Czym jest faktoring?
Umowa faktoringu stanowi umowę nienazwaną na gruncie polskiego prawa cywilnego. W ramach usług faktoringowych faktor (np. bank) nabywa od faktoranta (wierzyciela) nieprzeterminowane wierzytelności z tytułu dostaw towarów i świadczenia usług, czyli de facto finansuje wierzytelności faktoranta. Ponadto, faktor może świadczyć dodatkowe usługi na rzecz faktoranta takie jak np. monitoring platności. W zamian za to otrzymuje wynagrodzenie (np. prowizję). W związku z czym, faktoring co do zasady stanowi kompleksowe i odpłatne świadczenie usług, które podlega opodatkowaniu na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.
Faktoring może występować w różnych formach. I tak, w przypadku:
- faktoringu pełnego (właściwego) – faktor nie ma prawa regresu wobec faktoranta w przypadku niewypłacalności dłużnika; faktorant samodzielnie dochodzi należności od dłużnika wierzytelności będącej przedmiotem faktoringu,
- faktoringu niepełnego (niewłaściwego) – faktor ma prawo regresu względem faktoranta, jeśli dłużnik okaże się niewypłacalny,
- faktoringu mieszanego – ryzyko niewypłacalności dłużnika jest dzielone pomiędzy faktora i faktoranta.
Polecamy: Praktyczny leksykon VAT 2016
Faktoring – wysokość opodatkowania VAT
Stosownie do art. 41 ust. 1 zw. z art. 146a pkt 1 ustawy o VAT, świadczenie usług podlega opodatkowaniu stawką 23% VAT. Ustawodawca przewidział jednak zwolnienie z podatku VAT dla usług finansowych. Przykładowo, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT, zwolnieniu podlegają usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę. Przy czym, w świetle art. 43 ust. 15 pkt 1 ww. ustawy, zwolnień z podatku, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 37-41 ustawy o VAT (tj. przewidzianych dla usług finansowych) nie stosuje się do czynności ściągania długów, w tym factoringu.
Powyższe oznacza, że usługi związane windykacją należności (ściąganiem długów) zostały wykluczone z zakresu zwolnienia podatkowego. Ustawa o VAT wprost stwierdza, że faktoring nie podlega zwolnieniu z VAT. Dlatego też świadczenie to powinno zostać opodatkowane stawką podstawową 23%. Okoliczność ta znajduje potwierdzenie również w licznych interpretacjach podatkowych.
Przykładowo, w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 12.02.2016 r. sygn. IPTPP2/4512-635/15-3/IR wskazano: „Bez względu na to w jakiej formie usługa faktoringu jest realizowana, świadczenie takie – zgodnie z treścią art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy – nie może korzystać ze zwolnienia od podatku. Mając zatem na uwadze wyżej powołane przepisy oraz przedstawiony we wniosku opis sprawy, z którego wynika, że Wnioskodawca świadczy usługi faktoringu niepełnego, z tytułu których jako wynagrodzenie otrzymuje prowizje, opłaty oraz odsetki faktoringowe stwierdzić należy, że przedmiotowe świadczenie nie korzysta/nie będzie korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy, lecz podlega/będzie podlegało opodatkowaniu podstawową stawką podatku w wysokości 23%” (podobnie również np. w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 20.11.2015 r. sygn. IBPP4/4512-230/15/LG).
Podstawa opodatkowania VAT
Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawa opodatkowania w VAT, podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. A zatem, za podstawę opodatkowania usług faktoringowych należy uznać całość świadczenia należnego faktorowi od faktoranta z tego tytułu (w tym kwoty należnych na podstawie umowy prowizji, odsetek i innych opłat za usługi faktora). Analogicznie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 10.03.2016 r. sygn. IBPP2/4512-999/15/JJ: „Zatem całość świadczenia należnego (wynagrodzenia – Wynagrodzenia za Zamianę) dla usługodawcy (Faktora) od Wnioskodawcy (Faktoranta) jest równe zapłacie za to świadczenie i stanowi podstawę opodatkowania, zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy”.
Prawo do odliczenia VAT z faktur dokumentujących usługi faktoringowe
W świetle art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
A zatem, prawo do odliczenia powstaje, jeśli zakupy dokonane przez podatnika mają związek bezpośredni lub pośredni z działalnością opodatkowaną. W przypadku gdy podatnik nabywa usługi faktoringowe służące realizacji czynności opodatkowanych tego podmiotu, wówczas będzie on uprawniony do odliczenia podatku naliczonego od tego wydatku.
Jak wskazał Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z 16.12.2015 r., sygn. ILPP2/4512-1-789/15-2/EN: „(...) w związku z faktem, że nabywane przez Spółkę usługi faktoringowe bezpośrednio służyć będą realizacji działalności opodatkowanej VAT (działalność deweloperska), Spółka będzie uprawniona do odliczenia w całości kwot podatku naliczonego wynikającego z faktur VAT wystawianych przez Faktora, tj. podatku VAT według stawki 23% naliczonego od podstawy opodatkowania w postaci Wynagrodzenia Faktora (tj. wynagrodzenia w postaci odsetek od udzielonego finansowania, prowizji oraz innych opłat ustalonych w umowie faktoringowej)”.
Ewelina Kalita, Konsultant podatkowy
ECDDP Sp. z o.o.