REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Należyta staranność a prawo do odliczenia VAT

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Business Tax Professionals Sp. z o.o. sp. k.
Doradztwo podatkowe, przeglądy i szkolenia podatkowe, ceny transferowe
Należyta staranność a prawo do odliczenia VAT
Należyta staranność a prawo do odliczenia VAT

REKLAMA

REKLAMA

Mimo, iż przepisy prawa wprost nie obligują podatników do podejmowania czynności sprawdzających uczciwość swoich kontrahentów, to zaniechania w tym zakresie niosą ryzyko obciążenia odpowiedzialnością za ewentualne oszustwo podatkowe. Negatywnym tego skutkiem może być pozbawienie podatnika prawa do odliczenia VAT.

Zarówno polskie, jak i unijne regulacje podatkowe nie zawierają legalnych definicji „należytej staranności” ani „dobrej wiary”. Oba pojęcia są ze sobą ściśle powiązane i były już wielokrotnie wyjaśniane przez Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Terminy te były również przedmiotem licznych orzeczeń sądów administracyjnych, w których przyjęto m.in. że (…) dobra wiara podatnika podatku od towarów i usług to jego należyta staranność w relacjach handlowych, to stan jego świadomości i związana z tym powinność oraz możliwość przewidywania określonych zdarzeń, że nie uczestniczy w działaniach prowadzących do wyłudzenia nienależnego zwrotu podatku. Aby działać w "złej wierze" podatnik nie musi mieć świadomości, że swoim działaniem (zaniechaniem) narusza prawo, wystarczy jeżeli w danych okolicznościach może i powinien taki stan przewidzieć (wina w postaci niedbalstwa). W złej wierze jest ten, kto wie (ma pozytywną wiedzę) o istotnym i rzeczywistym stanie faktycznym, a także ten, kto takiej wiedzy nie posiada wskutek swego niedbalstwa.[1]
Niniejsze ma kluczowe znaczenie zwłaszcza dla podstawowego uprawnienia wynikającego z mechanizmu VAT, jakim jest prawo do odliczenia podatku naliczonego. Co istotne, prawo to nie powinno być kwestionowane, o ile przy doborze kontrahentów i realizacji transakcji podatnik działał w dobrej wierze i dochował należytej staranności.

REKLAMA

REKLAMA

Autopromocja

Należytą staranność można rozumieć jako ogół czynności podatnika, mających na celu uzyskanie przekonania o nieuczestniczeniu w transakcji związanej z nadużyciem lub oszustwem w zakresie VAT. W praktyce polega ona na sprawdzeniu wiarygodności kontrahentów, z którą wiąże się również ogólna przezorność, jaka powinna towarzyszyć relacjom gospodarczym. Dla lepszego zrozumienia instytucji należytej staranności Ministerstwo Finansów opublikowało dokument pn. „Metodyka w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych[2]. Wskazuje on okoliczności brane pod uwagę przez urzędników skarbowych przy ocenie działań przedsiębiorców, podejmowanych w transakcjach z innymi uczestnikami obrotu gospodarczego. Wynika z niego reguła, zgodnie z którą (…) dla dochowania należytej staranności podatnik powinien zweryfikować swojego kontrahenta, czyli dostawcę towaru i okoliczności transakcji z nim zawieranej.[3] Następnie wymienione zostały przykładowe działania, których podjęcie może świadczyć o dopełnieniu przez podatnika należytej staranności.

Polecamy: VAT 2020. Komentarz

Polecamy: Biuletyn VAT

REKLAMA

Kryteria formalne

W pierwszej kolejności nabywca powinien ustalić formalny status dostawcy towarów poprzez m.in.: weryfikację kontrahenta w KRS lub CEIDG, a także w Wykazie podatników VAT; sprawdzenie, czy posiada on wymagane koncesje i zezwolenia; upewnienie się, czy osoby zawierające umowę mają umocowanie do działania w imieniu kontrahenta. Ograniczenie się do przeanalizowania dokumentów rejestrowych będzie jednak niewystarczające, gdyż (…) dokumenty takie łatwo pozyskać, a w obecnych realiach gospodarczych dostarczają znikomej wiedzy o jakości podmiotu.[4]

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Kryteria materialne

Niezwykle istotne pozostają zatem również okoliczności zawieranej transakcji. Dla dochowania należytej staranności konieczne będzie przykładowo zwrócenie uwagi, czy: transakcja nie jest pozbawiona ryzyka gospodarczego; cena towaru, bez ekonomicznego uzasadnienia, znacząco nie odbiega od ceny rynkowej; dostawca oferuje towary spoza branży, w której działa; kontakt z kontrahentem jest adekwatny do okoliczności transakcji; siedziba lub miejsce prowadzenia działalności nie pozostaje w oczywistej sprzeczności ze skalą lub rodzajem działalności dostawcy; transakcja jest dokumentowana umową, zamówieniem lub innym (wiarygodnym) potwierdzeniem jej warunków; kontrahent dysponuje zapleczem organizacyjno-technicznym odpowiednim do rodzaju i skali prowadzonej działalności.

Stały a nowy dostawca

Podejmowane przez przedsiębiorcę czynności ostrożnościowe powinny uwzględniać stopień znajomości kontrahenta. Ryzyko wystąpienia oszustwa podatkowego jest niewątpliwie większe przy transakcjach zawieranych z nowymi, dotychczas nieznanymi dostawcami. To właśnie na etapie nawiązywania współpracy gospodarczej, działania służące dochowaniu należytej staranności, powinny być bardziej zintensyfikowane. Nie oznacza to oczywiście, że przy kontynuowaniu relacji handlowych podatnik może pozostawać bierny. Wówczas wymaga się od niego regularnej weryfikacji formalnego statusu kontrahenta oraz reagowania w razie wystąpienia budzących wątpliwości zmian w dotychczasowych zasadach współpracy gospodarczej.

Split payment

Ponadto Ministerstwo Finansów przewiduje domniemanie dochowania należytej staranności w razie zrealizowania płatności z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności. Wówczas wymagana jest jednak również pozytywna weryfikacja formalnego statusu kontrahenta oraz brak wystąpienia innych okoliczności, które mogłyby jednoznacznie wskazywać na brak dochowania należytej staranności.

Brak mocy ochronnej

Jakkolwiek omówiony wyżej dokument nie jest adresowany bezpośrednio do podatników (zawiera wytyczne dla organów podatkowych) to stanowi dla nich swoistego rodzaju drogowskaz. Zastosowanie się do jego wskazań, czyli podjęcie określonych w nim działań, zwiększa prawdopodobieństwo dochowania należytej staranności, a w konsekwencji zachowanie prawa do odliczenia podatku naliczonego. Dokument pozbawiony jest jednak funkcji gwarancyjnej i ochronnej. Co ważne, niepodjęcie wskazanych działań nie oznacza automatycznie utraty tego prawa. Podatnik może bowiem wykazywać dochowanie należytej staranności w dowolny inny sposób. Wynika to zwłaszcza z otwartego katalogu przesłanek potwierdzających dochowanie rzetelności, który musi uwzględniać mnogość i różnorodność sytuacji występujących w praktyce życia gospodarczego. Zasadnym jest więc, aby na etapie postępowania podatkowego organy brały pod uwagę także inne okoliczności transakcji oraz czynności podjęte przez podatnika.

Proporcjonalność działań podatnika

Zakres przedsięwzięć w ramach należytej staranności jest definiowany chociażby przez rozmiar i charakter prowadzonej działalności, specyfikę danej branży czy ilości oraz wartości zawieranych transakcji. Nie ulega wątpliwości, iż deweloper realizujący wielomilionowe inwestycje budowlane, dla dochowania należytej staranności, będzie musiał spełnić o wiele szerszy wachlarz czynności sprawdzających wobec swoich dostawców niż mechanik samochodowy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą na niewielką skalę. Zachowania podejmowane w celu dochowania należytej staranności powinny być zatem adekwatne i indywidualnie dostosowane do konkretnych stanów faktycznych. Nie można bowiem wymagać od podatników przeprowadzania czynności kontrolnych, zmierzających do ujawnienia nieprawidłowości czy przestępstwa w zakresie VAT. Właściwość w tej kwestii należy wyłącznie do organów podatkowych i to na nich spoczywa ciężar udowodnienia braku należytej staranności[5].

