Ministerstwo Rozwoju i Finansów tłumaczy proponowane zmiany koniecznością zapewnienia większej stabilności wpływów z tytułu podatku od towarów i usług, jak również zapobieganie unikaniu płacenia VAT.
Zgodnie z raportem przygotowanym na zlecenie Komisji Europejskiej około 55% luki podatkowej w VAT, czyli 5,5 mld euro, to wynik uchylania się od opodatkowania (działalność w szarej strefie) lub wyłudzeń VAT.
Polska jest w czołówce państw unijnych, jeśli chodzi o wielkość luki w VAT (większą lukę podatkową wyliczono m.in. w Rumunii, Grecji i Włoszech).
Proponowane rozwiązania
Rządowy projekt zmian w ustawie o VAT i niektórych innych ustawach wprowadza nowe rozwiązanie, które ma na celu skuteczną poprawę ściągalności podatku – tzw. mechanizm podzielonej płatności (ang. split payment). Rozwiązanie to polega na tym, że płatność za nabyty towar lub usługę jest dokonywana w następujący sposób: zapłata odpowiadająca wartości sprzedaży netto jest płacona przez nabywcę na rachunek bankowy dostawcy, natomiast pozostała zapłata odpowiadająca kwocie podatku od towarów i usług jest płacona na specjalne konto dostawcy – rachunek VAT. Dostawca ma bardzo ograniczone możliwości dysponowania środkami znajdującymi się na rachunku VAT.
Dzięki temu, że dostawca nie otrzymuje całej kwoty brutto od nabywcy na swój rachunek bankowy, nie może tym samym przy przeprowadzaniu transakcji gospodarczych mających na celu wyłudzanie VAT szybko zniknąć, zatrzymując dla własnych korzyści VAT należny fiskusowi.
Korzyści z mechanizmu podzielnej płatności
Mechanizm podzielonej płatności umożliwia organom podatkowym monitorowanie i blokowanie środków na rachunkach VAT, eliminując ryzyko znikania podatników wraz z zapłaconym im przez kontrahentów, a nieodprowadzonym podatkiem VAT. Mechanizm ten z założenia utrudnia lub wręcz uniemożliwia powstawanie nadużyć już na etapie samej transakcji. Jednocześnie zapewni lepszą transparentność rozliczeń VAT-owskich i utrudni wyprowadzanie pieniędzy za granicę.
Mechanizm podzielonej płatności znajdzie zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do transakcji dokonywanych na rzecz innych podatników.
Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz
Dobrowolność stosowania i zachęty podatkowe
Projekt przewiduje dobrowolność w stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. Inicjatywa będzie pozostawiona nabywcy towarów lub usług.
W celu umożliwienia wszystkim podatnikom nabywającym towary lub usługi dokonywania płatności w ramach mechanizmu podzielonej płatności, rachunek VAT będzie zakładany przez banki lub spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe dla każdego podatnika podatku od towarów i usług. W pakiecie zmian znajdują się przepisy nakładające na banki i SKOK-i obowiązek założenia wszystkim podatnikom rachunków VAT.
Środki zgromadzone na rachunku VAT będą cały czas środkami należącymi do podatnika. Z rachunku VAT podatnik będzie mógł wyłącznie dokonywać przelewu na inny rachunek VAT oraz będzie mógł opłacać swoje zobowiązanie podatkowe z tytułu VAT do urzędu skarbowego.
U wielu podatników będzie dochodziło do odkładania się środków finansowych na rachunku VAT. Projekt przewiduje w takich sytuacjach prawo podatnika do wystąpienia z wnioskiem o dokonanie przelewu środków zgromadzonych na jego rachunku VAT na rachunek bankowy prowadzony dla celów działalności gospodarczej. Uwolnienie środków finansowych w ten sposób byłoby dokonywane wyłącznie na wniosek podatnika, który podlegałby weryfikacji przez właściwe organy podatkowe.
Projekt przewiduje też zachęty do stosowania mechanizmu podzielonej płatności, np. wyłączenie stosowania przepisów o odpowiedzialności solidarnej.
Omawiany projekt nowelizacji ustawy o VAT oraz niektórych innych ustaw trafi pod obrady rządu.
Autorzy: Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu, w kontrolach podatkowych i celno-skarbowych oraz optymalizacji podatkowej