Zmiana przeznaczenia samochodu - obowiązki podatnika VAT

Należy złożyć VAT-26, rozpocząć prowadzenie ewidencji przebiegu pojazdu oraz wprowadzić procedurę, która pozwoli kontrolować wykorzystywanie samochodu wyłącznie do działalności. Prawo do odliczenia 100% VAT od wszystkich wydatków samochodowych będzie przysługiwało od dnia wskazanego w zgłoszeniu VAT-26, pod warunkiem że zostanie złożone terminowo. Jednocześnie przysługuje Państwu prawo do korekty części odliczonego VAT od zakupu samochodu. Szczegóły w dalszej części artykułu.

Gdy podatnik przeznaczy samochód wyłącznie do działalności, ma obowiązek dopełnić wielu formalności.

Jak wynika z art. 86a ust. 4 ustawy o VAT, pojazdy samochodowe są uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, jeżeli:

1) sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub

2) konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne.

Polecamy: Biuletyn VAT

1. Określenie zasad korzystania z samochodu

Zakładamy, że w Państwa przypadku zachodzi pierwszy przypadek. Jak wynika z omawianych regulacji, w firmie muszą zostać określone zasady korzystania z tych samochodów. Jednocześnie musi być również wprowadzony system kontroli wykorzystania samochodu. NSA w wyroku z 10 maja 2017 r. (sygn. akt I FSK 2283/15) podkreślił:

Odczytując ten przepis [art. 86a ust. 4 pkt 1 ustawy o VAT – przyp. red.] pamiętać jednak należy, że niezależnie od regulacji w nim zawartej, podstawowym wymogiem do skorzystania z prawa do odliczenia VAT naliczonego związanego z wydatkami na pojazdy samochodowe wciąż pozostaje fakt używania samochodów jedynie do celów działalności gospodarczej, a nie wprowadzenie zasad korzystania z tych samochodów.

Zdaniem organów podatkowych i sądów parkowanie samochodu pod domem pracownika wyklucza uznanie, że samochód jest wykorzystywany wyłącznie do działalności. Jest to dopuszczalne tylko wtedy, gdy wynika ze specyfiki prowadzonej działalności. W cytowanym wyroku NSA czytamy:

(…) co do zasady wykorzystywanie samochodu do dojazdów do pracy wyklucza uznanie go za używany jedynie do celów działalności gospodarczej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy charakter prowadzonej działalności wymusza na pracodawcy zapewnienie nieodpłatnego transportu dla pracowników, usługa przewozu może być traktowana jako związana z prowadzoną działalnością.

Nawet wynajem samochodów pracownikowi nie powoduje, że możemy uznać go za wykorzystywany wyłącznie do działalności. W wyroku NSA z 11 kwietnia 2017 r. (sygn. akt I FSK 1721/15) czytamy:

W sytuacji gdy w świetle art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jednolity w Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.) nie jest działalnością gospodarczą podatnika przekazanie samochodów przedsiębiorstwa do osobistego użytku jego pracowników, takie udostępnienie ich – w tym także odpłatne – wyklucza zastosowanie art. 86a ust. 3 pkt 1 lit. a) ww. ustawy wymagającego, aby pojazd samochodowy wykorzystywany był wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika.

Zmieniając zasady korzystania z samochodu, należy wprowadzić nowy regulamin w firmie. Jak czytamy w wyroku WSA w Poznaniu z 23 lutego 2016 r. (sygn. akt I SA/Po 898/15):

Zdaniem sądu z przedstawionego opisu sprawy wynika jednak, że spółka podjęła działania zmierzające do wyeliminowania możliwości używania samochodu na potrzeby inne niż związane z prowadzoną działalnością gospodarczą potwierdzające brak wykorzystania pojazdu do użytku prywatnego pracownika. Okoliczności te to m.in. przyjęcie nowego regulaminu korzystania z samochodów osobowych, w którym zobowiąże pracowników do użycia samochodów wyłącznie do celów związanych z działalnością gospodarczą.

W regulaminie powinien być opisany system użytkowania i zabezpieczeń pozwalających na kontrolę użycia samochodu przez pracowników. W regulaminie należy m.in:

• ustalić zasady użytkowania (pobierania i zdawania samochodu),
• określić obowiązek prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu (kto i w jakim terminie),
• ustalić zasady potwierdzenia wpisów w ewidencji.

