Ceny transferowe ciągle pod lupą „skarbówki”
Zainteresowanie organów podatkowych poziomem rynkowości cen stosowanych w transakcjach między powiązanymi podmiotami od kilku lat sukcesywnie rośnie. Intensywnie zwiększa się liczba kontroli podejmowanych w obszarze cen transferowych (TP), jak również zakres dokumentacyjnych i sprawozdawczych wymogów. Do końca września br. wielu podatników po raz pierwszy miało obowiązek złożyć nowy formularz TPR, którego wypełnienie niejednokrotnie przysparzało sporych praktycznych trudności.
Organy skarbowe stają się coraz bardziej wyspecjalizowane w zakresie TP dysponując profesjonalnymi narzędziami analizy porównawczej oraz dobrze wyszkoloną kadrą. Z tego względu podatnicy muszą dobrze przygotować się do dyskusji z fiskusem i upewnić, że urzędowe obowiązki zostały należycie wypełnione. Wnikliwa analiza przyjętych warunków transakcji oraz wewnętrzne procedury compliance to pierwsze kroki, które należy podjąć w celu realizacji obowiązków z zakresu transfer pricing. Biorąc pod uwagę planowane na 2021 r. zmiany legislacyjne w tym obszarze (m.in. rozszerzony obowiązek dokumentowania transakcji z podmiotami z „rajów podatkowych”) ciągłe aktualizowanie wiedzy i wsparcie doświadczonych praktyków będzie nieocenione.
Fiskus będzie kwestionował transakcje i restrukturyzacje
Przed kilkoma tygodniami Ministerstwo Finansów zaprezentowało projekt przepisów służących uszczelnieniu przepisów w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych oraz zwalczaniu działań stanowiących w ocenie resortu formę optymalizacji podatkowej. Zamiar opodatkowania spółek komandytowych i jawnych podatkiem CIT, nałożenie na spółki „nieruchomościowe” obowiązku poboru podatku z tytułu zbycia udziałów przez jej wspólników czy zablokowanie obniżania należnego podatku dzięki przejęciu spółki ze stratą jednoznacznie wskazuje jakie operacje są w ocenie fiskusa „podejrzane” i wymagają weryfikacji od razu, zatem jeszcze przed wejściem w życie zapowiadanych zmian ustawowych.
Jakkolwiek niekorzystne dla spółek przepisy znajdują się dopiero na etapie prac legislacyjnych, organy podatkowe w aktualnym stanie prawnym dysponują już potężną bronią, która umożliwia im opodatkowanie pozornie neutralnych transakcji i czynności podjętych przez podatników. Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania uregulowana w art. 119a Ordynacji podatkowej pozwala bowiem na kwestionowanie podjętych działań jako aktywności sztucznych, ukierunkowanych jedynie na osiągnięcie korzyści podatkowych, pozbawionych gospodarczego uzasadnienia. W takiej sytuacji organ będzie wywodził skutki podatkowe danej operacji, tak jakby dokonano czynności odpowiedniej, której podatnik mógłby dokonać nie kierując się motywacjami podatkowymi. Prawdopodobne jest również wszczęcie przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej postępowanie w przedmiocie unikania opodatkowania. Przepisy dotyczące klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania są bowiem bardzo niejednoznaczne i pozostawiają organom podatkowym szerokie pole do działania, co nieuchronnie prowadzi do wieloletniego sporu z fiskusem.
Konsekwencje podatkowe zakwestionowania operacji
Przekształcenia i przejęcia spółek, jak również inne restrukturyzacyjne operacje gospodarcze mogą być zatem już teraz kwestionowane przez fiskusa, a w razie uznania ich za czynności sztuczne oraz nieposiadające ekonomicznego uzasadnienia - objęte należną daniną wraz z odsetkami. Nie można także wykluczyć zainicjowania przez organy postępowań karnoskarbowych.
Istnieje znaczne ryzyko, że nawet podatnicy, którzy w obliczu doniesień prasowych na temat opodatkowania CIT spółek komandytowych postanowili przekształcić je np. w spółki jawne mogą spotkać się z zarzutem podjęcia działań zmierzających jedynie do osiągnięcia korzyści podatkowych. Z tego samego względu można kwestionować przekształcenia spółek z o.o. w komandytowe (ze spółką z o.o. w roli komplementariusza) dokonane w ubiegłych latach, gdyż w wielu wypadkach motywacje podatkowe były kluczowymi, jeśli chodzi o wybór tej formy prowadzenia działalności gospodarczej. Znane są już również przypadki odmowy wydania przez Szefa KAS opinii zabezpieczającej w zakresie przekształcenia spółki kapitałowej w osobową, z uwagi na fakt, iż takie działanie służy uzyskaniu korzyści podatkowej (w tym braku podwójnego opodatkowania, które de facto występuje w przypadku dochodu spółki z o.o.).
Z powyższych względów warto zadbać o biznesowe, udokumentowane uzasadnienie podjętych działań, jak również gruntowne zaplanowanie przyszłych operacji. Dobrym pomysłem będzie niewątpliwie wystąpienie z wnioskiem o wydanie przyznających podatnikom urzędową ochronę: interpretacji indywidualnej prawa podatkowego lub opinii zabezpieczającej Szefa KAS. Kluczową kwestią jest przemyślane i precyzyjne opisanie we wniosku zamierzonej operacji, tak aby w razie konfrontacji z fiskusem nie spotkać się z zarzutem, iż stan faktyczny objęty stanowiskiem organu odbiega od rzeczywistości, a w konsekwencji nie korzysta z ochrony. Pocieszającym może być fakt, że w dniu 22 września 2020 r. Szef KAS wydał opinię zabezpieczającą o sygn. DKP3.8011.3.2020, w której uznał, że skomplikowana, wielostopniowa operacja przekształcenia spółki w związku z przygotowaniem jej do wejścia na giełdę nie stanowi próby unikania opodatkowania, jakkolwiek pewne korzyści podatkowe w odniesieniu do niej wystąpiły.