Procedura zabezpieczająca

Dla zminimalizowania ryzyka zakwestionowania przez organy podatkowe prawa do pomniejszenia podatku należnego o naliczony przydatne będzie opracowanie i wdrożenie w przedsiębiorstwie wewnętrznej procedury należytej staranności VAT. Jakkolwiek obowiązek sporządzenia takiego dokumentu nie wynika z żadnych regulacji prawnych, to posiadanie odpowiedniej procedury świadczy o podwyższonym standardzie staranności podatnika. Dla odpowiedniego uregulowania procesów weryfikacji przedsiębiorcy mogą posiłkować się określonymi przez Ministerstwo Finansów kryteriami. Stopień rozbudowania procedury zależeć będzie od wielu czynników, m.in. realizowania transakcji ze znaczną ilością nowych kontrahentów czy funkcjonowania w branży szczególnie narażonej na przestępstwa skarbowe. Procedura powinna np. wskazywać osoby odpowiedzialne za sprawdzenie statusu kontrahenta oraz okoliczności transakcji, sposoby dokumentowania przeprowadzonej weryfikacji, czy też przewidywać działania na wypadek niespełniania przez dostawców wymaganych kryteriów.

Reasumując, w celu uniknięcia ewentualnego uwikłania się w nadużycie czy też przestępstwo podatkowe,od podatników wymaga się sprawdzania wiarygodności swoich kontrahentów. Zachowanie prawa do odliczenia podatku naliczonego wymaga nie tylko spełnienia przesłanek ustawowych, ale także działania w dobrej wierze i dochowania należytej staranności.

Jakub Kittler, młodszy konsultant ds. podatków, Business Tax Professionals sp. z o.o., sp.k.

[1] Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 27 stycznia 2020 r., sygn. akt I SA/Gl 451/19.

[2] https://www.podatki.gov.pl/media/4522/metodyka.pdf (dostęp: 16.08.2020)

[3] Ibidem.

[4] Wyrok NSA z dnia 17 stycznia 2018 r., sygn. akt I FSK 486/16.

[5] Zobacz np.: wyrok WSA w Gdańsku z dnia 18 listopada 2019 r., sygn. akt I SA/Gd 1169/19; wyrok WSA w Krakowie z dnia 16 grudnia 2019 r., sygn. akt I SA/Kr 532/19.

*******

Mamy doświadczenie we wdrażaniu odpowiednich procedur w przedsiębiorstwach – jeśli potrzebujesz wsparcia w tym zakresie skontaktuj się z nami.

Zapraszamy także na najbliższe bezpłatne webinarium: Podatkowe procedury zabezpieczające (zabezpieczenie przed odpowiedzialnością KKS, dobra wiara w VAT, należyta staranność w WHT). Szkolenie odbędzie się 27 sierpnia 2020 r. o godzinie 10:00.

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Pieniądze dla dziecka: Ile razy można dać bez podatku? Jest jeden kluczowy warunek przy darowiznach

Pieniądze dziecku bez podatku można przekazać wielokrotnie, gdyż nie jest istotne ile razy, ale trzeba uważać, aby po przekroczeniu limitu kwoty wolnej od podatku od darowizn dokonać niezbędnych formalności urzędowych. Sprawdź, jakie aktualnie obowiązują kwoty wolne od podatku.

Skuteczna windykacja: 5 mitów – dlaczego nie warto w nie wierzyć. Terminy przedawnienia roszczeń (branża TSL)

Wśród polskich przedsiębiorców, w tym także w branży TSL (transport, spedycja i logistyka) temat windykacji należności powraca jak bumerang. Z jednej strony przedsiębiorcy zmagają się z chronicznymi zatorami płatniczymi, z drugiej – wciąż krążą liczne stereotypy, które sprawiają, że wiele firm reaguje zbyt późno albo unika działań windykacyjnych. W efekcie przedsiębiorcy narażają się na utratę płynności finansowej i problemy z dalszym rozwojem.

Podatek od nieruchomości 2026: stawki maksymalne. 1,25 zł za 1 m2 mieszkania lub domu, 35,53 zł za 1 m2 biura, magazynu, sklepu

Stawki maksymalne podatku od nieruchomości będą w 2026 roku wyższe o ok. 4,5% od obowiązujących w 2025 roku. Przykładowo stawka maksymalna podatku od budynków mieszkalnych i samych mieszkań wyniesie w 2026 roku 1,25 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej, a od budynków (także mieszkalnych) używanych do prowadzenia działalności gospodarczej: 35,53 zł za 1 m2 powierzchni użytkowej. Faktyczne stawki podatku od nieruchomości na dany rok ustalają rady gmin w formie uchwały ale stawki te nie mogą być wyższe od maksymalnych stawek określonych przez Ministra Finansów i Gospodarki.

