrzeb”
A jakie jest bieżące podejście organów podatkowych i sądów do zapewnienia noclegu zleceniobiorcy?
Okazuje się jednak, że obecnie organy podatkowe prezentują podejście, iż „wartość zapewnianych zleceniobiorcom nieodpłatnie noclegów stanowi dla tychże zleceniobiorców przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT – ze źródła przychodu, jakim jest działalność wykonywana osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy – podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym, od którego strona jest zobowiązana naliczać, pobierać i odprowadzać do właściwego urzędu skarbowego zaliczki na podatek dochodowy”.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z 17 maja 2017 roku I SA/Wr 44/17 nie zgodził się ze stanowiskiem organu i uznał, iż noclegi, które są zapewniane zleceniobiorcom nie są ponoszone w interesie zleceniobiorcy i gdyby nie konieczność wywiązania się z obowiązków wynikających z umowy– nie mieliby powodu do ponoszenia kosztu takich noclegów. Jednak wyrokiem II FSK 2724/17 z dnia 13 sierpnia 2019 roku Naczelny Sąd Administracyjny nie utrzymał stanowiska WSA i postawił tezę, iż wartość ponoszonych przez zleceniodawcę w ramach zawieranej umowy kosztów zakwaterowania oraz dowozu do miejsca wykonywania pracy stanowi dochód podlegający opodatkowaniu jako przychód z nieodpłatnych świadczeń.
Polecamy: PIT 2019. Komentarz
Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry
Jak należy zgodnie z przepisami wycenić nieodpłatne świadczenie?
Zgodnie z art. 11 ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nieodpłatne świadczenia należy wyceniać w zależności od rodzaju świadczenia i tak:
- jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia - według cen stosowanych wobec innych odbiorców;
- jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu;
- jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku - według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;
- w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
Jak wskazują przepisy w przypadku kiedy zapewniamy nocleg zleceniobiorcy, przychód winniśmy ustalić w kwocie stanowiącej równowartość czynszu jaki płacimy za lokal lub też potencjalnie płacilibyśmy w przypadku jego udostępnienia.
A kiedy doliczyć czynsz do przychodu? Zgodnie z przepisami powinniśmy doliczyć dodatkowy przychód w momencie otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika tego świadczenia.
Patrycja Kubiesa