29 września 2022 roku zapadł przełomowy wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. TSUE zinterpretował przepisy Dyrektywy UE w sprawie VAT odnośnie warunków, jakie muszą być spełnione, aby można było uznać za fakturę - umowę zawartą na piśmie.
Czy umowa może być uznana za fakturę w świetle przepisów dot. VAT?
Wyrok TSUE został wydany na skutek pytania prejudycjalnego skierowanego przez słoweński sąd najwyższy w sprawie Reiffeisen Leasing przeciwko Republice Słowenii (sprawa C-235/21).
Sprawa dotyczyła spółki, która zawarła z bankiem umowę zbycia nieruchomości i leasingu zwrotnego. Zgodnie z postanowieniami umowy, bank zobowiązał się nabyć nieruchomość za określoną cenę. Natomiast spółka do płacenia bankowi miesięcznych rat leasingowych, aż do pełnej spłaty wartości nieruchomości. W umowie wskazano kwotę VAT. Natomiast nie została wystawiona faktura VAT i nie został z tego tytułu rozliczony podatek. Słoweńska spółka odliczyła VAT, wskazując, iż zawarta umowa stanowiła w rzeczywistości fakturę VAT.
Powyższe zostało jednak zakwestionowane przez organy podatkowe. Doprowadziło to do sporu przez sądem, a w konsekwencji do wystąpienia z pytaniem prejudycjalnym do TSUE w zakresie ustalenia, czy umowa zawarta przez dwóch podatników VAT, której przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, w świetle Dyrektywy VAT może zostać uznana za fakturę. Zgodnie z jej postanowieniami, każda osoba, która wykazuje VAT na fakturze, jest zobowiązana do jego zapłaty.
TSUE: umowa może być uznana za fakturę jeżeli zawiera wszystkie informacje niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia VAT
Teza wyroku TSUE z 29 września 2022 roku (sprawa C-235/21):
Artykuł 203 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że: umowę zbycia i leasingu zwrotnego, po zawarciu której strony nie wystawiły faktury, można uznać za fakturę w rozumieniu tego przepisu, w przypadku gdy umowa ta zawiera wszystkie informacje niezbędne do tego, by organ podatkowy państwa członkowskiego mógł ustalić, czy materialne przesłanki prawa do odliczenia podatku od wartości dodanej zostały w danym wypadku spełnione, czego zbadanie należy do sądu odsyłającego.
W omawianej sprawie TSUE orzekł, że dany dokument może zostać uznany za fakturę, jeśli zostaną spełnione określone przesłanki.
Pierwszą z nich jest to, by dokument zawierał wskazanie kwoty podatku VAT.
Drugą przesłanką jest to, by dokument zawierał informacje, które są niezbędne do ustalenia przez organy podatkowe, czy dokument zawiera obowiązkowe elementy faktury, które są konieczne do tego, by organ podatkowy mógł ustalić, czy materialne przesłanki prawa do odliczenia podatku VAT przez nabywcę zostały spełnione. Co istotne, drugi z warunków uznaje się za spełniony, nawet jeśli podatnicy nie spełnili niektórych wymogów formalnych.
Co wynika ze stanowiska Trybunału? Jeżeli powyższe warunki zostaną spełnione, sprzedawca jest zobowiązany do zapłaty podatku, nawet jeżeli dana transakcja nie została w sposób prawidłowy udokumentowana. Nabywca z kolei, będzie miał prawo do odliczenia VAT, pomimo niewłaściwego udokumentowania tej transakcji.
Oznacza to, że umowa, w której została wskazana kwota podatku VAT oraz podstawowe elementy danej transakcji, może zostać zakwalifikowana jako faktura.
Konkluzje z wyroku TSUE a KSeF
W kontekście analizowanego wyroku warto zwrócić uwagę na obligatoryjne e-fakturowanie. Zgodnie z którym wystawianie i odbieranie faktur za pośrednictwem KSeF, zacznie obowiązywać w Polsce od 1 lipca 2024 roku.
W Krajowym Systemie e-Faktur będą mogły jedynie być wystawiane faktury ustrukturyzowane, zgodne ze schemą opracowaną przez Ministerstwo Finansów. Jednocześnie, podatnik nie będzie mógł odliczyć podatku VAT naliczonego z innych dokumentów, niż takie faktury ustrukturyzowane. W rezultacie, żaden inny niż faktura dokument (w tym, jak wynika z wyroku TSUE, umowa) nie będzie dawał podstawy do odliczenia VAT naliczonego.
Aleksandra Grabarczyk, Doradca podatkowy w Zespole Doradztwa Podatkowego Mariański Group