Należy wystawić fakturę korygującą i spróbować ją doręczyć zamawiającemu. Otrzymany zwrot należy uznać za odszkodowanie, które nie będzie podlegało VAT.
W praktyce gdy nie dochodzi do dostawy, sprzedawca anuluje wystawione faktury. Mimo że nie wynika to z przepisów, organy podatkowe zgadzają się na takie postępowanie. Niestety, w omawianym przypadku takie rozwiązanie nie jest możliwe, gdyż nie dysponują Państwo drugim egzemplarzem faktury. Zdaniem organów podatkowych i sądów, aby móc anulować faktury, należy spełnić następujące warunki:
- dostawa towarów nie miała miejsca,
- faktury nie zostały wprowadzone do obrotu.
W piśmie Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 4 lipca 2016 r. (sygn. ILPP1/4512-1-286/16-3/AS) czytamy:
W tym miejscu należy zaznaczyć, że przez wystawienie faktury należy rozumieć sporządzenie ww. dokumentu oraz jego przekazanie innemu podmiotowi (nabywcy), a przez to wprowadzenie faktury do obrotu prawnego. Faktura sporządzona, a niewprowadzona do obrotu prawnego (nie została doręczona adresatowi), nie jest zatem fakturą wystawioną w rozumieniu wyżej cytowanego przepisu prawnego i nie stanowi podstawy do zapłaty podatku w niej wykazanego w trybie art. 108 ust. 1 ustawy.
Ta sama argumentacja znalazła się w piśmie Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 23 marca 2015 r. (sygn. IBPP2/443-1309/14/ICz).
W omawianym przypadku faktura nie została doręczona nabywcy, ale nie jest również w posiadaniu sprzedawcy, co uniemożliwia jej anulowanie. Dlatego należy wystawić fakturę korygującą. Jednak w tym przypadku istnieje jeszcze jeden problem. Należy ustalić, czy faktura dokumentująca przesyłkę nie jest de facto pustą fakturę. Z art. 108 ustawy o VAT wynika, że gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty. Taka faktura nie powinna być rozliczona w deklaracji, a VAT z niej wynikający powinien być wpłacony bezpośrednio do urzędu. Organy podatkowe nie uznają za pustą faktury, która nie została doręczona nabywcy.
Polecamy: VAT 2020. Komentarz
Polecamy: Biuletyn VAT
Odmiennie wygląda sytuacja, gdy faktura zostanie sporządzona i wprowadzona do obrotu prawnego (zostanie doręczona adresatowi). Jest to w tym przypadku faktura wystawiona w rozumieniu wyżej cytowanego przepisu prawnego i stanowi podstawę do zapłaty podatku w niej wykazanego, w trybie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT.
Z pytania wynika, że są Państwo w posiadaniu dokumentu, iż faktura nie została doręczona nabywcy. Dlatego w tym przypadku wystarczy klasyczna korekta poprzez wystawienie faktury korygującej. Aby rozliczyć fakturę korygującą obniżającą VAT, co do zasady konieczne jest uzyskanie potwierdzenia jej doręczenia. Zapewne w praktyce będzie problem z doręczeniem takiej korekty, bo nabywca nie jest w posiadaniu pierwotnej faktury. Nie zwalnia to jednak sprzedawcy z obowiązku podjęcia próby doręczenia faktury korygującej.
W piśmie Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 6 czerwca 2016 r. (sygn. 1061-IPTPP1.4512.171.2016.2.ŻR) czytamy:
Zatem Wnioskodawca winien wystawić faktury korygujące w celu udokumentowania ostatecznej wartości sprzedaży i skorygowania podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego. Przy czym, warunkiem uwzględnienia wystawionych faktur korygujących w rozliczeniu podatku od towarów i usług jest uzyskanie przez Wnioskodawcę potwierdzenia odbioru wystawionych faktur korygujących przez usługobiorcę. Uwzględnienie w rozliczeniu faktur korygujących może nastąpić za ten okres rozliczeniowy, w którym Wnioskodawca to potwierdzenie uzyskał, stosownie do art. 29a ust. 13 ustawy, przy uwzględnieniu art. 29a ust. 15 ustawy. Należy podkreślić, że podatnik nie może zrezygnować z otrzymania potwierdzenia odbioru faktury korygującej uzasadniając tą rezygnację niedogodnościami natury technicznej czy też z góry zakładanym brakiem współpracy występującym po stronie klienta. W każdym zatem przypadku należy mieć na uwadze konkretne okoliczności towarzyszące brakowi uzyskania potwierdzenia.
Gdy nabywca odmówi przyjęcia faktury korygującej, jej rozliczenie jest możliwe na podstawie art. 29a ust. 15 pkt 4 i ust. 16 ustawy o VAT. Z regulacji tych wynika, że podatnik może obniżyć VAT także wtedy, gdy nie uzyskał potwierdzenia odbioru faktury korygującej mimo udokumentowanej próby jej doręczenia. Aby to było możliwe, z posiadanej dokumentacji musi wynikać, że nabywca towaru wie, iż transakcja została zrealizowana zgodnie z warunkami określonymi w fakturze korygującej (np. otrzymał zwrot zapłaty, złożył rezygnację z zamówienia). W takiej sytuacji obniżenie podstawy opodatkowania następuje nie wcześniej niż w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym łącznie zostały spełnione obie przesłanki, tj. próba doręczenia, a nabywca zna przyczyny korekty.
W omawianym przypadku nabywca sam zrezygnował z zakupu, dlatego gdy zostanie podjęta próba doręczenia i będą Państwo mieli dowód (np. potwierdzenie z poczty o odmowie przyjęcia przesyłki), można skorygować rozliczenie.
Przykład
Spółka wystawiła w styczniu 2020 r. fakturę, która razem z towarem nie dotarła do nabywcy. Spółka otrzymała od przewoźnika potwierdzenie, że przesyłka zaginęła. O całej sytuacji nabywca był informowany na bieżąco. Ostatecznie zrezygnował z zakupu. 20 czerwca spółka wystawiła fakturę korygującą. 29 czerwca otrzymała z poczty potwierdzenie jej odbioru. 10 lipca nabywca odesłał fakturę korygującą. Mimo to sprzedawca może rozliczyć tę fakturę w deklaracji za czerwiec, gdyż 29 czerwca były spełniona oba warunki, aby dokonać korekty.
Otrzymane od przewoźnika odszkodowanie nie podlega VAT, gdyż nie stanowi zapłaty za dokonaną dostawę lub wykonaną usługę. Stanowi odszkodowanie za niewykonanie usługi i utratę towaru.
W piśmie Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 15 marca 2017 r. (sygn. 3063-ILPP1-2.4512.17.2017.2.JO) czytamy:
Także w przypadku, gdy odszkodowanie wynika z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jego istota sprowadza się do naprawienia wyrządzonej w związku z tym szkody. Innymi słowy, przesłanką odszkodowania przewidzianego w art. 471 Kodeksu cywilnego jest nie samo niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, a spowodowanie tym szkody w rozumieniu art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego.
Otrzymania takiego odszkodowania nie należy dokumentować i rozliczać dla celów VAT.
Podstawa prawna:
-
art. 5, art. 29a ust. 13-16 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1106
Marcin Jasiński, ekspert w zakresie VAT