Dobrowolne opłaty za toalety a VAT
Z uwagi na fakt, że między Spółką a osobą korzystającą z toalety nie dochodzi do zawarcia żadnej umowy (korzystanie jest bezpłatne, środki pieniężne są wpłacane dobrowolnie, środki pieniężne są wpłacane w dobrowolnej wysokości) otrzymane przez Państwa środki pieniężne nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jako wynagrodzenie z tytułu odpłatnego świadczenia usług. Między stronami nie zachodzi bowiem stosunek prawny, w ramach którego wpłacona kwota odpowiadałaby realnej wartości świadczenia.
Wobec powyższego w zaistniałej sytuacji otrzymane przez Wnioskodawcę środki pieniężne wpłacone przez klientów dobrowolnie nie stanowią zatem płatności z tytułu świadczenia usług, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i nie będą więc podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Takie stanowisko zajął Dyrektor Krajowej Administracji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 14 września 2021 roku, sygn. 0111-KDIB3-1.4012.516.2021.2.ICZ.
Kiedy świadczenie usług podlega opodatkowaniu VAT?
Dyrektor KIS wyjaśnił, że z treści art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wynika, że dostawa towarów i świadczenie usługi co do zasady podlegają opodatkowaniu wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Obydwa warunki muszą być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W wyroku z dnia 15 lipca 1982 r. w sprawie Hong-Kong Trade Development Council TSUE stwierdził, że czynności podlegają opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy zostały wykonane odpłatnie. Analizując głębiej ten problem TSUE w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie Apple and Pear Development Council stwierdził, że czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem.
Zatem pod pojęciem odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu świadczącego usługę do żądania od odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).
W konsekwencji, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie jest usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Poza tym, aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy danym świadczeniem, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną czynność świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.
Wynagrodzenie z tytułu utrzymania czystości toalet
Z przedstawionego w złożonym wniosku o interpretację opisu sprawy wynika, że Spółka jest zarejestrowana w Polsce jako podatnik VAT czynny. Wnioskodawca świadczy m. in. usługi sprzątania galerii handlowych. Z tego tytułu wystawia faktury VAT. Zgodnie z zawartymi przez Spółkę umowami z operatorami centrów handlowcach, wynagrodzenie z tytułu utrzymania czystości toalet nie jest kalkulowane odrębnie w kontrakcie.
Zgodnie z przyjętymi w centrach handlowych zasadami, toalety, co do zasady, są bezpłatne dla klientów galerii. Niemniej, przed wejściem do toalet umieszczana jest informacja, zgodnie z którą, korzystający może złożyć dobrowolną opłatę za skorzystanie z toalety. Korzystający uiszczają taką opłatę według uznania co do kwoty, często w walutach innych niż polski złoty. Opłaty te zbierane są przez personel Spółki i na zakończenie miesiąca wpłacane do kasy Spółki (co udokumentowane jest odpowiednim dowodem KP z datą z tego samego dnia).
Wątpliwość Wnioskodawcy w zakresie podatku od towarów i usług dotyczy opodatkowania otrzymanych środków pieniężnych.
Z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że przesłanką uznania danego zdarzenia za opodatkowane VAT świadczenie usługi za wynagrodzeniem jest istnienie stosunku prawnego pomiędzy świadczącym usługę i jej beneficjentem, z którego wynika świadczenie wzajemne, w postaci wynagrodzenia płatnego przez beneficjenta usługi na rzecz usługodawcy.
Aby odpowiedzieć na zawarte we wniosku pytanie, należy przeanalizować, czy wpłacane środki pieniężne otrzymywane od osób korzystających z toalet w centrach handlowych stanowią zapłatę za wykonaną usługę oraz czy klienta korzystającego z toalety łączy ze Spółką stosunek zobowiązaniowy dot. świadczenia usług.
Jak wyżej wskazano, przedmiotem prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej jest m.in. usługa utrzymania czystości toalet w centrach handlowych, jednakże za wykonaną przez Wnioskodawcę usługę - utrzymania czystości toalet - wynagrodzenie wypłaca kontrahent – centrum handlowe, z którym łączy Spółkę umowa cywilnoprawna regulująca kwestię wypłaty wynagrodzenia i sposób wykonania tej usługi.
Osoba fizyczna korzystająca z toalety nie ma obowiązku wpłaty środków pieniężnych za korzystanie z toalety. Środki pieniężne wpłacane przez osoby fizyczne są dobrowolne.
Dobrowolna wpłata nie jest wynagrodzeniem z tytułu świadczenia usługi
Wobec tego - jak uznał Dyrektor KIS - Spółka nie świadczy usług na rzecz osób fizycznych korzystających z toalet, z którymi można by powiązać otrzymywane przez Wnioskodawcę środki pieniężne. Zatem ww. wpłat nie można również uznać za wynagrodzenie z tytułu świadczenia usługi.
Tym samym z uwagi na fakt, że między Spółką a osobą korzystającą z toalety nie dochodzi do zawarcia żadnej umowy (korzystanie jest bezpłatne, środki pieniężne są wpłacane dobrowolnie, środki pieniężne są wpłacane w dobrowolnej wysokości) otrzymane przez Państwa środki pieniężne nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jako wynagrodzenie z tytułu odpłatnego świadczenia usług. Między stronami nie zachodzi bowiem stosunek prawny, w ramach którego wpłacona kwota odpowiadałaby realnej wartości świadczenia.
Wobec powyższego w zaistniałej sytuacji otrzymane przez Wnioskodawcę środki pieniężne wpłacone przez klientów dobrowolnie nie stanowią zatem płatności z tytułu świadczenia usług, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i nie będą więc podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.