Za najważniejsze zmiany należy uznać te, które wprowadziły dwa tryby penalizacji za działania polegające na wystawianiu i posługiwaniu się nierzetelnymi fakturami.
W myśl art. 62 § 2 kodeksu karnego skarbowego (kks) karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności na czas ponad roku (bądź obu karom łącznie), podlega ten kto wystawia fakturę w sposób nierzetelny albo taką fakturą się posługuje. Powyższy, podstawowy tryb ma zastosowanie w sytuacji, gdy kwota podatku wynikająca z faktury przewyższa kwotę 12-krotności minimalnego wynagrodzenia (tj. ponad 22 000 zł). Tryb uprzywilejowany, uregulowany w art. 62 § 2a kks, dotyczy faktur na kwoty poniżej małej wartości (tj. odpowiadającej 12-krotności minimalnego wynagrodzenia). W trybie uprzywilejowanym, ze względu na mniejszą wartość potencjalnego uszczuplenia, może być wymierzona kara pozbawienia wolności do roku. W obu więc przypadkach najsurowszą karą będzie pozbawienie wolności.
Dodać należy, że wprowadzono również odpowiedzialność karną za wykroczenia skarbowe polegające na złożeniu deklaracji i informacji podsumowujących z pominięciem środków komunikacji elektronicznej, w przypadkach wymaganych przez ustawę VAT.
Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz
W tym miejscu trzeba wskazać, że w Ministerstwie Sprawiedliwości trwają również prace nad kolejną zmianą przepisów karnych w zakresie przestępstw polegających na wyłudzaniu VAT. W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów poinformowano, że "Jednym z celów zmian jest zaostrzenie polityki karnej w zakresie odpowiedzialności karnoskarbowej poprzez obostrzenie odpowiedzialności karnej przy przestępstwach skarbowych skutkujących uszczupleniem należności podatkowych dużej wartości, wprowadzenie możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności karnej w niektórych przypadkach przygotowania do popełnienia przestępstw skarbowych, podniesienie najniższej liczby stawek dziennych możliwych do wymierzenia przy orzekaniu kary grzywny, jak również powiązanie stawek z minimalnym wynagrodzeniem oraz rozszerzenie możliwości przepadku przedmiotów pochodzących z przestępstwa".
Na zakończenie warto również wspomnieć o rządowym projekcie zmian w kodeksie karnym, który procedowany jest obecnie w Sejmie. Mianowicie, nowym przestępstwem, które pojawi się kodeksie karnym, jest tworzenie i posługiwanie się podrobioną fakturą w okolicznościach mających znaczenie dla określenia / zwrotu należności publicznej.
W praktyce osoba odpowiedzialna za prowadzenie ksiąg może podlegać karze, gdy dla potrzeb rozliczenia podatku zaewidencjonuje fakturę, do której nie miała pewności co do jej rzetelności. Za nierzetelne uznaje się faktury, które nie odzwierciedlają rzeczywistości tj. (i) zostały wystawione przez podmiot nieistniejący, (ii) stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane, (iii) podają kwoty niezgodne z rzeczywistością, (iv) potwierdzają czynności pozorne.
Powyższe wprowadzone i planowana zmiany, powinny skłonić podatników do zweryfikowania w firmie (bądź wprowadzenia, jeśli jeszcze takich nie ma) procedur rozliczania VAT.
Takie procedury powinny określać zakres czynności oraz osoby odpowiedzialne m.in. za:
- kwalifikowanie i dekretowanie faktur jako rzetelnych,
- wysyłanie elektronicznie deklaracji,
- weryfikację kontrahentów,
- zbieranie dowodów wykonania usług / dostaw towarów.
Pozostaje mieć nadzieję, że dochowanie należytej staranności w tym zakresie pozwoli na zminimalizowanie ryzyka odpowiedzialności karnej.
Autor: Urszula Płusa-Szpadzik, Starszy Konsultant w Zespole doradztwa podatkowego Accreo