Na samym początku wskażmy, że darowizna może zostać odwołana. Zgodnie z art. 898 § 1 Kodeksu cywilnego darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Jak natomiast wynika z art. art. 898 § 2 Kodeksu cywilnego od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu. Szczególnie istotny jest fakt stosowania w tym przypadku przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Powoduje to, że nie mamy do czynienia z ponownym przejściem własności przedmiotu darowizny pomiędzy darczyńcą a obdarowanym. Obdarowany staje się na skutek odwołania bezpodstawnie wzbogacony i musi zwrócić darczyńcy jego własność. Nie dochodzi zatem do ponownego przysporzenia po stronie podatnika odwołującego darowiznę.
W rezultacie nie powstają dla odwołującego żadne konsekwencje podatkowe ani na gruncie ustawy o podatku od darowizn ani też w ramach ustawy o PIT.
Jako potwierdzenie warto przywołać interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 25 sierpnia 2016 r., nr IBPB-2-1/4515-179/16-1/MD:
„Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawczyni wraz z mężem odwołała darowiznę i otrzymała jej zwrot. Przy czym - w związku ze śmiercią męża - zwrot nastąpił w całości na rzecz Wnioskodawczyni.
Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż skoro zgodnie z art. 1 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem enumeratywnie wymienionych czynności prawnych, to odwołanie darowizny - jako nie objęte zakresem ustawy - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Zatem po stronie Wnioskodawczyni nie powstał obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn w związku z otrzymanym zwrotem darowizny.”
Natomiast w kontekście podatku PIT sięgnijmy do interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 23 sierpnia 2016 r., nr ITPB2/4511-519/16-3/TJ:
„Z zacytowanych przepisów wynika uprawnienie darczyńcy do odwołania wykonanej już darowizny. Od dnia odwołania darowizny wykonanej obdarowany jest zobowiązany do zwrotu przedmiotu darowizny zgodnie z przepisami o bezpodstawnym wzbogaceniu. Obdarowany jest zobowiązany do zwrotu przedmiotu darowizny w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jego wartości. Odwołanie darowizny wywołuje bowiem zasadniczo skutki na przyszłość.
Skoro więc na podstawie przepisów o odwołaniu darowizny obdarowanego, który wykazał się wobec darczyńców rażącą niewdzięcznością, uważa się za bezpodstawnie wzbogaconego, to uznać należy, że wykonanie przez niego obowiązku świadczenia zwrotnego na rzecz darczyńcy jest niejako przywróceniem stanu sprzed dokonania przysporzenia na jego rzecz. W takim przypadku nie można uznać, że nabywając zwrotnie do swojego majątku wcześniej darowane świadczenie darczyńca uzyskuje przysporzenie majątkowe mieszczące się w kategorii przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Na skutek dokonanego zwrotu stan majątku darczyńcy - pomniejszony w momencie dokonania darowizny - powraca do stanu sprzed zawarcia umowy przysparzającej na rzecz innego podmiotu (umowy darowizny).
W świetle przedstawionych wyjaśnień oraz zacytowanych przepisów prawa uznać należy, że zwrot przez syna Wnioskodawcy na Jego rzecz - w związku ze złożeniem oświadczenia o odwołaniu darowizny na skutek rażącej niewdzięczności obdarowanego - kwoty darowizny nie wywoła dla Wnioskodawcy żadnych skutków w podatku dochodowym od osób fizycznych.”
W świetle powyższego należy uspokoić wszelkich podatników odwołujących darowiznę – w związku z takim odwołaniem i zwrotem środków pieniężnych nie powstają żadne obowiązki podatkowe.
Marcin Sądej
Polecamy: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej