Podstawą do żądania przez organ podatkowy zaspokojenia wierzytelności podatkowej z majątku współmałżonka przedsiębiorcy jest występowanie pomiędzy nimi wspólności majątkowej.
Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe osób pozostających w związku małżeńskim dotyczy bowiem całego majątku przedsiębiorcy, a zatem zarówno majątku odrębnego, jak i tego, którego dorobił się razem ze współmałżonkiem. Pociągnięcie do odpowiedzialności następuje bez konieczności wydania przez organ decyzji.
Podpisanie intercyzy nie musi zwalniać z odpowiedzialności
Nierzadko zdarza się, że wynikająca z zawarcia związku małżeńskiego wspólność majątkowa zostaje ograniczona. Może to nastąpić poprzez podpisanie przez współmałżonków intercyzy, może także dojść do zniesienia ustawowej wspólności majątkowej decyzją sądu.
Poza tym wspólność ustaje w związku z orzeczeniem separacji współmałżonków lub w przypadku ubezwłasnowolnienia współmałżonka. W takich wypadkach organ podatkowy będzie mógł ściągnąć z majątku współmałżonka tylko tę zaległość podatkową, która powstała przed dniem wyłączenia, zniesienia lub ustania wspólności majątkowej, tj. np. przed dniem zawarcia intercyzy czy uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji.
Fiskus może jednak dochodzić swoich należności tylko z tego, co wchodziło do majątku wspólnego przed dniem ustania wspólności majątkowej, czyli np. przed zawarciem tej umowy. Nie stanowi przy tym przeszkody to, że jest to już majątek osobisty małżonka.
Nowe deklaracje VAT od kwietnia 2013: VAT-7, VAT-7K, VAT-7D, VAT-8 i VAT-9M
Zmiany w VAT od 1 kwietnia 2013 r. - wyjaśnienia Ministerstwa Finansów
Kasy fiskalne po 1 kwietnia 2013 r.
Współdziałanie w prowadzeniu firmy
Warto jednak pamiętać, że w sytuacji, w której nastąpiło ograniczenie wspólności majątkowej w jakiejkolwiek opisanej powyżej formie, ale żona bądź mąż przedsiębiorcy współdziałają z nim w prowadzeniu działalności gospodarczej i osiągają z tego tytułu korzyści, będą odpowiadać za zaległości podatkowe firmy solidarnie z przedsiębiorcą całym swoim majątkiem.
Dotyczy to jednak tylko tych zaległych zobowiązań, które powstały w okresie, w którym żona lub mąż stale współdziałali w wykonywaniu działalności.
Zapłacić może i były współmałżonek
Odpowiedzialność całym swoim majątkiem solidarnie z przedsiębiorcą ciąży także na rozwiedzionym współmałżonku, choć w ograniczonym zakresie. Chodzi tu bowiem wyłącznie o długi podatkowe powstałe w czasie trwania wspólności majątkowej i to tylko do wysokości wartości przypadającego byłemu współmałżonkowi udziału w majątku wspólnym. Odpowiedzialność ta nie obejmuje natomiast:
- podatków niepobranych oraz pobranych, ale niewpłaconych przez płatników lub inkasentów,
- odsetek za zwłokę oraz kosztów egzekucyjnych powstałych po dniu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie.
Dodatkowo warto pamiętać, że w tym przypadku organ podatkowy, zanim wystąpi o egzekucję zaległości podatkowej z majątku byłego współmałżonka, musi wydać decyzję w tej sprawie. Ma na to 5 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym powstała zaległość podatkowa.
Katarzyna Miazek,
Adam Bujalski, księgowy