Regulamin może określać również sankcje za niewywiązywanie się z tych obowiązków.

Do kontroli wykorzystania samochodu może służyć system GPS, ale brak tego systemu nie wyklucza możliwości odliczania 100% VAT.

2. Złożenie zgłoszenia VAT-26

Podatnicy wykorzystujący wyłącznie do działalności gospodarczej pojazdy samochodowe, dla których są obowiązani prowadzić ewidencję przebiegu pojazdu, mają obowiązek złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego informację o tych pojazdach w terminie siedmiu dni od dnia, w którym poniosą pierwszy wydatek związany z tymi pojazdami (art. 86a ust. 12 ustawy o VAT). W części C formularza VAT-26 w kolumnie „g” należy wpisać datę, kiedy został poniesiony pierwszy wydatek związany z samochodem, od którego chcemy odliczyć pełny VAT. Od tej daty mamy siedem dni na złożenie VAT-26.

Spółka zamierza od listopada 2017 r. wykorzystywać samochód wyłącznie do działalności. 2 listopada 2017 r. samochód był zatankowany. Jeśli od tego wydatku spółka chce odliczyć pełny VAT, musi złożyć VAT-26 najpóźniej 9 listopada 2017 r.

W przypadku niezłożenia w terminie informacji VAT-26 uznaje się, że pojazd samochodowy jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika dopiero od dnia jej złożenia.

3. Prowadzenie ewidencji przebiegu pojazdu

Zasadniczo podatnicy wykorzystujący samochody wyłącznie do działalności mają obowiązek prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu. Nie dotyczy to wskazanych przez ustawodawcę samochodów oraz przypadków, gdy samochody te są przeznaczone wyłącznie do sprzedaży lub na wynajem. Taka sytuacja nie zachodzi w Państwa przypadku.

Ewidencja musi być prowadzona od pierwszego wydatku wskazanego w VAT-26. W art. 86a ust. 7 ustawy zostały określone obowiązkowe dane, jakie muszą się w niej znaleźć. Ewidencja może być prowadzona w formie papierowej lub elektronicznej. Może być prowadzona nawet w formie raportu z systemu GPS, gdy spełnia on wszystkie warunki określone w art. 86a ust. 7 ustawy o VAT.

Przykład wzoru ewidencji przebiegu pojazdu

Należy pamiętać, że zdaniem organów podatkowych cel wyjazdu powinien być podany w sposób szczegółowy, tj. ze wskazaniem adresów wyjazdu.

W omawianym przypadku istnieje również możliwość odzyskania części VAT od zakupu samochodu, gdyż odliczyli Państwo tylko 50% podatku naliczonego. Taką możliwość daje art. 90b ustawy o VAT. Wynika z niego, że jeśli w ciągu 60 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym nabyto pojazd samochodowy, w odniesieniu do którego odliczono 50% VAT naliczonego, nastąpi zmiana jego wykorzystywania na wykorzystywanie wyłącznie do działalności gospodarczej, to podatnik jest uprawniony do korekty kwoty podatku naliczonego odliczonej przy nabyciu tego pojazdu. 60-miesięczny okres korekty dotyczy samochodów zaliczanych do środków trwałych podlegających amortyzacji, których wartość początkowa przekracza 15 000 zł. Zakładamy, że taka sytuacja ma miejsce w Państwa przypadku. Korekty dokonuje się w deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła zmiana przeznaczenia samochodu, w kwocie proporcjonalnej do pozostałego okresu korekty.

Spółka kupiła samochód w maju 2016 r. o wartości netto 50 000 zł, VAT – 11 500 zł. Samochód był wykorzystywany do celów mieszanych, dlatego spółka odliczyła 5750 zł. Od listopada 2017 r. samochód będzie wykorzystywany wyłącznie do działalności, więc w deklaracji za listopad spółka może dokonać korekty. Do końca okresu korekty zostały 42 miesiące, dlatego spółka może powiększyć VAT naliczony o kwotę 4025 zł (5750 zł x 42/60). Korektę wykazuje w poz. 47 deklaracji VAT-7.

Gdy kolejny raz zostanie zmienione przeznaczenie samochodu na cel mieszany, będą Państwo zobowiązani do korekty zmniejszającej VAT, gdy nie minie okres korekty.

Podstawa prawna

• art. 86a oraz 90b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1221; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 60

Marcin Jasiński, Ekspert w zakresie VAT