W ostatnich latach w orzecznictwie wykształciło się stanowisko, zgodnie z którym podatnik w przypadku nabycia usług niematerialnych (np. reklamowych, marketingowych, prawnych) – w celu skorzystania z prawa do odliczenia VAT – ma obowiązek udokumentować wykonanie tych usług, tj. przedstawić dowody ich wykonania. NSA w wyroku sygn. akt I FSK 1175/16 stwierdził, że organy podatkowe słusznie odmówiły podatnikowi prawa do odliczenia wobec dowodów przedłożonych przez podatnika, które nie były wystarczające dla udowodnienia wykonania usługi (podobne stanowisko w wyroku I FSK 2043/14).
Polecamy: VAT 2019. Komentarz do zmian od 1 września 2019 r.
Polecamy: VAT Zmiany od 1 września i 1 listopada 2019 r.
Początek nowego
Z przedstawionym stanowiskiem nie zgodził WSA w Gliwicach, który uznał, że nie mają oparcia ani w przepisach ogólnego prawa podatkowego, ani w unormowaniach z zakresu podatku od towarów i usług poglądy, że na stronie postępowania podatkowego ciąży obowiązek posiadania materialnych dowodów potwierdzających wykonanie poszczególnych usług niematerialnych. Idąc dalej stwierdził, że nie istnieje ograniczenie pozwalające organom podatkowym w toku postępowania oprzeć rozstrzygnięcie jedynie na tym, że podatnik nie przedstawił wystarczających materialnych dowodów na wykonanie usługi. Przeciwnie, to na organach podatkowych spoczywa ciężar dowodzenia i to one są zobowiązane do ustalenia prawdy obiektywnej, do której powinny dążyć wszelkimi środkami dowodowymi.
Wyrok bardzo ważny, bo kwestionujący dotychczasową praktykę organów, ale i linię orzeczniczą. Podważa stanowisko, które wprost lub pośrednio uzależnia prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących świadczenie usług niematerialnych od dodatkowego udokumentowania ich wykonania. Rygorystyczne podejście nie ma oparcia w przepisach prawa podatkowego, a wręcz stoi w sprzeczności z przewidzianą w ordynacji podatkowej zasadą prawdy obiektywnej i zasadą swobodnej oceny całokształtu zebranego materiału dowodowego.
Ciężar dowodu po stronie organów
Powszechnym zjawiskiem jest, że organy podatkowe często próbują przenieść na podatnika ciężar dowodu, wskazując że same nie mogą mieć wiedzy na temat istniejących dowodów potwierdzających wykonanie usług. W komentowanym wyroku sąd jasno stwierdził, iż wobec braku materialnych dowodów administracja skarbowa powinna podjąć trud ustalenia prawdy obiektywnej poprzez poszukiwanie innych, dostępnych w danych okolicznościach dowodów.
Podsumowując
Wyrok WSA w Gliwicach z 18 lipca 2019 r. (sygn. akt I SA/Gl 448/19) odnosi do istotnej kwestii bezpodstawnego żądania przez organy podatkowe dowodów tam, gdzie nie jest to prawnie uzasadnione. Działania urzędów skarbowych wychodzące poza ramy przepisów prawnych nie dotyczą oczywiście wyłącznie dokumentowania usług niematerialnych. Wyjątkowo często w ramach czynności sprawdzających wykraczają poza ich ustawowy zakres i zamiast żądać od kontrahentów podatnika wyłącznie przedstawienia dokumentów, żądają nawet złożenia pisemnych wyjaśnień. Liczą na niewiedzę kontrahentów, że przy okazji otrzymania dokumentów uzyskają również inne dodatkowe informacje.
Czekając na kolejne podobne wyroki mimo wszystko zalecałbym gromadzenie przez podatników dodatkowych (obok faktury) dokumentów, potwierdzających wykonanie usługi niematerialnej. Czas pokaże czy komentowany wyrok stanie się początkiem nowej linii orzeczniczej.
Artykuł pochodzi z bloga kontrolapodatkowa.pl