REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Należyta staranność a prawo do odliczenia VAT

Business Tax Professionals Sp. z o.o. sp. k.
Doradztwo podatkowe, przeglądy i szkolenia podatkowe, ceny transferowe
Należyta staranność a prawo do odliczenia VAT
Należyta staranność a prawo do odliczenia VAT

REKLAMA

REKLAMA

Mimo, iż przepisy prawa wprost nie obligują podatników do podejmowania czynności sprawdzających uczciwość swoich kontrahentów, to zaniechania w tym zakresie niosą ryzyko obciążenia odpowiedzialnością za ewentualne oszustwo podatkowe. Negatywnym tego skutkiem może być pozbawienie podatnika prawa do odliczenia VAT.

Zarówno polskie, jak i unijne regulacje podatkowe nie zawierają legalnych definicji „należytej staranności” ani „dobrej wiary”. Oba pojęcia są ze sobą ściśle powiązane i były już wielokrotnie wyjaśniane przez Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Terminy te były również przedmiotem licznych orzeczeń sądów administracyjnych, w których przyjęto m.in. że (…) dobra wiara podatnika podatku od towarów i usług to jego należyta staranność w relacjach handlowych, to stan jego świadomości i związana z tym powinność oraz możliwość przewidywania określonych zdarzeń, że nie uczestniczy w działaniach prowadzących do wyłudzenia nienależnego zwrotu podatku. Aby działać w "złej wierze" podatnik nie musi mieć świadomości, że swoim działaniem (zaniechaniem) narusza prawo, wystarczy jeżeli w danych okolicznościach może i powinien taki stan przewidzieć (wina w postaci niedbalstwa). W złej wierze jest ten, kto wie (ma pozytywną wiedzę) o istotnym i rzeczywistym stanie faktycznym, a także ten, kto takiej wiedzy nie posiada wskutek swego niedbalstwa.[1]
Niniejsze ma kluczowe znaczenie zwłaszcza dla podstawowego uprawnienia wynikającego z mechanizmu VAT, jakim jest prawo do odliczenia podatku naliczonego. Co istotne, prawo to nie powinno być kwestionowane, o ile przy doborze kontrahentów i realizacji transakcji podatnik działał w dobrej wierze i dochował należytej staranności.

REKLAMA

Autopromocja

Należytą staranność można rozumieć jako ogół czynności podatnika, mających na celu uzyskanie przekonania o nieuczestniczeniu w transakcji związanej z nadużyciem lub oszustwem w zakresie VAT. W praktyce polega ona na sprawdzeniu wiarygodności kontrahentów, z którą wiąże się również ogólna przezorność, jaka powinna towarzyszyć relacjom gospodarczym. Dla lepszego zrozumienia instytucji należytej staranności Ministerstwo Finansów opublikowało dokument pn. „Metodyka w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach krajowych[2]. Wskazuje on okoliczności brane pod uwagę przez urzędników skarbowych przy ocenie działań przedsiębiorców, podejmowanych w transakcjach z innymi uczestnikami obrotu gospodarczego. Wynika z niego reguła, zgodnie z którą (…) dla dochowania należytej staranności podatnik powinien zweryfikować swojego kontrahenta, czyli dostawcę towaru i okoliczności transakcji z nim zawieranej.[3] Następnie wymienione zostały przykładowe działania, których podjęcie może świadczyć o dopełnieniu przez podatnika należytej staranności.

Polecamy: VAT 2020. Komentarz

Polecamy: Biuletyn VAT

Kryteria formalne

W pierwszej kolejności nabywca powinien ustalić formalny status dostawcy towarów poprzez m.in.: weryfikację kontrahenta w KRS lub CEIDG, a także w Wykazie podatników VAT; sprawdzenie, czy posiada on wymagane koncesje i zezwolenia; upewnienie się, czy osoby zawierające umowę mają umocowanie do działania w imieniu kontrahenta. Ograniczenie się do przeanalizowania dokumentów rejestrowych będzie jednak niewystarczające, gdyż (…) dokumenty takie łatwo pozyskać, a w obecnych realiach gospodarczych dostarczają znikomej wiedzy o jakości podmiotu.[4]

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Kryteria materialne

Niezwykle istotne pozostają zatem również okoliczności zawieranej transakcji. Dla dochowania należytej staranności konieczne będzie przykładowo zwrócenie uwagi, czy: transakcja nie jest pozbawiona ryzyka gospodarczego; cena towaru, bez ekonomicznego uzasadnienia, znacząco nie odbiega od ceny rynkowej; dostawca oferuje towary spoza branży, w której działa; kontakt z kontrahentem jest adekwatny do okoliczności transakcji; siedziba lub miejsce prowadzenia działalności nie pozostaje w oczywistej sprzeczności ze skalą lub rodzajem działalności dostawcy; transakcja jest dokumentowana umową, zamówieniem lub innym (wiarygodnym) potwierdzeniem jej warunków; kontrahent dysponuje zapleczem organizacyjno-technicznym odpowiednim do rodzaju i skali prowadzonej działalności.

Stały a nowy dostawca

Podejmowane przez przedsiębiorcę czynności ostrożnościowe powinny uwzględniać stopień znajomości kontrahenta. Ryzyko wystąpienia oszustwa podatkowego jest niewątpliwie większe przy transakcjach zawieranych z nowymi, dotychczas nieznanymi dostawcami. To właśnie na etapie nawiązywania współpracy gospodarczej, działania służące dochowaniu należytej staranności, powinny być bardziej zintensyfikowane. Nie oznacza to oczywiście, że przy kontynuowaniu relacji handlowych podatnik może pozostawać bierny. Wówczas wymaga się od niego regularnej weryfikacji formalnego statusu kontrahenta oraz reagowania w razie wystąpienia budzących wątpliwości zmian w dotychczasowych zasadach współpracy gospodarczej.

Split payment

Ponadto Ministerstwo Finansów przewiduje domniemanie dochowania należytej staranności w razie zrealizowania płatności z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności. Wówczas wymagana jest jednak również pozytywna weryfikacja formalnego statusu kontrahenta oraz brak wystąpienia innych okoliczności, które mogłyby jednoznacznie wskazywać na brak dochowania należytej staranności.

Brak mocy ochronnej

Jakkolwiek omówiony wyżej dokument nie jest adresowany bezpośrednio do podatników (zawiera wytyczne dla organów podatkowych) to stanowi dla nich swoistego rodzaju drogowskaz. Zastosowanie się do jego wskazań, czyli podjęcie określonych w nim działań, zwiększa prawdopodobieństwo dochowania należytej staranności, a w konsekwencji zachowanie prawa do odliczenia podatku naliczonego. Dokument pozbawiony jest jednak funkcji gwarancyjnej i ochronnej. Co ważne, niepodjęcie wskazanych działań nie oznacza automatycznie utraty tego prawa. Podatnik może bowiem wykazywać dochowanie należytej staranności w dowolny inny sposób. Wynika to zwłaszcza z otwartego katalogu przesłanek potwierdzających dochowanie rzetelności, który musi uwzględniać mnogość i różnorodność sytuacji występujących w praktyce życia gospodarczego. Zasadnym jest więc, aby na etapie postępowania podatkowego organy brały pod uwagę także inne okoliczności transakcji oraz czynności podjęte przez podatnika.

Proporcjonalność działań podatnika

Zakres przedsięwzięć w ramach należytej staranności jest definiowany chociażby przez rozmiar i charakter prowadzonej działalności, specyfikę danej branży czy ilości oraz wartości zawieranych transakcji. Nie ulega wątpliwości, iż deweloper realizujący wielomilionowe inwestycje budowlane, dla dochowania należytej staranności, będzie musiał spełnić o wiele szerszy wachlarz czynności sprawdzających wobec swoich dostawców niż mechanik samochodowy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą na niewielką skalę. Zachowania podejmowane w celu dochowania należytej staranności powinny być zatem adekwatne i indywidualnie dostosowane do konkretnych stanów faktycznych. Nie można bowiem wymagać od podatników przeprowadzania czynności kontrolnych, zmierzających do ujawnienia nieprawidłowości czy przestępstwa w zakresie VAT. Właściwość w tej kwestii należy wyłącznie do organów podatkowych i to na nich spoczywa ciężar udowodnienia braku należytej staranności[5].

Procedura zabezpieczająca

Dla zminimalizowania ryzyka zakwestionowania przez organy podatkowe prawa do pomniejszenia podatku należnego o naliczony przydatne będzie opracowanie i wdrożenie w przedsiębiorstwie wewnętrznej procedury należytej staranności VAT. Jakkolwiek obowiązek sporządzenia takiego dokumentu nie wynika z żadnych regulacji prawnych, to posiadanie odpowiedniej procedury świadczy o podwyższonym standardzie staranności podatnika. Dla odpowiedniego uregulowania procesów weryfikacji przedsiębiorcy mogą posiłkować się określonymi przez Ministerstwo Finansów kryteriami. Stopień rozbudowania procedury zależeć będzie od wielu czynników, m.in. realizowania transakcji ze znaczną ilością nowych kontrahentów czy funkcjonowania w branży szczególnie narażonej na przestępstwa skarbowe. Procedura powinna np. wskazywać osoby odpowiedzialne za sprawdzenie statusu kontrahenta oraz okoliczności transakcji, sposoby dokumentowania przeprowadzonej weryfikacji, czy też przewidywać działania na wypadek niespełniania przez dostawców wymaganych kryteriów.

Reasumując, w celu uniknięcia ewentualnego uwikłania się w nadużycie czy też przestępstwo podatkowe,od podatników wymaga się sprawdzania wiarygodności swoich kontrahentów. Zachowanie prawa do odliczenia podatku naliczonego wymaga nie tylko spełnienia przesłanek ustawowych, ale także działania w dobrej wierze i dochowania należytej staranności.

Jakub Kittler, młodszy konsultant ds. podatków, Business Tax Professionals sp. z o.o., sp.k.

[1] Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 27 stycznia 2020 r., sygn. akt I SA/Gl 451/19.

[2] https://www.podatki.gov.pl/media/4522/metodyka.pdf (dostęp: 16.08.2020)

[3] Ibidem.

[4] Wyrok NSA z dnia 17 stycznia 2018 r., sygn. akt I FSK 486/16.

[5] Zobacz np.: wyrok WSA w Gdańsku z dnia 18 listopada 2019 r., sygn. akt I SA/Gd 1169/19; wyrok WSA w Krakowie z dnia 16 grudnia 2019 r., sygn. akt I SA/Kr 532/19.

*******

Mamy doświadczenie we wdrażaniu odpowiednich procedur w przedsiębiorstwach – jeśli potrzebujesz wsparcia w tym zakresie skontaktuj się z nami.

Zapraszamy także na najbliższe bezpłatne webinarium: Podatkowe procedury zabezpieczające (zabezpieczenie przed odpowiedzialnością KKS, dobra wiara w VAT, należyta staranność w WHT). Szkolenie odbędzie się 27 sierpnia 2020 r. o godzinie 10:00.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Podatek PIT - część 2
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/9
Są kosztem uzyskania przychodu:
koszty reprezentacji, w szczególności poniesione na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych
udzielone pożyczki, w tym stracone pożyczki
wydatki na wystrój wnętrza biurowego nie będące wydatkami reprezentacyjnymi
wpłaty dokonywane do pracowniczych planów kapitałowych, o których mowa w ustawie o pracowniczych planach kapitałowych – od nagród i premii wypłaconych z dochodu po opodatkowaniu podatkiem dochodowym
Następne
Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Pracownik może czasem nie wykonywać pracy i zachować prawo do wynagrodzenia. W jakich przypadkach?

Wynagrodzenie jest – co do zasady - świadczeniem przysługującym w zamian za świadczoną przez pracownika pracę (czyli wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną). Za czas niewykonywania pracy pracownik ma prawo do wynagrodzenia, jeżeli wynika to z przepisów prawa pracy.

Zmiana zasad wysyłania pocztą pism (urzędowych, podatkowych, sądowych) z zachowaniem terminu. Łatwiej będzie też uzyskać oprocentowanie nadpłat

Do Sejmu trafił już rządowy projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej i kilku innych ustaw, który ma na celu dostosowania polskiego prawa do dwóch wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Nowe przepisy przewidują, że m.in. w procedurze podatkowej, administracyjnej, cywilnej, można będzie nadać pismo (z zachowaniem terminu) do urzędu u dowolnego operatora pocztowego, a nie jak do tej pory tylko za pośrednictwem Poczty Polskiej. Zmienione omawianą nowelizacją przepisy zapewnią też oprocentowanie nadpłat powstałych w wyniku orzeczeń TSUE lub TK za okres od dnia powstania nadpłaty do dnia jej zwrotu, niezależnie od czasu złożenia wniosku o zwrot nadpłaty.

Bałagan w dokumentach firmy? Sprawdź, jak skutecznie nad nimi zapanować

Papierowy bałagan w dokumentacji firmowej. Dlaczego tradycyjne przechowywanie dokumentów sprawia tyle problemów? Co musisz wiedzieć, aby to zmienić?

Ile wyniesie rata kredytu po obniżce stóp procentowych o 0,5 pp, 0,75 pp, 1 pp.? Jak wzrośnie zdolność kredytowa? Stopy NBP spadną dopiero w II połowie 2025 r.?