Przygotuj się na kontrole w zakresie podatków i subwencji
Często zmieniające się przepisy podatkowe, w wielu wypadkach niejasne i pozostawiające pole do swobodnej interpretacji, narażają podatników na pułapki, które z pewnością chętnie wykorzystają kontrolerzy skarbowi. Mnogość sprawozdawczych obowiązków (np. raportowanie schematów podatkowych) dodatkowo dostarcza organom fiskusa bezcennej wiedzy służącej typowaniu podatników do kontroli.
Należyta staranność
Prawidłowe rozliczanie należności podatkowych oraz znajomość obowiązujących regulacji to nie jedyne kwestie, o które powinni zadbać przedsiębiorcy. W ostatnich latach coraz większego znaczenia nabiera również wypracowanie w firmie procedur należytej staranności oraz wewnętrznej kontroli dotyczącej wypełniania stricte fiskalnych, jak również okołopodatkowych obowiązków. Nie ulega wątpliwości, że w wielu przypadkach zastosowanie się do tego rodzaju procedur może uwolnić od odpowiedzialności karnej i karnoskarbowej członków zarządu , jak również osoby odpowiedzialne za rozliczenia finansowe spółki. Kluczową kwestią jest, aby takie wewnętrzne „dobre praktyki” były rzeczywiście wdrażane, nie będąc jedynie „papierową” metodyką. Mając na uwadze, iż przedmiotem intensywnych kontroli fiskusa w dalszym ciągu pozostaje tematyka „karuzel” VAT-owskich, opracowanie procedur weryfikacji kontrahentów i należytego dokumentowania transakcji z nimi nabiera szczególnego znaczenia. Podobne mechanizmy przydadzą się również w procesie zarządzania płatnościami za usługi objęte „podatkiem u źródła” (w tym weryfikacji beneficjenta rzeczywistego płatności) oraz kalkulacji limitu zaliczenia w koszty uzyskania przychodów wydatków wymienionych w art. 15e ustawy o CIT. Warto zadbać o aktualizację wiedzy z zakresu przepisów podatkowych oraz rachunkowości organizując np. szkolenia dla pracowników z obszaru finansów i kadry zarządzającej.
Zobowiązania podatkowe bliskie przedawnienia szczególnie interesują fiskusa
Szczególnie intensywnych działań weryfikacyjnych ze strony organów skarbowych należy spodziewać się w odniesieniu do należności podatkowych, co do których zbliża się termin ich przedawnienia. Nie należy być zaskoczonym, że w celu „kupienia” sobie czasu urzędnicy zainicjują postępowanie karnoskarbowe, co pozwoli im na zawieszenie biegu przedawnienia. Jakkolwiek Naczelny Sąd Administracyjny niedawno krytycznie ocenił takie instrumentalne działania, bez podejmowania w ich toku realnych czynności procesowych, nie ulega wątpliwości, że organy w dalszym ciągu będą w ten sposób „ratować się” przed przedawnieniem.
Pomoc w dobie ‘lockdown’u’ zostanie rozliczona
Przedsiębiorcy, którzy uzyskali wsparcie i dofinansowanie z Polskiego Funduszu Rozwoju oraz Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w dalszym ciągu powinni spodziewać się kontroli w zakresie prawa do otrzymania pomocy oraz prawidłowego jej rozliczenia. Weryfikacji podlegać będzie z pewnością uprawnienie do jego uzyskania (m.in. status małego lub średniego przedsiębiorcy, spadek obrotów gospodarczych) oraz właściwe rozdysponowanie środków.
Warto skorzystać z pomocy pełnomocnika
Zbliżający się koniec roku oraz fatalny stan finansów publicznych pozwalają przypuszczać, że działania kontrolne ze strony organów podatkowych będą się tylko nasilać. Możliwe działania fiskusa to nie jedynie kontrola podatkowa, ale również czynności sprawdzające, kontrole krzyżowe wobec kontrahentów czy kontrola celno-skarbowa, którą naczelnik urzędu celno-skarbowego może wszczynać bez zawiadomienia podatnika. Trzeba zatem zadbać o to, aby na bieżąco monitorować i odpowiednio, w sposób merytoryczny, reagować na korespondencję kierowaną przez organy skarbowe do podatnika.
Warto powierzyć prowadzenie spraw podatkowych przedsiębiorstwa pełnomocnikowi doskonale zaznajomionemu z sytuacją finansową firmy, jak również z jej historią podatkową i kontekstem gospodarczym przeprowadzanych operacji. Dzięki temu w kontaktach z fiskusem możliwe będzie podjęcie spójnych działań umożliwiających sprawne i pomyślne zakończenie danego postępowania. Dobrym rozwiązaniem będzie z pewnością przeanalizowanie już dokonanych rozliczeń oraz rozważenie ich korekty, tak aby nie wikłać się w wieloletni i kosztowny spór sądowoadministracyjny. Problematyczne kwestie podatkowe można z kolei przedyskutować na przyszłość z doświadczonym ekspertem, który pomoże oszacować ryzyko możliwego zakwestionowania prawidłowości deklaracji, a w konsekwencji konfrontacji z urzędnikami.
Autor: Jakub Jaroń doradca podatkowy
Kancelaria Empirium