Spółka cywilna jako podatnik VAT. Co wynika z ustawy o VAT?
Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami tego podatku są nie tylko osoby prawne i osoby fizyczne, ale również jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej. Przykład takiego podatnika stanowi spółka cywilna wykonująca samodzielnie działalność gospodarczą jako jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej.
Co do zasady spółka cywilna jest wyłącznie umową zawartą między wspólnikami, którzy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Tym samym nie można przypisać jej odrębnej podmiotowości. Brak owej podmiotowości prawnej nie stoi jednak na przeszkodzie nadaniu na gruncie ustawy o VAT spółce cywilnej szczególnego statusu odrębnego podatnika. W praktyce przyznanie spółce cywilnej statusu podatnika podatku VAT umożliwia jej wystawianie faktur, ewidencjonowanie sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej, czy też odliczanie podatku naliczonego. Na gruncie przywołanej ustawy spółka cywilna działa posługując się własnym numerem identyfikacji podatkowej NIP, nadanym przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego, odmiennym od numerów wspólników.
Jaka nazwa spółki cywilnej na fakturach?
Wątpliwości budzi natomiast kwestia obowiązku wskazywania na fakturach dotyczących spółki cywilnej pełnej nazwy zawierającej imiona i nazwiska jej wspólników. W ocenie organów podatkowych jest to konieczne.
Zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o VAT faktura powinna zawierać imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy wraz z numerem, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku. Na gruncie przepisów o VAT podatnikiem podatku VAT jest spółka cywilna, a nie jej poszczególni wspólnicy. Przywołany przepis nie wyklucza zatem posługiwania się samą nazwą spółki cywilnej.
Organy podatkowe w wydawanych interpretacjach podatkowych konsekwentnie wskazują, jednakże, iż nazwa spółki cywilnej umieszczana na fakturze powinna zawierać imiona i nazwiska wszystkich jej wspólników. Pomimo przyjęcia fikcji prawnej zgodnie z którą spółka cywilna na gruncie ustawy o VAT posiada własny byt prawny.
Jak wskazuje Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 5.09.2022 r. (nr 0114-KDIP1-3.4012.376.2022.1.KP): „Przez pełną nazwę spółki cywilnej należy rozumieć nazwę spółki wraz z imionami i nazwiskami jej wspólników. Powyższe wynika przede wszystkim z faktu, że spółka cywilna nie jest w świetle obowiązujących przepisów przedsiębiorcą i nie ma prawa posługiwania się własną firmą. Może jedynie posługiwać się nazwą, która w obrocie gospodarczym stanowi jej wyróżnik. Nazwa z kolei powinna wskazywać w sposób wyraźny i jednoznaczny przedsiębiorców działających w takiej właśnie formie. […] Prawidłowe oznaczenie spółki cywilnej składa się więc z wymienienia jej wszystkich wspólników i dodania wzmianki o spółce cywilnej. W ten sposób oznaczenie pozwala uniknąć posługiwania się nazwą spółki, która nie wskazywałaby, jacy faktycznie wspólnicy (podmioty prawa cywilnego) tj. osoby fizyczne lub osoby prawne są stronami stosunków prawnych wynikających z działalności gospodarczej z udziałem spółki.”
Stanowisko to w praktyce jest kwestionowane, z uwagi na fakt, że przepisy nie określają wprost, co stanowi nazwę czy firmę spółki cywilnej. Wydawane przez Naczelny Sąd Administracyjny orzeczenia wskazują przy tym na możliwość posługiwania się skróconą wersją. W wyroku z 14.09.2010 r. (sygn. akt I FSK 1443/09) NSA stwierdził, iż: „Wybór prawodawcy zadecydował o tym, że pozostawił on w płaszczyźnie podatkowej status spółki cywilnej jako samodzielnego podatnika. W takim więc zakresie de facto uznał ją za odrębny podmiot, przyznając temu właśnie podmiotowi określoną sferę własnych uprawnień i obowiązków. Stąd jego własna identyfikacja podatkowa i jego własne funkcjonowanie jako podatnika podatku VAT. […] Nazwa spółki cywilnej jako podatnika nie musi więc uzewnętrzniać imion i nazwisk wspólników ją tworzących. Dane ich dotyczące, w tym NIP każdego ze wspólników spółki cywilnej, zawiera zgłoszenie identyfikacyjne (albo aktualizacyjne) takiej spółki. Dzięki temu organy podatkowe dysponują zarówno danymi samego podatnika - spółki cywilnej, jak i danymi wszystkich wspólników spółki cywilnej i w zależności od potrzeb odpowiednio z nich korzystają (np. w postępowaniu o orzekaniu w przedmiocie odpowiedzialności podatkowej wspólników spółki cywilnej)”.
Nie zmienia to jednak faktu, że ze względów profilaktycznych warto wskazywać pełną nazwę określającą imiona i nazwiska wspólników na fakturach wystawianych przez spółki cywilne oraz spółkom cywilnym.
Kamila Gancarz, konsultant podatkowy w Taxeo Komorniczak i Wspólnicy sp. k.