Zmiany w VAT od 2017 roku - rejestracja i wyrejestrowywanie podatników VAT

Podatnicy VAT 2017

Projekt nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw z 22 września 2016 r. zawiera m.in. zmiany art. 96 ustawy o VAT w zakresie rejestrowania i wyrejestrowywania podatników VAT. Jak uzasadniają autorzy projektu, zmiany mają na celu lepszą weryfikację zgłaszających się do tego rejestru i podmiotów w nim znajdujących się. Jak bowiem obserwuje minister finansów podatnikami VAT chcą być podmioty mające na celu oszustwa podatkowe, nastawione np. na wprowadzanie do obrotu „pustych” faktur lub wyłudzenia zwrotu VAT.

Zdaniem ministra finansów konieczne jest więc szybkie identyfikowanie takich podatników i uniemożliwienie im rejestracji, szybkie wyrejestrowywanie takich podmiotów, lub też zabezpieczenie interesu Skarbu Państwa przez wymaganie od niektórych podmiotów składania kaucji rejestracyjnej.

 Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Kaucja rejestracyjna

Wprowadzona zostanie nowa instytucja - kaucja rejestracyjna. Wpłacenie kaucji będzie warunkiem dokonania rejestracji jako podatnika VAT przez organ podatkowy. Rozwiązanie to będzie dotyczyć podmiotów, co do których istnieje ryzyko wystąpienia zaległości podatkowych. Ryzyko to będzie oceniane przez naczelnika urzędu skarbowego dokonującego rejestracji podmiotu, na podstawie analizy jego powiązań z innymi podmiotami.  

Naczelnik urzędu skarbowego będzie miał od 1 stycznia 2017 r. obowiązek uzależnić rejestrację danego podmiotu jako podatnika VAT od wpłacenia przez ten podmiot kaucji rejestracyjnej jeżeli podmiot wnioskujący o rejestrację (składający zgłoszenie rejestracyjne) lub inne podmioty (zarejestrowani podatnicy VAT), w których działalność podmiot ten jest lub był zaangażowany (lub które są zaangażowane w działalność podmiotu składającego zgłoszenie rejestracyjne):

- posiada (-ją) lub posiadał (-y) zaległości w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa w wysokości przekraczającej 20 000 zł w okresie ostatnich dwóch lat, lub

- został (-y) wyrejestrowany (-e) z rejestru podatników VAT w związku ze stwierdzeniem w wyniku ustalenia, iż podmioty te nie istnieją lub mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z nimi bądź nie stawiają się na wezwania organu podatkowego, lub też w związku z wystawianiem przez nie tzw. „pustych” faktur,

- został (zostały) prawomocnie skazany (-e) za przestępstwo skarbowe.

Polecamy: Biuletyn VAT

Przez podmioty zaangażowane w działalność składającego zgłoszenie rejestracyjne, rozumie się wspólnika spółki cywilnej, jawnej lub partnerskiej, komplementariusza spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji, a także prokurenta.

Ponadto naczelnik urzędu skarbowego będzie miał od 1 stycznia 2017 r. możliwość (ale nie obowiązek) uzależnić rejestrację danego podmiotu jako podatnika VAT od wpłacenia przez ten podmiot kaucji rejestracyjnej jeżeli podmiot wnioskujący o rejestrację korzysta z adresu wirtualnego biura w celu rejestracji, odbioru korespondencji w jego imieniu lub do celów ustanowienia siedziby działalności gospodarczej.

Wysokość kaucji rejestracyjnej, do której złożenia będzie zobowiązany podmiot noworejestrowany, będzie uzależniona m.in. od powiązań tego podmiotu z podmiotami generującymi zaległości podatkowe bądź wykreślonych z rejestru podatników VAT oraz od wysokości tych zaległości.

Naczelnik urzędu skarbowego będzie postanowieniem określał wysokość kaucji rejestracyjnej od 20 tys. zł do 200 tys. zł. Kaucja rejestracyjna może być powiększana o kwotę zaległości podatkowe ciążące na podmiocie składającym zgłoszenie rejestracyjne.

Kaucja rejestracyjna ma mieć charakter zabezpieczający będzie wykorzystana na pokrycie ewentualnych zaległości podatkowych rejestrowanego podmiotu. Po upływie 1 roku, licząc od końca miesiąca, w którym została złożona, będzie ona w całości lub w części (jeśli została wykorzystana na pokrycie zaległości) zwracana podatnikowi.

Kaucja będzie wymagana tylko jeśli zaległości łączyły się z nieprawidłowym rozliczeniem podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej, a nie np. utratą płynności finansowej.

Przepisy dot. kaucji rejestracyjnej sformułowano analogicznie jak te dot. kaucji gwarancyjnej tj. : zapewniają możliwość wyboru 1 lub więcej form płatności oraz możliwość późniejszej zmiany formy na inną.

Na złożenie kaucji podatnik ma 3 miesiące od otrzymania postanowienia. Po złożeniu kaucji podmiot zostaje niezwłocznie zarejestrowany. Kaucję składa się na okres 1 roku, licząc od końca miesiąca w którym ją złożono. W ciągu 10 dni od upłynięcia terminu następuje jej zwrot, odpowiednio w całości lub w części. Co do terminów zastosowanie będą mieć zasady ogólne ustawy - Ordynacja podatkowa.

 Odmowa rejestracji podmiotu jako podatnika VAT

Proponowany nowy przepis art. 96 ust. 4x ustawy o VAT przewiduje możliwość niedokonywania rejestracji podmiotów, które złożyły zgłoszenie rejestracyjne, ale przy próbie weryfikacji informacji ze zgłoszenia, okazuje się, że dany podmiot nie istnieje, nie ma możliwości skontaktowania się z nim czy też nie reaguje na wezwania wystosowane przez organ podatkowy. Dotychczas taka regulacja (zawarta w art. 96 ust. 9 ustawy o VAT) dotyczyła podmiotów już zarejestrowanych, teraz rozszerzono ją na podmioty dopiero ubiegające się o wpis do rejestru VAT.

Rozszerzenie odpowiedzialności solidarnej na pełnomocnika nowozarejestrowanego podatnika VAT

Proponowany nowy przepis art. 96 ust. 4y ustawy o VAT przewiduje solidarną odpowiedzialność pełnomocnika za zaległości podatkowe nowozarejestrowanego podatnika VAT. Miałaby dotyczyć zaległości wynikających z czynności dokonanych w ciagu pierwszych 6 miesięcy od zarejestrowania podmiotu jako czynnego podatnika VAT. Jej maksymalna wysokość to 10-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski” .

Analogicznie do kaucji rejestracyjnej, to rozwiązanie nie będzie miało zastosowania do zaległości nie wiążącej się z nierzetelnym rozliczeniem, które miało na celu osiągnięcie korzyści majątkowej.

Polecamy: Nowe umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne od 1 stycznia 2017 r.

Wykreślenie podatnika z rejestru VAT

W art. 96 ust. 9 ustawy o VAT doprecyzowane ma zostać, że wykreślenie podatnika z rejestru podatników VAT nastąpi, jeśli okaże się, że podatnik taki nie istnieje lub nie ma możliwości skontaktowania się z nim lub z jego pełnomocnikiem czy też nie stawia się na wezwanie organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej.

Ponadto w art. 96 ustawy o VAT planuje się dodać przepisy ust. 9a-9h, na podstawie których będzie można wykreślić z rejestru podatników VAT te podmioty, które:

1. zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy

2. obowiązane do złożenia deklaracji VAT, o której mowa w art. 99 ust. 1, 2 lub 3, nie złożyły takich deklaracji za 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały

3. składały przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracje VAT, o których mowa w art. 99 ust. 1, 2 lub 3, w których nie wykazały sprzedaży oraz zakupów z kwotami podatku do odliczenia

4. wystawiały faktury lub faktury korygujące, które nie dokumentowały rzeczywistych czynności (tzw. „puste” faktury)

5. prowadząc działalność gospodarczą wiedziały lub miały uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że uczestniczą w procederze oszustwa lub nadużycia podatkowego mającego na celu osiągnięcie nienależnych korzyści majątkowych kosztem budżetu państwa.

Zgodnie z art. 14a ust. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.) w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca może wykonywać określone czynności, które mogą stanowić działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT. W dodawanym omawianą nowelizacją art. 96 ust. 9b przewidziano sytuacje, w których mimo zawieszenia działalności podatnik może nadal być zarejestrowanym podatnikiem VAT.

Jeżeli w następstwie wezwania organu podatkowego podatnik udowodni, że pomimo braku deklaracji za wskazany okres prowadzi opodatkowaną działalność gospodarczą (niezwłocznie dostarczy brakujące deklaracje), składanie deklaracji „zerowych” wynika ze specyfiki prowadzonej działalności, zaś wystawienie „pustych” faktur związane było z pomyłką lub odbyło się bez wiedzy podatnika, podatnik nie będzie wykreślany z rejestru podatników VAT (ust. 9c-9e).

Z dniem wznowienia wykonywania działalności gospodarczej, podatnik ponownie zostaje zarejestrowany bez konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego jako podatnik VAT, ze statusem takim, jaki posiadał w momencie zawieszenia (ust. 9f).

Nawet w przypadku, gdy nastąpi wykreślenie, naczelnik urzędu skarbowego może przywrócić zarejestrowanie podatnika bez konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego, jeżeli podatnik udowodni, że prowadzi opodatkowaną działalność gospodarczą i jednocześnie w przypadku, gdy był zobowiązany do złożenia deklaracji a ich nie składał - niezwłocznie złoży brakujące deklaracje (ust. 9g). To rozwiązanie ma zastosowanie również do sytuacji gdy podatnik został wykreślony z rejestru w związku z wystawianiem „pustych” faktura wykaże, że prowadzi działalność gospodarczą, zaś wystawienie faktury lub faktury korygującej, o których mowa w ust. 9a pkt 4 było wynikiem pomyłki łub nastąpiło bez wiedzy podatnika (ust. 9h).

Wykreślenie podatnika z rejestru jako podatnika VAT jest równoznaczne z wykreśleniem z rejestru jako podatnika VAT UE.

Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik

Usunięcie z rejestru podatników wykonujących tylko czynności zwolnione z VAT

Proponowany nowy przepis art. 96 ust. 10a ustawy o VAT umożliwi usunięcie z rejestru podatników VAT czynnych podatników, którzy wykonują wyłącznie czynności zwolnione. Ale też będzie możliwe pozostawienie takich podatników w rejestrze ze statusem podatników VAT zwolnionych, w sytuacji, gdy podatnicy ci wykazują w składanych deklaracjach podatkowych przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały wyłącznie sprzedaż zwolnioną na podstawie art. 43 ustawy o VAT, ale nie złożyli stosownego zgłoszenia aktualizacyjnego do urzędu skarbowego. Obecnie takiej zmiany w rejestrze można dokonać tylko w przypadku, gdy podatnik sam zgłosi fakt wykonywania wyłącznie czynności zwolnionych z VAT na podstawie art. 43 ustawy o VAT.

Przepis ust. 10a nie będzie stosowany, jeżeli ze złożonych wyjaśnień wynika, że brak wykazanej w deklaracjach sprzedaży innej niż zwolniona, związany jest ze specyfiką prowadzonej działalności gospodarczej, a nie z zaprzestaniem wykonywania sprzedaży innej niż zwolniona. Jednocześnie w przypadku, gdy po usunięciu podatnika z rejestru podatników VAT czynnych z uwagi na fakt, że podatnik mimo wezwania organu nie złożył wyjaśnień lub mimo złożonych wyjaśnień, z przedstawionych w nich okoliczności nie wynikało, że brak wykazanej w deklaracjach sprzedaży innej niż zwolniona na podstawie art. 43 ustawy o VAT związany jest ze specyfiką prowadzonej działalności gospodarczej, a nie z zaprzestaniem wykonywania sprzedaży innej niż zwolniona, ale podatnik wykaże, że jednak nie powinien utracić statusu podatnika VAT czynnego, wówczas naczelnik urzędu skarbowego będzie mógł przywrócić zarejestrowanie tego podatnika, bez konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego (art. 96 ust. 10c).

Zmiany wprowadzane w art. 96 ustawy o VAT będą miały zastosowanie do zgłoszeń rejestracyjnych złożonych od 1 stycznia 2017 r.

Opracowała Iga Kucharska