Limit poniżej 10 000 zł - najczęściej zadawane pytania o KSeF

Czy przedsiębiorca z obrotami poniżej 10 tys. zł miesięcznie musi korzystać z KSeF? Jak długo można jeszcze wystawiać faktury papierowe? Ministerstwo Finansów wyjaśnia szczegóły nowych zasad, które wejdą w życie od lutego 2026 roku.

REKLAMA

"Podatek" (opłata) od psa w 2026 r. Jest stawka maksymalna ale każda gmina ustala samodzielnie. Kto nie musi płacić tej opłaty?

Najczęściej mówi się potocznie: „podatek od psa”. Ale tak naprawdę to opłata lokalna: "opłata od posiadania psów" pobierana przez gminy. Na szczęście nie wszystkie gminy się na to decydują. Bo opłata właśnie tym się różni od podatku, że może ale nie musi być wprowadzona na terenie danej gminy. Ile wynosi opłata od psa w 2026 roku? Kto musi ją płacić a kto jest zwolniony? Do kiedy trzeba wnosić tę opłatę do gminy? Wyjaśniamy.

Podatki i opłaty lokalne w 2026 roku: Minister Finansów ustalił stawki maksymalne

Od 1 stycznia 2026 r. wzrosną (jak prawie każdego roku) o wskaźnik inflacji (tym razem o ok. 4,5%) maksymalne stawki podatków i opłat lokalnych. Minister Finansów wydał już coroczne obwieszczenie w tej kwestii. Zatem w 2026 roku możemy liczyć się z zauważalnie wyższymi stawkami podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych i opłat lokalnych (targowej, miejscowej, uzdrowiskowej, reklamowej, od posiadania psów) - oczywiście w tych gminach, których rady podejmą stosowne uchwały do końca 2025 roku.

Zasadzka legislacyjna na fundacje rodzinne. Krytyczna analiza projektu nowelizacji ustawy o CIT z dnia 29 sierpnia 2025 r.

"Niczyje zdrowie, wolność ani mienie nie są bezpieczne, kiedy obraduje parlament" - ostrzega sentencja często błędnie przypisywana Markowi Twainowi, której rzeczywistym autorem jest Gideon J. Tucker, dziewiętnastowieczny amerykański prawnik i sędzia Sądu Najwyższego stanu Nowy Jork. Ta gorzka refleksja, wypowiedziana w 1866 roku w kontekście chaotycznego procesu legislacyjnego w Albany, nabiera szczególnej aktualności w obliczu współczesnych praktyk legislacyjnych.

Od 2026 koniec faktur w Wordzie i Excelu. KSeF zmienia zasady gry dla wszystkich firm

Od 2026 roku KSeF stanie się obowiązkowy niemal dla wszystkich przedsiębiorców, a sposób wystawiania faktur zmieni się na zawsze. System przewiduje różne tryby – online, offline24, awaryjny – aby zapewnić firmom ciągłość działania w każdych warunkach. Dzięki temu nawet brak internetu czy awaria serwerów nie zatrzyma procesu fakturowania.

REKLAMA

Nowe limity podatkowe na 2026 rok - co musisz wiedzieć już dziś? Wyliczenia i konsekwencje

Rok 2026 przyniesie przedsiębiorcom realne zmiany – limity podatkowe zostaną obniżone w wyniku przeliczenia według niższego kursu euro. Granica przychodów dla małego podatnika spadnie do 8 517 000 zł, a limit jednorazowej amortyzacji do 212 930 zł. To pozornie drobna korekta, która w praktyce może zdecydować o utracie ulg, uproszczeń i korzystnych form rozliczeń.

Samofakturowanie w KSeF – jakie warunki trzeba spełnić i jak przebiega cały proces?

Samofakturowanie pozwala nabywcy wystawiać faktury w imieniu sprzedawcy, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Dowiedz się, jakie warunki trzeba spełnić i jak przebiega cały proces w systemie KSeF.

REKLAMA