Zasady ogólne
Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 6 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (dalej „pod. opłat. lok.”) obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia kolejnego miesiąca po dacie zdarzenia. Innymi słowy, jeżeli podatnik nabył nieruchomość w maju, wówczas obowiązek podatkowy powstaje w czerwcu. Powyższa zasada wydaje się prosta do interpretacji, jednak co w sytuacji, gdy podatnik nabywa niedokończoną inwestycję? Wyrok w dniu 5 września 2019 r. w podobnej sprawie wydał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie, sygn. I SA/Sz 127/19, który wskazał, że zasadniczo nabycie już istniejącego budynku (jego części) rozstrzyga o powstaniu obowiązku podatkowego.
Inna reguła obowiązuje w sytuacji, gdy obowiązek podatkowy związany jest z okolicznością istnienia budynku lub budowli albo ich części. W takim przypadku obowiązek podatkowy powstaje zasadniczo z dniem 1 stycznia roku następującego po roku, w którym budowa budynku lub budowli została zakończona albo rozpoczęto jej użytkowanie. Przepis ten budzi wiele kontrowersji w szczególności w zakresie momentu zakończenia budowy i rozpoczęcia użytkowania. Przykładowo WSA w Gliwicach w wyroku z 23 maja 2019 r., sygn. I SA/Gl 1334/18, wskazał, że przesądzającym momentem jest rozpoczęcie faktycznego użytkowania budynku, niezależnie od spełnienia formalnych kryteriów wynikających z prawa budowlanego.
Z kolei zgodnie z treścią art. 6 ust. 3 pod. opłat. lok. w sytuacji, gdy w trakcie roku podatkowego miało miejsce zdarzenie mające wpływ na wysokość podatku od nieruchomości, jak np. zmiana sposobu wykorzystania nieruchomości, podatek ulega odpowiednio podwyższeniu lub obniżeniu, poczynając od pierwszego dnia kolejnego miesiąca. Zmiana przeznaczenia może być różnego rodzaju. Przykładowo w ciągu roku może nastąpić zmiana z wynajmu mieszkalnego na wynajem nieruchomości na sklep, a później wynajem dla partii politycznej.
Co do zasady obowiązek podatkowy wygasa wraz z upływem miesiąca, w którym ustały okoliczności uzasadniające ten obowiązek. Jeżeli ma to miejsce w trakcie roku, obowiązek podatkowy określa się proporcjonalnie.
Obowiązki podatnika – osoby fizyczne
Jeżeli wystąpi jedna z powyższych sytuacji, niezbędne jest podjęcie przez podatnika odpowiednich działań. W przypadku podatku od nieruchomości inne regulacje obowiązują w zakresie osób fizycznych, inne w przypadku osób prawnych. W przypadku osób fizycznych – mają one 14 dni na zgłoszenie do właściwego organu podatkowego informacji o nieruchomości i obiektach budowlanych na formularzu IN-1. Termin liczy się od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających zmianę.
Należy zaznaczyć, że w takim zgłoszeniu podatnik powinien wskazać i ujawnić wszystkie niezbędne dane do ustalenia wysokości zobowiązania i to jego obowiązkiem jest aktualizowanie tych informacji w ciągu roku (wyrok WSA w Poznaniu z 19 września 2018 r., sygn. I SA/Po 615/18). Powyższe nie oznacza konieczności corocznego składania takich informacji, lecz jedynie w sytuacji wystąpienia okoliczności powodujących zmianę zasad opodatkowania. Po otrzymaniu informacji od podatnika organ podatkowy wyda decyzję w sprawie określenia wysokości podatku od nieruchomości. Warto zaznaczyć, że obowiązek ujawnienia wszystkich danych dotyczących nieruchomości jest bardzo istotny i powinien być skrupulatnie wypełniony przez podatnika, gdyż w niektórych sytuacjach może prowadzić do wydłużenia okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Przykładowo NSA w wyroku z 14 czerwca 2018 r., sygn. II FSK 3484/17, orzekł, że „okres przedawnienia prawa do ustalenia zobowiązania w podatku od nieruchomości może ulec przedłużeniu do 5 lat, w wypadku wystąpienia określonych uchybień realizacji obowiązków dokumentacyjnych podatnika, o których mowa w art. 68 § 2 pkt 1 i 2 Ordynacji podatkowej. Należy do nich nieujawnienie przez podatnika wszystkich danych niezbędnych do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego”.
Obowiązki podatnika – osoby prawne
Więcej obowiązków w związku z zaistnieniem zmiany w zakresie opodatkowania podatkiem od nieruchomości w trakcie roku mają osoby prawne, jednostki organizacyjne i spółki niemające osobowości prawnej.
W przypadku wystąpienia w ciągu roku zdarzenia powodującego wygaśnięcie lub powstanie obowiązku podatkowego podatnik będący osobą prawną powinien złożyć w ciągu 14 dni od daty zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie lub wygaśnięcie obowiązku deklarację na podatek od nieruchomości na dany rok. Ewentualnie, jeżeli zmiana dotyczyła np. przeznaczenia nieruchomości, podatnik powinien skorygować uprzednio złożone deklaracje. Ponadto zgodnie z zasadą samoobliczenia podatku występującą w przypadku osób prawnych, powinny one obliczyć i wpłacić na odpowiedni rachunek organu podatkowego należny podatek w terminie do 15 miesiąca (w styczniu do 31).
Polecamy: PODATKI 2020 – Komplet
Należy zaznaczyć, że w przypadku wystąpienia współwłasności nieruchomości pomiędzy osobą fizyczną i prawną zastosowanie znajdą reguły dotyczące osób prawnych. W takim przypadku nie ma znaczenia, czy grunt jest wykorzystywany pod działalność, czy nie, ponieważ zgodnie z wyrokiem WSA w Rzeszowie z dnia 9 maja 2019 r., sygn. I SA/Rz 1199/18, decydującym czynnikiem jest jego posiadanie (własność) przez osobę prawną.
radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec