Spóźnione złożenie VAT-7 to nie wykroczenie z art. 56 § 4 K.k.s. – stanowisko doradców podatkowych
Organy podatkowe stawiają podatnikom VAT, którzy spóźnili się ze złożeniem deklaracji VAT-7, zarzut popełnienia wykroczenia z art. 56 § 4 ustawy z 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy.
Zdaniem niektórych doradców podatkowych w przypadku nieterminowego złożenia deklaracji VAT-7 urzędy skarbowe bezpodstawnie zarzucają podatnikom naruszenie art. 56 § 4 K.k.s.
Przepis ten dotyczy bowiem sytuacji niezłożenia w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania. Nie można więc stosować tego przepisu do deklaracji VAT-7, przez którą następuje jednoczesne ujawnienie przedmiotu i podstawy opodatkowania.
Zdaniem doradców podatkowych urzędy skarbowe, stosujące powyższy przepis do składania deklaracji VAT-7, nie dostrzegają, iż art. 56 § K.k.s. tak jak inne przepisy K.k.s. ma charakter blankietowy, gdyż w swej treści odsyła do innych unormowań prawnych szczegółowo konkretyzujących znamiona czynu karalnego. Ustalenie znamion czynu karalnego wymaga zatem połączenia dyspozycji blankietowego przepisu ustawy karnej i szczegółowych przepisów określonych w innych regulacjach prawnych, w tym przypadku w ustawie o VAT.
Przestępstwa i wykroczenia skarbowe 2012 - grzywny
Ustawa o VAT w art. 5 ust. l stanowi, iż przedmiotem opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów, import towarów, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju, wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. Natomiast stosownie do art. 29 ust. l tej ustawy co do zasady podstawą opodatkowania jest obrót, czyli kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku.
Zarówno przedmiot opodatkowania i jego podstawa są ujawniane organowi podatkowemu dopiero w deklaracji podatkowej VAT-7, przed złożeniem deklaracji VAT-7 organ podatkowy nie ma informacji o wykonaniu lub nie czynności podlegającej opodatkowaniu.
Dlatego też (zdaniem doradców podatkowych) nieterminowe złożenie deklaracji VAT-7 nie powoduje wyczerpania znamion czynu zabronionego określonego w art. 56 § 4 K.k.s., gdyż przepis w swej dyspozycji wymaga, aby ujawnienie przedmiotu lub podstawy opodatkowania nastąpiło wcześniej niż złożenie deklaracji.
Pogląd powyższy znajduje swoje potwierdzenie w doktrynie (np. w: ˝Kodeks karny skarbowy. Przestępstwa i wykroczenia podatkowe oraz dewizowe˝, dr Adam Bartosiewicz, Ryszard Kubacki, rok wydania 2010, s. 316).
Zdaniem doradców podatkowych w przypadku nieterminowego złożenia deklaracji VAT-7 mógłby mieć zastosowanie art. 54 § 3 K.k.s., ale wówczas konieczne jest również narażenie na uszczuplenie należności publicznoprawnej, a nie każde spóźnienie nawet z nadwyżką podatku naliczonego nad należnym˝.
Interpelacja kończy się pytaniem do Ministra Finansów: „Czy urzędy skarbowe w państwie prawa postępują właściwie, stawiając zarzut naruszenia art. 56 § 4 K.k.s. podatnikom, którzy nie w terminie złożyli deklarację VAT-7 (przez którą następuje jednoczesne ujawnienie przedmiotu i podstawy opodatkowania) wykazującą nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia na następny miesiąc?”
Co grozi za niezłożenie deklaracji VAT-7 w terminie
Minister Finansów uważa inaczej
Odpowiadając na interpelację Minister Finansów nie zgodził się z interpretacją doradców podatkowych.
Minister przypomniał treść art. 56 § 4 ustawy z 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765, z późn. zm.): karze za wykroczenie skarbowe podlega ten podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia.
Zdaniem Ministra konstrukcja ww. przepisu wskazuje, iż mamy do czynienia z czynem o charakterze formalnym. Wypełnienie znamion czynu zabronionego następuje w sytuacji, gdy podatnik mimo tego, że ujawnił podstawę lub przedmiot opodatkowania, to jednak nie dopełnił obowiązku złożenia deklaracji lub oświadczenia w terminie.
Przepis ten ma charakter przepisu blankietowego. Norma w nim zawarta realizuje się dopiero po naruszeniu konkretnego obowiązku określonego w przepisach ustawowych. Przy czym zarówno sam obowiązek, jak i termin składania deklaracji podatkowych lub oświadczeń wynika z poszczególnych ustaw podatkowych, które wskazują, czy i kiedy oraz komu podatnik winien złożyć deklarację lub oświadczenie, i właśnie wykonanie tego obowiązku stanowi przedmiot ochrony art. 56 § 4 K.k.s.
Dlatego też (zdaniem Ministra Finansów) wykroczeniem skarbowym z art. 56 § 4 K.k.s. będzie np. niezłożenie w terminie przewidzianym w art. 99 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), tj. do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, deklaracji miesięcznych (VAT-7) tego podatku.
Minister zgadza się z poglądem, że dla wypełnienia znamion strony przedmiotowej wykroczenia z art. 56 § 4 K.k.s. konieczne jest zatem, by podatnik ujawnił przedmiot lub podstawę opodatkowania i nie złożył w terminie deklaracji lub oświadczenia.
Przepisy Kodeksu karnego skarbowego nie określają jednak legalnej definicji „ujawnienia” przedmiotu lub podstawy opodatkowania. Dodatkowo także pojęcia „przedmiot opodatkowania” i „podstawa opodatkowania” nie zostały zdefiniowane w przepisach prawa podatkowego.
Przepisy te wskazują bowiem tylko w sposób konkretny i enumeratywny, co podlega podatkowi określonego rodzaju (przedmiot opodatkowania) oraz co należy przyjąć za podstawę ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego (podstawa opodatkowania).
Deklaracja VAT-7 – konieczna pieczątka imienna
Tak też jest w przypadku przepisu art. 5 ust. 1 ww. ustawy o VAT, który nie zawiera definicji przedmiotu opodatkowania w podatku od towarów i usług, a jedynie wskazuje, iż opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:
1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
2) eksport towarów,
3) import towarów,
4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Podobnie również przepis art. 29 ust. 1 ustawy o VAT nie definiuje pojęcia podstawy opodatkowania, a jedynie wskazuje, iż za podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług należy przyjąć obrót, tj. kwotę należną z tytułu sprzedaży, pomniejszoną o kwotę należnego podatku.
Nie ma legalnej definicji „ujawnienia” przedmiotu lub podstawy opodatkowania, wykładając znaczenie tego znamienia, zatem należy odwołać się do jego słownikowego rozumienia, zgodnie z którym „ujawnić” oznacza: „uczynić jawnym; podać do wiadomości coś, co było trzymane w tajemnicy; odkryć coś; 3 stwierdzić istnienie czegoś; okazać” („Słownik języka polskiego”, Wydawnictwo PWN).
Według resortu finansów w doktrynie prawa podatkowego ugruntowany został pogląd, że podstawa opodatkowania jest pojęciem pochodnym (wtórnym) w stosunku do przedmiotu opodatkowania, co oznacza, że jeżeli nie występuje przedmiot opodatkowania, to nie sposób mówić i o podstawie opodatkowania. A contrario, jeżeli wystąpi przedmiot opodatkowania, to zawsze będzie także podstawa opodatkowania, choćby jej wartość wynosiła 0 zł.
Minister Finansów uznał, że podatnik, który w deklaracji VAT-7 złożonej po terminie wskazuje przedmiot opodatkowania lub podstawę opodatkowania, realizuje swoim zachowaniem znamiona wykroczenia z art. 56 § 4 K.k.s., ponieważ „ujawnia” przedmiot opodatkowania lub podstawę opodatkowania, których wskazanie miało istotne znaczenie dla ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług danego podatnika (choćby podatek od towarów i usług wynosił 0 zł).
Minister zgodził się z poglądem T. Grzegorczyka, który, interpretując przepis art. 56 § 4 K.k.s., stwierdził, że chodzi w nim tylko o takie deklaracje lub oświadczenia, których posiadanie przez organ skarbowy ma istotne znaczenie z punktu widzenia wysokości należnego podatku, na co wskazuje usytuowanie § 4 art. 56 w normie regulującej narażenie podatku na uszczuplenie przez oszustwo podatkowe („Komentarz do art. 56 Kodeksu karnego skarbowego” [w:] T. Grzegorczyk, „Kodeks karny skarbowy. Komentarz”, Dom Wydawniczy ABC, 2009, wyd. IV).
Powyższe argumenty skłoniły Ministra do konkluzji, że złożenie przez podatnika podatku od towarów i usług po ustawowym terminie deklaracji VAT-7 wykazującej nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia na 4 następny miesiąc może wyczerpywać znamiona wykroczenia skarbowego z art. 56 § 4 K.k.s.
Jednak Minister stwierdził również, że z uwagi na indywidualny charakter każdej z tego rodzaju spraw wystąpienie przesłanek uzasadniających popełnienie czynu z art. 56 § 4 K.k.s. każdorazowo podlega ocenie finansowego organu postępowania przygotowawczego.
Źródło: odpowiedź z 6 lutego 2012 r. (data wpływu) Andrzeja Parafianowicza, podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów na interpelację poselską nr 835 Grzegorza Adama Woźniaka.