Rada Polityki Pieniężnej na posiedzeniu w dniach 15-16 stycznia 2024 r. utrzymała wszystkie stopy procentowe NBP na niezmienionym poziomie. RPP nie zmieniła poziomu stóp procentowych w styczniu 2025 r. Rankomat.pl zwraca jednak uwagę, że jest szansa na to, że w 2025 roku (raczej w II połowie) stopy spadną o 0,75 p.p. (punkt procentowy). To wywołałoby spadek raty przeciętnego kredytu o 196 zł i wzrost zdolności kredytowej. Okazuje się, że bankach obniżki już się zaczęły i to nie tylko w przypadku lokat, ale również kredytów. Jak wynika z danych NBP, średnie oprocentowanie lokat założonych w listopadzie (najnowsze dostępne dane) spadło poniżej 4% po raz pierwszy od maja 2022 r. Średnie oprocentowanie kredytów hipotecznych również było najniższe od maja 2022 r. i wyniosło 7,35%. Zauważalnie staniały nawet kredyty konsumpcyjne, których RRSO po raz pierwszy od grudnia 2021 r. spadło poniżej 13%.

REKLAMA

E-akta osobowe pracowników: co muszą zawierać i jak je prowadzić?

Elektroniczna forma akt osobowych, czyli e-akta, staje się coraz bardziej popularna, oferując wygodę, efektywność i oszczędność czasu. Ale czym właściwie są e-akta osobowe pracowników i jak je prawidłowo prowadzić?

Procedura VAT-OSS – na czym polega, jak stosować i dlaczego warto. Jak wypełnić zgłoszenie VIU-R

Wprowadzenie procedury VAT-OSS (One Stop Shop – co można przetłumaczyć jako: Sklep w jednym miejscu), to istotne uproszczenie rozliczeń podatkowych dla firm prowadzących działalność transgraniczną w Unii Europejskiej. Procedura ta umożliwia przedsiębiorcom rozliczać w jednym miejscu podatek VAT z tytułu sprzedaży towarów i usług na rzecz konsumentów w innych krajach UE. Pozwala to na uniknięcie skomplikowanych procesów rejestracji i rozliczeń w każdym państwie członkowskim oddzielnie.

Automatyzacja i sztuczna inteligencja w księgowości: przykłady konkretnych zastosowań. System wykryje oszusta i fałszywego dostawcę

Automatyzacja procesów finansowych (w tym zastosowanie sztucznej inteligencji) już teraz pomaga przedsiębiorcom oszczędzać czas, redukować koszty oraz minimalizuje ryzyko błędów. I choć jej korzyści odkrywają głównie najwięksi rynkowi gracze, wkrótce te narzędzia mogą stać się niezbędnym elementem każdej firmy, chociażby ze względu na ich nieocenioną pomoc w wykrywaniu cyberoszustw. O tym, dlaczego automatyzacja w księgowości jest niezbędna, mówi Marzena Janta-Lipińska, ekspertka ds. podatków, specjalizująca się w księgowości zewnętrznej i propagatorka nowoczesnych, elastycznych rozwiązań z zakresu usług operacyjnych, zgodności z przepisami i sprawozdawczości.

Świetna wiadomość dla podatników. Chodzi o odsetki z urzędu skarbowego

Odsetki od nadpłat podatkowych będą naliczane już od dnia ich powstania aż do momentu zwrotu – taką zmianę przewiduje projekt nowelizacji ordynacji podatkowej przyjęty przez rząd. Co jeszcze ulegnie zmianie?

REKLAMA

Podatek od nieruchomości w 2025 r. Budynek i budowla inaczej definiowane, przesunięcie złożenia deklaracji DN-1 i inna stawka dla garaży

Budynek i budowla zmieniły od początku 2025 r. swoje definicje w podatku od nieruchomości.  Do tej pory podatnicy posługiwali się uregulowaniami pochodzącymi z prawa budowlanego, dlatego wprowadzenie przepisów regulujących te kwestie bezpośrednio w przepisach podatkowych to spora zmiana. Sprawdzamy, w jaki sposób wpłynie ona na obowiązki podatkowe polskich przedsiębiorców. 

Tsunami zmian podatkowych – kto ucierpi najbardziej?

Rok 2025 przynosi kolejną falę zmian podatkowych, które dotkną zarówno najmniejszych przedsiębiorców, jak i największe firmy. Eksperci alarmują, że brak stabilności prawa zagraża inwestycjom w Polsce, a wprowadzenie nowych przepisów w pośpiechu prowadzi do kosztownych błędów. Czy czeka nas poprawa w zakresie przewidywalności i uproszczenia systemu fiskalnego?

REKLAMA